REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy dochodzi do pomówienia burmistrza lub radnego

Anna Kujaszewska

REKLAMA

Zdarza się, że praca samorządowca jest oceniana w sposób krytyczny z użyciem ostrych słów. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby pociągnąć autora takich wypowiedzi do odpowiedzialności?

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. zapewnia wolność wyrażania poglądów oraz wolność w pozyskiwaniu i rozpowszechnianiu informacji. Wolność ta ma jednak granice wprowadzone przez ustawodawcę. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: k.k.) przewiduje odpowiedzialność karną za zachowania, które godzą w godność, dobre imię czy honor. Nie są do zaakceptowania takie zachowania – wypowiedzi, które poniżają, powodują utratę zaufania czy wręcz uniemożliwiają funkcjonowanie osób czy innych podmiotów w danym środowisku.

REKLAMA

Osoby publiczne są szczególnie narażone na poddawanie ich oraz ich pracy ocenie. Do należytego wykonywania swoich zadań burmistrzowi czy radnym zaufanie jest niezbędne. Pod adresem tych osób niejednokrotnie kierowane są nieprzychylne wypowiedzi.

Czy każda wypowiedź krytyczna skierowana przeciwko danej osobie lub jej działaniom stanowi czyn zabroniony przez prawo?

Czym jest pomówienie

Pomówienie (patrz: Definicja pomówienia) oznacza przypisanie komuś nieprawdziwych zarzutów, niesłuszne oskarżenie. Może ono prowadzić do upokorzenia osoby, do utraty jej dobrego imienia.

REKLAMA

Pomówienie zostaje dokonane poprzez wypowiedź, która musi być skierowana do innych osób. Może być dokonane zarówno publicznie, jak i niepublicznie. Wystarczy, że wypowiedź skierowana jest wyłącznie do jednej osoby, np. list do wojewody zawierający nieprawdziwe zarzuty pod adresem burmistrza, że np. ten nic nie umie, sprzeniewierza publiczne pieniądze czy nadużywa alkoholu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kwalifikowanym typem pomówienia, za które ustawodawca przewidział surowsze kary, jest pomówienie za pomocą środków masowego komunikowania. Wypowiedź może przybrać m.in. formę ustną, pisemną, rysunkową. Wypowiedź powinna zawierać treść, którą można ocenić na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Może być wyrażona w trybie oznajmującym, jak i przypuszczającym.

Pomówienie tylko wtedy podlega odpowiedzialności karnej, gdy spełniony jest przynajmniej jeden z warunków:

1) pomówienie może spowodować poniżenie osoby lub innego podmiotu pomówionego w opinii publicznej,

2) pomówienie może narazić osobę lub podmiot pomówiony na utratę zaufania.

Ustawodawca nie wymaga, by pomówiona osoba lub inny podmiot rzeczywiście zostały poniżone lub żeby utraciły zaufanie. Konieczne jest wykazanie, że pomówienie mogło spowodować poniżenie lub utratę zaufania.

REKLAMA

Ocena, czy dana wypowiedź mogła spowodować poniżenie lub narazić na utratę zaufania, powinna być przeprowadzana na podstawie kryteriów obiektywnych. Nie wystarczy samo subiektywne przekonanie pomawianego o poniżającym charakterze wypowiedzi. Dokonując oceny, należy uwzględnić normy przyjęte w danym środowisku, obowiązujące przy wykonywaniu danego zawodu czy sprawowaniu funkcji.

Przestępstwo pomówienia jest przestępstwem umyślnym, co oznacza, że sprawca popełnia je, jeżeli zdawał sobie sprawę z nieprawdziwości zarzutu albo godził się z możliwością jego nieprawdziwości.

Czytaj także: Zarządzanie konfliktami>>

Prawdziwe zarzuty

Ustawodawca przewidział sytuacje, kiedy zachowanie, które formalnie spełnia przesłanki uznania za przestępstwo pomówienia, z uwagi na spełnienie warunków wyłączających bezprawność, nie będzie stanowić przestępstwa. Zgodnie z art. 213 § 1 k.k. nie ma przestępstwa pomówienia, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. Zgodnie z tym przepisem można stawiać osobie lub innemu podmiotowi zarzut, o ile jest on prawdziwy i nie jest stawiany publicznie. Artykuł 213 § 2 k.k. wskazuje natomiast, że nie popełnia przestępstwa pomówienia, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

● dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub

● służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Głoszony publicznie prawdziwy, ale niedotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub niesłużący społecznie uzasadnionemu interesowi zarzut mimo prawdziwości pozostaje bezprawny. Należy wskazać, że to na oskarżonym o dopuszczenie się przestępstwa pomówienia ciąży ciężar dowodu w zakresie okoliczności, o których mowa w art. 213 § 1 i 2 k.k. Oznacza to, że oskarżony będzie w procesie dowodzić, że zarzuty są prawdziwe.

Zgodnie z art. 213 § 3 k.k., jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

Osoby publiczne, w tym osoby sprawujące funkcje publiczne w samorządzie terytorialnym, a nawet osoby kandydujące do sprawowania takich funkcji są słabiej chronione przed pomówieniem. Zakres dozwolonej krytyki osób publicznych jest szerszy. Jednocześnie krytyka takich osób niejednokrotnie może służyć społecznie uzasadnionemu interesowi, który rysuje się w konkretnej sprawie i oceniany jest przez sąd. Sąd może uznać, że ochrona konkretnego społecznie uzasadnionego interesu wymagała obrony, nawet poprzez pomówienie innej osoby.

DEFINICJA POMÓWIENIA

Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności (art. 212 § 1 k.k.).

Z orzecznictwa

Wypowiedź zniesławiająca może być wyrażona nie tylko w trybie oznajmującym, lecz także w trybie przypuszczającym. Pytania nie mogą być ani prawdziwe, ani fałszywe, prawidłowe ani nieprawidłowe. Nie są ani faktami, ani ocenami, ale osobną kategorią semantyczną. Zważywszy na ich rolę w kształtowaniu wolności wypowiedzi, zbliżają się do kategorii opinii. Pytanie może zawierać zniesławiającą treść, jak w rozpoznawanej sprawie, jeżeli zawiera w sobie zniesławiające fakty. Chodzi o sytuacje, w których rozsądna interpretacja słów pozwala na stwierdzenie, że są one w istocie stawianiem zarzutu niewłaściwego postępowania.

Wyrok SA w Warszawie z 8 maja 2006 r., sygn. akt II AKa 448/2005

Z orzecznictwa

(...) Przestępstwo zniesławienia, zarówno w swoim typie podstawowym (art. 212 § 1 k.k.), jak i w typie kwalifikowanym (art. 212 § 2 k.k.) jest przestępstwem formalnym (bezskutkowym), tzn. że do zrealizowania znamion tego przestępstwa nie jest potrzebne osiągnięcie przez sprawcę rezultatu swojego działania w postaci poniżenia osoby pomówionej w opinii publicznej lub utraty przez nią zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Wystarczy, by przekazana innej osobie informacja (...) była w stanie obiektywnie taki skutek wywołać (...). Nie jest ważne przy tym, czy adresaci pomawiającej wypowiedzi uznali ją za prawdziwą i czy w jakikolwiek sposób wpłynęła ona na opinię tych osób o osobach pomawianych.

Wyrok SA w Warszawie z 8 maja 2006 r., sygn. akt II AKa 448/2005

Czytaj także: Czy można pozwać burmistrza>>

Z orzecznictwa

(...) inaczej należy traktować wolność słowa w sferze prywatnej, inaczej zaś w sferze życia publicznego. W tej ostatniej zakres wolności słowa musi być szerszy, a osoby uczestniczące w życiu publicznym muszą liczyć się z krytyką, gdyż świadomie i w sposób nieunikniony wystawiają swe słowa i działania na reakcje społeczeństwa. Krytyka jako wkład w formę debaty publicznej, a zarazem kontrola osób sprawujących stanowiska publiczne jest niezbędna w demokratycznym państwie prawa.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z 28 sierpnia 2003 r., sygn. akt III KK 246/2003

Podstawy prawne

•  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 114, poz. 946)

•  Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 127, poz. 857)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Jak długo gotować surową białą kiełbasę? A może upiec? Żurek, czy biały barszcz na Wielkanoc?

    Biała kiełbasa, to konieczny dodatek do żurku, czy białego barszczu - tradycyjnych wielkanocnych zup. Wiele osób ma wątpliwości jak długo gotować (parzyć) surową białą kiełbasę przed dodaniem do tych wielkanocnych zup. A może lepiej ją upiec? W jakiej temperaturze i jak długo? A czy wiesz jak odróżnić białą kiełbasę surową od gotowanej (parzonej)?

    Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej. Co z ogólnodostępną farmakoterapią dla najmłodszych pacjentów?

    Z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) mierzy się nawet około 2 proc. dzieci i młodzieży. Bezpieczna farmakoterapia to najskuteczniejszy sposób leczenia. W Polsce wciąż czekamy na refundację jedynego preparatu rekomendowanego najmłodszym pacjentom w przebiegu ChaAD.

    Choroba w święta? Sprawdź, gdzie szukać pomocy

    Co zrobić w sytuacji nagłej choroby w święta? Gdzie szukać pomocy medycznej? NFZ przypomina. 

    Refundowane leczenie dla ciężarnych kobiet chorych na SMA już od 1 kwietnia

    Bardzo dobra wiadomość dla dorosłych kobiet chorych na SMA. Od 1 kwietnia refundowane będzie leczenie nusinersenem dla kobiet chorych na rdzeniowy zanik mięśni będących w ciąży – zdecydowało Ministerstwo Zdrowia. Dzięki temu pacjentki nie będą musiały przerywać tej terapii. Jesteśmy jednym z pierwszych krajów, które będą leczyły kobiety w ciąży chore na SMA.

    REKLAMA

    W dniach 29-31 marca utrudnienia w stolicy w związku z wielkanocnymi procesjami. Gdzie?

    Już od piątku i przez cały świąteczny weekend w Warszawie, w związku z procesjami i drogami krzyżowymi ruch na drogach będzie utrudniony albo chwilowo wstrzymany.  

    Tutaj lepiej nie jechać na Wielkanoc. Zatrzęsienie turystów

    Planujesz Wielkanoc we Włoszech? Spodziewaj się tłumów. Od Wielkiej Soboty do poświątecznego wtorku turyści zarezerwowali we Włoszech ponad 7 milionów noclegów. To więcej niż w poprzednich latach. 

    Wybory samorządowe 2024. 29 marca upływa ważny termin dla niepełnosprawnych i starszych wyborców

    Piątek to ostatni dzień, w którym wyborcy z niepełnosprawnością i osoby starsze mogą złożyć wniosek o głosowanie przez pełnomocnika w wyborach samorządowych.

    Jak stosować rozporządzenie o pracach domowych? Co jest jasne? Co budzi wątpliwości? [min B. Nowacka, 1 kwietnia 2024 r.]

    Wątpliwości dotyczą trzech definicji wykorzystanych w rozporządzeniu - nauczyciela i uczniowie nie mają wskazówek jak je rozumieć i stosować.

    REKLAMA

    Rozbijanie garnka na plecach i chłostanie rózgą. Znasz te stare kaszubskie zwyczaje wielkanocne?

    Jak kiedyś obchodzono Wielkanoc na Kaszubach? Czym był tzw. Płaczëbóg? Co jadano na świąteczne śniadanie? 

    Znasz te wielkanocne zwyczaje z Górnego Śląska? Jeden z nich jest na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

    Jakie zwyczaje wielkanocne panują na Górnym Śląsku? Niektóre z nich znane są tylko w jednej miejscowości. Słyszeliście o paleniu żuru, kulaniu jaj czy bramie z wydmuszek? 

    REKLAMA