REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowa cywilnoprawna z dyrektorem instytucji kultury

Jarosław Żarowski

REKLAMA

Są sytuacje, kiedy w jednej instytucji dochodzi do zawarcia umowy o pracę i kilku innych umów, np. o dzieło z tą samą osobą. Czy jest to możliwe w przypadku dyrektora gminnej biblioteki?

REKLAMA

Zawarcie umowy cywilnoprawnej przez dyrektora biblioteki z „samym sobą” (występującym jako organ osoby prawnej i jako przyjmujący prace do wykonania) jest nieważne, a podpisanie takiej umowy z dyrektorem, w sytuacji gdy w imieniu biblioteki występuje inna osoba, jest wątpliwe.

Więcej o zatrudnianiu pracowników instytucji kultury znajdziesz w książce na ten temat. Zobacz tę wyjątkową publikację!

Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że:

● co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo

Dalszy ciąg materiału pod wideo

● ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy (art. 108 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny; dalej: k.c.).

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego (dalej: SN) wynika, że przepis art. 108 k.c. przez analogię należy stosować też do organu osoby prawnej (osoby fizycznej działającej w charakterze organu osoby prawnej). Taką rolę pełni zaś dyrektor w instytucjach kultury.

Zakaz przy zagrożeniu interesów instytucji

REKLAMA

Sąd Najwyższy w wyroku z 5 grudnia 2007 r. (sygn. akt I CNP 41/07) uznał, że w zakresie działalności organów statutowych fundacji uzasadnione było odwołanie się do przepisów k.c., w tym art. 108, w celu poszukiwania rozwiązania prawnego w zakresie dokonywania czynności prawnych „sam z sobą”, skoro podobne rozwiązanie wprowadzono expressis verbis w sferze działalności organów spółek handlowych, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych (wyraźnie w ustawach regulujących działanie tych podmiotów – przyp. red.). Może to świadczyć o eksponowaniu w polskim porządku prawnym ogólniejszej reguły, zgodnie z którą organy zarządzające określoną osobą prawną nie powinny samodzielnie decydować o wierzytelnościach przysługujących im wobec podmiotów zarządzanych, a przede wszystkim o swoich wynagrodzeniach. Sprawa, w której zapadł ten wyrok, dotyczyła przyznania przez zarząd Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie nagród członkom tego zarządu.

W uchwale z 30 maja 1990 r. (sygn. akt III CZP 8/90) SN stwierdził, że osoba fizyczna działająca jako organ osoby prawnej nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu tej osoby prawnej, chyba że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów tej osoby prawnej. Wynika z tego, że wyłączenie zasady zakazu zawierania umów z „samym sobą” w takiej sytuacji dopuszczalne jest tylko w jednym z dwóch przypadków, o których mowa w art. 108 k.c. (zostały one wymienione wcześniej).

REKLAMA

Nie jest możliwe zastosowanie przepisu o zezwoleniu pełnomocnikowi do dokonania czynności prawnej „z samym sobą” w treści pełnomocnictwa. Zezwolenie na dokonanie przez organ osoby prawnej czynności prawnej „z samym sobą” musiałoby wynikać z przepisów ustawy lub opartego na niej statutu. Przepisy ustawowe, regulujące ustrój osób prawnych, tego rodzaju upoważnienia nie zawierają. Nie jest to zresztą możliwe do ustawowego uregulowania, gdyż nie chodzi o generalne upoważnienie, lecz o zezwolenie na dokonanie konkretnej czynności prawnej. Z tych też względów trudno byłoby przyjąć, aby takie zezwolenie mogło wynikać z przepisów statutowych – stwierdził SN.

We wspomnianej uchwale SN wskazał też, że dopuszczenie zawarcia umowy „z samym sobą” z uwagi na to, że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy, oznacza, że nie chodzi tu o rozstrzygnięcie, czy zachodzi kolizja interesów mocodawcy i pełnomocnika, lecz o ustalenie na podstawie „zobiektywizowanych” okoliczności, iż wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy, czyli kolizja interesów mocodawcy i pełnomocnika w ogóle nie może powstać.

Należy więc uznać, że w omawianym przypadku nie jest możliwe zawarcie przez dyrektora biblioteki umowy „z samym sobą”, przy założeniu, że z tytułu umowy cywilnoprawnej dyrektor otrzymywałby wynagrodzenie. W interesie dyrektora leży, aby dostać jak najwyższe wynagrodzenie, z kolei w interesie biblioteki jest zapłacić jak najmniej.

Czytaj także: Biblioteka publiczna tylko jako instytucja kultury>>

Bez możliwości potwierdzenia

Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta (art. 103 § 1 k.c.). W orzecznictwie SN istnieją rozbieżności, czy przepis ten może mieć zastosowanie do czynności prawnej dokonanej w imieniu osoby prawnej bez kompetencji do tego, czy też taka czynność jest bezwzględnie nieważna.

W prezentowanej sytuacji trudno jednak uznać, że można zastosować art. 103 k.c. Potwierdzenia powinien dokonać dyrektor biblioteki. Doszłoby więc do konfliktu interesów. Wskazuje też na to wyrok SN z 9 marca 1993 r. (sygn. akt I CR 3/93), w którym uznano za niedopuszczalne zastosowanie art. 103 k.c., właśnie z uwagi na konflikt interesów. W sprawie, której dotyczył wyrok, likwidator spółdzielni ustanowił pełnomocnika do sprzedaży posiadanych przez spółdzielnię udziałów pewnej spółki. Pełnomocnik sprzedał udziały z naruszeniem art. 108 k.c., a jednym z nabywców udziałów był likwidator spółdzielni.

Podpis zamiast dyrektora

Kwestia, czy kto inny (zamiast dyrektora biblioteki) mógłby zawrzeć z nim umowę cywilnoprawną w imieniu biblioteki, obok istniejącego stosunku pracy, nie jest jednoznaczna.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, posiada uprawnienia do podpisywania dodatkowych umów cywilnoprawnych z kierownikami tych jednostek. Wydaje się, że wątpliwości można mieć zwłaszcza z uwagi na fakt, że instytucje kultury są podmiotami mającymi osobowość prawną. Nawet jeżeli zostały utworzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, są odrębnymi podmiotami prawa, samodzielnie gospodarującymi posiadanym majątkiem.

Wątpliwa jest możliwość wyznaczenia przez dyrektora pełnomocnika, który w imieniu biblioteki podpisałby z nim umowę. Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 1996 r. (sygn. akt II UKN 37/96) uznał za nieważną umowę o pracę zawartą w imieniu spółki z jej prezesem przez pełnomocnika, któremu prezes udzielił pełnomocnictwa do zawarcia tej czynności. Co prawda sprawa nie dotyczyła umowy cywilnoprawnej, ale jednym z kluczowych argumentów podanych w uzasadnieniu wyroku było to, że umowa nie przestaje być zawarta „z samym sobą”. Takie stwierdzenie można zaś odnieść do wszystkich umów zawartych w prezentowanych okolicznościach.

Tylko na inną pracę

Umowa cywilnoprawna z dyrektorem będącym w stosunku pracy może dotyczyć tylko pracy innego rodzaju (niezwiązanej z zarządzaniem daną placówką) i niewymagającej dużego zaangażowania. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy wykonują bowiem, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia i dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych (art. 1514 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy). Podpisanie umowy cywilnoprawnej w innych sytuacjach oznaczałoby obejście tego przepisu.

Mogłoby to też wiązać się z obejściem przepisów ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Osobom podlegającym przepisom tej ustawy (są wśród nich dyrektorzy samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną) przysługuje tylko wynagrodzenie miesięczne. Od tej zasady są wyjątki, ale nie ma wśród nich wymienionego wynagrodzenia otrzymanego na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej obok istniejącego stosunku pracy.

Zważywszy na wątpliwości co do możliwości zawarcia umowy cywilnoprawnej, w omawianej sytuacji warta rozważenia jest kwestia, czy zamiast takiej umowy dyrektorowi biblioteki podwyższyć wynagrodzenie ze stosunku pracy i ewentualne dodatkowe obowiązki powierzyć w ramach istniejącego stosunku pracy.

Czytaj także: Jakie są kompetencje kierowników instytucji kultury>>

Podstawy prawne

•  Ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 96, poz. 620)

•  Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. nr 85, poz. 539; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. nr 220, poz. 1600)

•  Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. nr 13, poz. 123; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 62, poz. 504)

•  Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 106, poz. 675)

•  Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 135, poz. 912)

•  Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 155, poz. 1037)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Rozbijanie garnka na plecach i chłostanie rózgą. Znasz te stare kaszubskie zwyczaje wielkanocne?

    Jak kiedyś obchodzono Wielkanoc na Kaszubach? Czym był tzw. Płaczëbóg? Co jadano na świąteczne śniadanie? 

    Znasz te wielkanocne zwyczaje z Górnego Śląska? Jeden z nich jest na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

    Jakie zwyczaje wielkanocne panują na Górnym Śląsku? Niektóre z nich znane są tylko w jednej miejscowości. Słyszeliście o paleniu żuru, kulaniu jaj czy bramie z wydmuszek? 

    Dentysta na NFZ 2024 – jakie zabiegi? Jeszcze w tym roku więcej świadczeń gwarantowanych! [projekt rozporządzenia]

    Chyba większość osób leczy w Polsce zęby prywatnie, ale trzeba wiedzieć, że można to zrobić również w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, czyli – jak to się mówi potocznie „na NFZ”. Lista takich refundowanych świadczeń stomatologicznych jest całkiem długa. Trzeba tylko znaleźć dentystę (stomatologa), który ma podpisaną umowę z NFZ na udzielanie świadczeń stomatologicznych. Przedstawiamy listę świadczeń gwarantowanych (refundowanych przez NFZ) z zakresu leczenia stomatologicznego obowiązujących teraz, a także informujemy o projekcie rozporządzenia, które ma wydłużyć listę tych świadczeń - najprawdopodobniej jeszcze w 2024 roku.

    Bilety na EURO 2024 dla kibiców z Polski - sprzedaż od 28 marca. Gdzie można kupić? Jakie ceny?

    W dniu 28 marca 2024 r. o godzinie 14.00 rozpocznie się sprzedaż biletów dla kibiców reprezentacji Polski na turniej finałowy piłkarskich mistrzostw Europy Euro 2024. Sprzedaż potrwa do 8 kwietnia i prowadzona jest wyłącznie przez UEFA. Będzie dostępna na portalu euro2024.com.

    REKLAMA

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024 - informuje Ministerstwo Sportu i Turystyki. Wnioski samorządy przygotują we współpracy ze szkołami. Program ma na celu aktywizację społeczności wokół obiektów sportowych, które były dotychczas niedostępne.

    Rząd: Dyplom MBA z Collegium Humanum nie pozwoli zasiąść w radzie nadzorczej spółki Skarbu Państwa

    Centrum Informacyjne Rządu poinformowało 27 marca 2024 r., że w procesie opiniowania kandydatów do rad nadzorczych dyplomy MBA uzyskane w Collegium Humanum nie będą uznawane przez Radę ds. spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

    Prof. Szukalski: Łódź i Poznań już są na etapie demograficznego zjazdu

    Prof. Piotr Szukalski, demograf z Uniwersytetu Łódzkiego w rozmowie z PAP o kondycji polskich miast i ich przyszłości demograficznej. 

    Wielkanoc 2024. Ile wolnego mają uczniowie na święta? Kiedy kolejne dni wolne?

    Wolne na święta. Wielkanocna przerwa w nauce zacznie się już od czwartku 28 marca. Uczniowie do zajęć wrócą 3 kwietnia. Kiedy będą następne dni wolne? 

    REKLAMA

    MEN: Powstał zespół ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad powołaniem ogólnopolskiego rzecznika praw ucznia

    W Ministerstwie Edukacji Narodowej powołano zespół ekspercki ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad zmianami ustawowymi dotyczącymi praw ucznia, a także powołania rzecznika praw ucznia.

    Kiedy wyniki wyborów samorządowych? Szefowa KBW o możliwym terminie

    Szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak ocenia, że zbiorcze wyniki głosowania w wyborach samorządowych mogłyby być ogłoszone w środę 10 kwietnia. 

    REKLAMA