REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak właściwie i skutecznie przeprowadzić rewitalizację w gminie

Andrzej Okrasiński

REKLAMA

REKLAMA

Bardzo przydatny w przeprowadzeniu odnowy miasta jest program rewitalizacji. Program powinien być uchwalony przez radę gminy. Taki dokument powinien powstać po konsultacjach społecznych. Samorząd, posiadając taki dokument, może skutecznie starać się o dofinansowanie z unijnych programów pomocowych na lata 2007-2013.

Rewitalizacja to termin określający złożony proces zmian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych i zaniedbanych częściach miast. Termin ten odnosi się także do innych terenów zaniedbanych, np. popegeerowskich lub poprzemysłowych. Rewitalizować można także pojedyncze zespoły parkowo - dworskie, pałace, nieruchomości fabryczne. Projekty rewitalizacji można realizować w dzielnicach mieszkaniowych.

Często rewitalizację przeprowadza się w związku z likwidacją na danym obszarze tradycyjnej gałęzi przemysłu lub innej działalności gospodarczej.

We wszystkich przypadkach rewitalizacja ma poprawić poziom życia mieszkańców gminy lub co najmniej rewitalizowanej części. Powinna spowodować ożywienie gospodarcze, poprawę poziomu funkcjonalnego infrastruktury komunalnej, także wzrost konkurencyjności rewitalizowanego obszaru, przynajmniej w regionie.

Brak podstaw prawnych

Brak jest prawnej definicji rewitalizacji. Nie ma ustawy, która by dotyczyła rewitalizacji. Szczególnym problemem jest obecny brak zewnętrznych źródeł finansowania takich inwestycji. Nadzieja jest w środkach unijnych, których początek funkcjonowania, chociaż jest zapowiadany przez stronę rządową na IV kwartał tego roku, to wiele wskazuje na to, że pierwsze terminy naboru wniosków zostaną ogłoszone na początku 2008 roku.

Resort budownictwa prowadził prace nad założeniami do ustawy o rewitalizacji, lecz do podjęcia procesu legislacyjnego nie doszło, ponieważ nie było konsensusu w tej sprawie.

28 czerwca 2007 r. w Ministerstwie Budownictwa odbyła się konferencja Rewitalizacja - szansą na zrównoważony rozwój. Udział w tej imprezie wzięły przede wszystkim gminy zaangażowane w proces rewitalizacji. Potwierdziła ona, że istnieje powszechne odczucie konieczności uregulowania procesu rewitalizacji w drodze ustawowej, dlatego też departament polityki miejskiej i rewitalizacji pracuje nad założeniami do ustawy o rewitalizacji miast.

Jednostki samorządowe przy realizacji projektów rewitalizacji będą mogły otrzymać dofinansowanie ze źródeł unijnych. W każdym regionalnym programie operacyjnym (RPO) jest przewidziany priorytet, w ramach którego samorządy w okresie 2007-2013 będą mogły otrzymać dofinansowanie na takie przedsięwzięcia. Maksymalna wielkość dofinansowania to 60 proc. kosztów inwestycyjnych.

Na inwestycje związane z odnową miast, regionów zaniedbanych i zdegradowanych pomoc będzie można otrzymać także z innych źródeł unijnych i krajowych.

Jednak aby otrzymać środki finansowe ze źródeł pozabudżetowych samorządu, jednostka samorządowa musi stworzyć program rewitalizacji gminy lub konkretnego obszaru albo danej nieruchomości. Program musi być przyjęty przez gminę w formie uchwały rady gminy. Program rewitalizacji co prawda nie stanowi prawa miejscowego, ale wytycza kierunki odnowy.

Jak sporządzić program rewitalizacji

Uchwała rady gminy odnośnie do programu rewitalizacji powinna być zbiorem praw i obowiązków dla urzędu wójta, burmistrza, prezydenta miasta. I tak np. Rada Gminy Chełmek (Małopolskie) powierzyła realizację programu rewitalizacji gminy Chełmek burmistrzowi Chełmka.

Program musi być drogowskazem dla wykonawczej władzy lokalnej. Określać on powinien cele przeprowadzenia rewitalizacji, zasady i warunki oraz źródła pozyskiwania środków na sfinansowanie realizacji projektu rewitalizacji.

Program rewitalizacji musi być częścią działań jednostki samorządu terytorialnego zmierzających do poprawy sytuacji gminy nie tylko w zakresie budownictwa.

I tak, jeżeli na terenie gminy jest pofabryczna nieruchomość, to program rewitalizacji powinien szczególnie dotyczyć tego problemu. Na tym terenie może powstać np. strefa aktywności gospodarczej. A w niej inkubatory przedsiębiorczości, które będą służyły pomocą osobom chcącym prowadzić własną działalność gospodarczą. Na tym terenie powinny powstać warunki przyciągające inwestorów.

Jeżeli program rewitalizacji dotyczy tylko części mieszkaniowej, to gmina oprócz kapitalnych remontów części zewnętrznej budynków powinna też stworzyć warunki przeprowadzenia remontów samych mieszkań oraz części wspólnych, oczywiście w miarę posiadanych środków finansowych. Przede wszystkim należy wymienić media i całą infrastrukturę komunalną.

Charakterystyka terenu

W programie rewitalizacji należy scharakteryzować gminę, w szczególności obszar rewitalizowany. W przypadku starania się o wsparcie finansowe ze źródeł unijnych lub innych źrodeł zewnętrznych program będzie dogłębnie studiowany przez darczyńcę. I to, co dla mieszkańca może być oczywiste, dla czytelnika z zewnątrz gminy z reguły jest nowością.

Dlatego należy dogłębnie scharakteryzować położenie i lokalizację gminy oraz strukturę mieszkańców. Określić trzeba gospodarkę gminy, w jakim stopniu gmina jest uprzemysłowiona, jakie są zakłady przemysłowe i inne przedsiębiorstwa. Określić trzeba poziom zatrudnienia oraz to, czy mieszkańcy znajdują pracę na terenie gminy, czy muszą wyjeżdżać poza gminę. Najlepiej w oparciu o informacje z referatów gospodarczych stworzyć tabele:

-struktury podmiotów zarejestrowanych w gminie - produkcja, usługi, budownictwo, transport, handel, gastronomia, inne branże,

-przedsiębiorstwa zarejestrowane w systemie REGON na przestrzeni np. pięciu lat,

-struktury bezrobocia w rozbiciu na wiek bezrobotnych i płeć.

Określić należy co najmniej najważniejsze inwestycje w ciągu sześciu lub pięciu ostatnich lat. Dotyczy to inwestycji gospodarczych prywatnych i publicznych oraz inwestycji w infrastrukturę komunalną, zdrowotną i mieszkaniową.

Istotne jest określenie kierunków zagospodarowania przestrzennego. Jest to ważny punkt programu rewitalizacji. W punkcie tym należy opisać konkretne działania w sferze gospodarowania przestrzenią. Przede wszystkim należy wskazać działania umożliwiające efektywne wykorzystanie potencjału tkwiącego na rewitalizowanym obszarze. Należy opisać, w jaki sposób będą przygotowane tereny inwestycyjne dla usług i wytwórczości. Należy odpowiedzieć na pytanie, czy powstaną nowe obszary aktywizacji gospodarczych.

Określone powinny być kierunki, cele i sposoby aktywnego poszukiwania inwestorów. Zaplanowane powinno być przejmowania przez gminę terenów zdegradowanych. Po ich rewitalizacji gmina powinna zająć się ich wydzierżawieniem na preferencyjnych warunkach. Należy mieć na uwadze, że wszystkie działania mają przyczynić się do wzrostu konkurencyjności gminy.

Analiza SWOT

Program rewitalizacji musi zawierać analizę SWOT. Jest ona integralną częścią programu. W tym punkcie określane są mocne i słabe strony rewitalizowanych obszarów. Oceniane są szanse i zagrożenia realizacji projektu. Analizę należy tworzyć po szerokiej konsultacji z mieszkańcami gminy. Należy spytać mieszkańców, co sądzą na temat możliwości przeprowadzenia programu i projektu rewitalizacji. O wyrażenie opinii należy zapytać liderów gminnych, przedstawicieli instytucji społecznych i gospodarczych, przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji oświatowych, szkół oraz innych instytucji ważnych dla rozwoju gminy i regionu.

Tworzenie analizy polega na badaniu mocnych i słabych stron gminy na tle szans i zagrożeń w realizacji projektu rewitalizacji. Stanowi to oszacowanie, w jakim stopniu posiadane przez nią zasoby odpowiadają potrzebom i wymogom wypływającym z otoczenia, w którym działa i konkuruje gmina. Przy tworzeniu analizy bierze się pod uwagę miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli zaś gmina nie posiada jeszcze uchwalonego planu, to bierze się pod uwagę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

7 KROKÓW

OD POMYSŁU DO REALIZACJI

1. Wizja.

Należy stworzyć wizję projektu i programu rewitalizacji.

2. Konsultacje.

Posiadane zarysy, cele i zadania projektu programu rewitalizacji należy przedyskutować z mieszkańcami, w szczególności z przedstawicielami: biznesu, organizacjami społecznymi, liderami lokalnymi.

3. Prawo lokalne.

Przed stworzeniem programu rewitalizacji rada gminy, jeżeli jeszcze nie posiada, to powinna uchwalić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub co najmniej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

4. Uchwała.

Rada gminy, posiadając miejscowy plan zagospodarowania, może uchwalić program rewitalizacji.

5. Zezwolenia i pozwolenia.

Jeszcze przez realizacją programu rewitalizacji należy zdobyć wszystkie pozwolenia wynikające z prawa budowlanego oraz zezwolenia dotyczące remontów i modernizacji nieruchomości zabytkowych.

6. Finansowanie.

Środki finansowe oprócz budżetowych gmina powinna już teraz zacząć szukać w unijnych programach pomocowych 2007-2013.

7. Realizacja.

Gmina do realizacji programu rewitalizacji powinna powołać głównego koordynatora, który będzie czuwał nad całością inwestycji. Może to być zespół, ale podporządkowany jednej osobie.

W analizie należy wyróżnić kilka obszarów kluczowych dla rozwoju. Muszą one mieć ścisły związek z programem rewitalizacji. Obszary kluczowe to m.in.:

-rozwój gospodarczy,

-jakość życia mieszkańców,

-ochrona zdrowia i środowiska naturalnego,

-ochrona zabytków i innych atrakcji turystycznych.

Ważnym obszarem działania dla gminy może być wdrożenie jakiegoś innego konkretnego programu i pozyskiwanie funduszy unijnych na realizację planu rozwoju gminy.

Założenia programowe

Należy określić misje i wizje programu. I tak np. misją może być przekształcenie gminy lub jej części w rozwinięty ośrodek, skutecznie wspierający ludzi aktywnych i przedsiębiorczych. A także zapewniających atrakcyjne miejsca do inwestowania. W takiej wizji gmina powinna być postrzegana jako instytucja dobrze gospodarująca przestrzenią, o wysokim poziomie infrastruktury technicznej. Oferująca miejsca pracy dla większości swoich mieszkańców i dająca poczucie bezpieczeństwa.

Misją zaś może być wysoki standard życia w czystym i bezpiecznym otoczeniu. Obraz gminy powinien być budujący. Sama zaś gmina powinna być postrzegana jako budująca przyszłość, na aktywności, integracji i solidarności mieszkańców.

Należy koniecznie określić cel programu rozwoju. Może nim być na przykład odnowa przestrzeni całego miasta, jego części zabytkowej, zaniedbanej pod względem mieszkaniowym i turystycznym. Opisać trzeba, do jakich celów będą służyć rewitalizowane nieruchomości. Ocenić trzeba stan infrastruktury technicznej, która będzie poddana modernizacji i remontom bądź odbudowie i rozbudowie. Należy także podać i opisać założenia planistyczne.

Celem programu rewitalizacji powinno być kompleksowe odnowienie przestrzeni miasta, jego części lub innej zdegradowanej nieruchomości.

Ocenić i wyznaczyć należy problemy, jakie będą musiały być pokonane, by przeprowadzić prawidłowo proces rewitalizacji. Przedstawić trzeba także planowe zamierzenia, np. utworzenie na odnawialnym terenie: regionalnego ośrodka dla osób zagrożonych bezrobociem albo domu pamięci regionalnego bohatera lub lokalnego zdarzenia historycznego.

Należy poszukiwać niestandardowych działań samorządowych w celu podniesienia poziomu życia mieszkańców. Samorząd powinien w miarę lokalnych możliwości tworzyć system pomocy dla przedsiębiorców i lokalnych nowych inwestycji. W ramach programu powinny być podjęte działania w kierunku wspierania przedsiębiorczości. Gmina powinna stworzyć preferencje dla firm tworzących nowe miejsca pracy.

Nawiązanie do strategii gminy

Każdy dokument programu rewitalizacji powinien być ściśle powiązany ze strategią rozwojową gminy. W tym przypadku należy m.in. określić cele do realizacji. Takim celem może być np.:

-restrukturyzacja tradycyjnej działalności gospodarczej w gminie,

-rozwój form aktywnego zwalczania bezrobocia,

-wysoki poziom inwestycji infrastrukturalnych,

-rozwinięty system szkoleń.

Jeżeli gmina ma zamiar starać się o dofinansowanie ze źródeł unijnych, to dokument programu rewitalizacji musi być zintegrowany z celami, działaniami i priorytetami unijnego regionalnego programu operacyjnego (RPO) lub z innym programem pomocowym.

Program rewitalizacji musi być spójny ze strategią gospodarczą gminy. Opisywać powinien, na czym polegać będzie planowana rewitalizacja konkretnego terenu. Może to być np. przebudowa i udoskonalenie istniejącej infrastruktury, budowa dróg dojazdowych, budowa parkingów i energooszczędnego oświetlenia ulicznego.

Opisane powinno być każde z planowanych zadań, które będą realizowane w przyszłości. Wszelkiego rodzaju planowane przedsięwzięcia powinny wpływać na zbudowanie dogodnych warunków dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich firm na rewitalizowanym terenie. Zagwarantowany musi być równy dostęp do efektów rewitalizacji dla wszystkich mieszkańców gminy. Stosowana musi być zasada równości szans.

Plan finansowy

Plan finansowy jest trudniejszą częścią programu rewitalizacji. Określane jest w nim źródło finansowania zadań objętych tym dokumentem. Są to m.in. środki własne budżetu gminy, unijne programy pomocowe. Określona musi być wartość kosztorysowa każdego przedsięwzięcia, w tym udział własny i udział dotacji w kosztach finansowych realizowanego przedsięwzięcia. A także udział innych form finansowania, jak: kredyty, pożyczki, emisja obligacji, leasing komunalny. Planowanie finansowe powinno zostać wykonane rzetelnie z wykorzystaniem takich form, jak tabele.

ZAWARTOŚĆ PROGRAMU

Jak powinien wyglądać program rewitalizacji gminy

I. Wstęp - określamy w nim cele programu (krótkie streszczenie programu)

II. Charakterystyka obecnej sytuacji w gminie

1. Położenie geograficzne i ludność miejscowa.

2. Gospodarka.

3. Inwestycje w gminie.

4. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.

5. Analiza SWOT.

III. Założenia programu rewitalizacji

1. Misja programu.

2. Uzasadnienie przeprowadzenia i realizacji programu rewitalizacji.

3. Nawiązanie do strategicznych dokumentów rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego.

4. Nawiązanie do innych strategicznych dokumentów.

IV. Planowanie

1. Planowanie działań inwestycyjnych.

2. Plan finansowy.

3. Monitorowanie i cena programu rewitalizacji.

V. Załączniki (mapki obszaru poddanego rewitalizacji)

Należy określić zespół lub osobę, która będzie zarządzać rewitalizowanym terenem. Wymienić należy produkty realizacji programu rewitalizacji. Takimi produktami może być np. przebudowa dróg dojazdowych, remont lub budowa domu pamięci, budowa ośrodka turystycznego. Określa się również wskaźniki planowanych rezultatów w poszczególnych latach, m.in. takich jak:

-powierzchnia udostępnianych terenów inwestycyjnych,

-powierzchnia odnowionych zabytków,

-liczba nowych przedsiębiorstw,

-liczba szkoleń.

Konieczna jest ocena planowanego oddziaływania programu rewitalizacji na sytuację budżetową gminy. Program jak każdy inny powinien zawierać także załączniki. Tymi załącznikami mogą być fotografie nieruchomości, które będą rewitalizowane, oraz mapki terenu.

Jakie zezwolenia są potrzebne

Aby móc przeprowadzić program rewitalizacji, trzeba powołać koordynatora lub jednostkę organizacyjną, która prowadziłaby ten proces, poczynając od prac badawczo-przygotowawczych, poprzez planowanie procesów, a następnie ich realizację. Myślę, że brak ustawowo wskazanych rozwiązań strukturalnych procesu rewitalizacji miast stanowi główną barierę w odnowie miast. Gminy ten problem rozwiązują w ramach możliwości i lokalnych uwarunkowań, ograniczając rewitalizację do pojedynczych budynków lub małych obszarów, - informuje Andrzej Geryk, dyrektor departamentu polityki miejskiej i rewitalizacji w Ministerstwie Budownictwa.

Rewitalizacja jest procesem odnowy miast w różnym zakresie. Na każdym etapie procesu rewitalizacji wymagane są różnego rodzaju pozwolenia i zezwolenia. Jednym z nich jest pozwoleniu na budowę, zezwolenie konserwatora zabytków na renowację nieruchomości zabytkowych albo wymianę sieci elektrycznej lub innej infrastruktury technicznej.

Jeżeli na terenie rewitalizowanym znajduje się jakikolwiek zabytek, to nie może być z nim i wokół niego czynione coś, co byłoby nieuzgodnione z właściwym konserwatorem zabytków. Już na etapie opracowywania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy istnieje obowiązek określenia obszarów i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej i uzyskania pozytywnej opinii właściwego konserwatora zabytków. Istnieje obowiązek określenia zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej i uzgodnienia programu rewitalizacji w tej części z właściwym konserwatorem zabytków.

Uzgodnienia z właściwym konserwatorem zabytków wymaga decyzja o ustaleniu warunków zabudowy i decyzja o ustaleniu inwestycji celu publicznego. A także kończąca proces lokalizacyjny decyzja o pozwoleniu na budowę, zatwierdzająca zarazem projekt budowlany. Podkreślić należy, że wymagania konserwatora zabytku uwzględniane są na etapie planowania i konkretyzowane w projekcie budowlanym.

Poszczególne projekty dotyczące obiektów zabytkowych muszą być uzgadniane w procesie poprzedzającym wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

Jeżeli zatem projekt budowlany jest uzgodniony z właściwym konserwatorem zabytku, to proces rewitalizacji przeprowadzany jest zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

W kraju i w UE

W Polsce nie stworzono podstaw prawnych, które by regulowały procesy rewitalizacji w gminach. Samorządy, szczególnie miejskie, od kilkudziesięciu lat same tworzą programy i projekty rewitalizacji całej gminy lub jej części. Nie ma jednego krajowego funduszu lub innego publicznego, krajowego źródła pozyskiwania środków na realizację programów rewitalizacji. Jedyna nadzieja jest w unijnych funduszach pomocowych, które oprócz proekologicznego charakteru duży nacisk kładą na odnowę miast i terenów zdegradowanych.

W kilku krajach UE, tego typu aktywność samorządowa ma umocowania prawnoorganizacyjne.

We Francji od ponad 30 lat działa narodowa Agencja Modernizacji Zasobów Mieszkaniowych (ANAH). Wspiera ona finansowo i organizacyjnie rewitalizację zaniedbanej przestrzeni mieszkalnej. Jej budżet jest zasilany z podatków od czynszów wpłacanych przez właścicieli i lokatorów wszystkich mieszkań podlegających najmowi. Działa także Fundusz Zagospodarowania Miejskiego (FAU). Fundusz wspiera preferencyjnymi kredytami i subwencjami procesy rewitalizacji.

W Wielkiej Brytanii dziesięć lat temu utworzono program rewitalizacji Wyzwolenie miasta. Dokonano wyboru 31 projektów, każdy z budżetem po 37,5 mln funtów. Ponadto w końcu lat 90. skoordynowano inwestycje rządu brytyjskiego z władzami samorządowymi w zdegradowanych dzielnicach miejskich poprzez program Zintegrowany budżet odnowy. W jego wyniku zrealizowano 373 projekty rewitalizacji różnych miast. Przydzielono średnio po 30 mln funtów subwencji na jeden projekt.

W Niemczech natomiast kompleksowe programy rewitalizacji mają swoje umocowanie prawne, od ponad 30 lat, w ustawie o popieraniu budowy miast. Ustawa m.in. precyzuje cele konkretnych działań sektora publicznego i stawia dla realizacji tych celów rewitalizacyjnych odpowiednie środki finansowe. Programy rewitalizacyjne są finansowane przez państwo, kraj (land) i przez gminę. Inwestycje polegające na rewitalizacji mogą być dofinansowane nawet do 80 proc. z Funduszu wspierania rozwoju miast. W 100 proc. są dofinansowane prace planistyczne i porządkowe jako część realizacji programu rewitalizacji.

Dotacje z RPO

Na realizację przedsięwzięć rewitalizacyjnych pomoc finansową samorządy będą mogły otrzymać z regionalnych programów operacyjnych 2007 - 2013. I tak np. w łódzkim RPO jest priorytet VI o nazwie Odnowa obszarów miejskich. Natomiast w zachodniopomorskim programie jest priorytet także VI - Kultura i rewitalizacja. Z takich m.in. priorytetów samorządy będą otrzymywać wsparcie. Pomoc będzie udzielana głównie na wsparcie renowacji zdewastowanych dzielnic mieszkaniowych. Każdy z tych 16 programów przewiduje dofinansowanie tych projektów. Dla przykładu w RPO województwa dolnośląskiego na inwestycje rewitalizacyjne w infrastrukturę mieszkaniową przewidziano 2,9 proc. alokacji programu, tj. ponad 35,5 mln euro. W RPO mazowieckim przeznaczono (2,5 proc.) 45,9 mln euro, a w woj. wielkopolskim (prawie 1 proc.) 11,3 mln euro.

O wsparcie będą mogły się ubiegać przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne gmin i powiatów oraz Towarzystwa Budownictwa Społecznego, które przynajmniej częściowo są własnością gmin.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wydało nawet w tej sprawie projekt rozporządzenia. Definiuje on m.in. pojęcie obszar zdegradowany, rewitalizację, lokalny program rewitalizacji oraz pojęcie zarządcy.

- Na podstawie rozporządzenia może być udzielona pomoc na realizację projektów rewitalizacyjnych na obszarach zdegradowanych. Nie ma zatem znaczenia fakt, czy jest to obszar miejski czy wiejski, pod warunkiem że spełnia kryteria obszaru zdegradowanego - informuje Monika Niewinowska, rzecznik Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Wspieranie finansowe, jakie będzie udzielane w ramach RPO na realizację programów rewitalizacji, ma za cel przede wszystkim wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego poprzez wspieranie zrównoważonego rozwoju. Ma to przyczynić się do ograniczenia koncentracji problemów gospodarczo-społecznych na zdegradowanych terenach. A wszystkie przedsięwzięcia mają przyczynić się do wzrostu poziomu edukacyjnego, turystycznego, rekreacyjnego i kulturalnego. Pomoc ma być udzielana na realizację projektów rewitalizacyjnych na obszarach zdegradowanych, polegających w szczególności na:

-renowacji części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, w tym instalacji technicznej i działania w zakresie oszczędności energetycznej,

-renowacji nieruchomości zabytkowych wraz z wymianą lub modernizacją infrastruktury technicznej,

-przygotowaniu do użytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkaniowych poprzez ich renowację i adaptację,

-przebudowie, rozbudowie, remoncie i renowacji infrastruktury i przestrzeni w gminie,

-rekultywacji środowiska,

-promowaniu przedsiębiorczości, w tym przygotowaniu terenów pod prowadzenie działalności gospodarczej.

PRZYKŁAD

AGENCJA REWITALIZACJI W PŁOCKU

Kilka lat temu w Płocku tamtejsze władze miejskie powołały do życia jednoosobową spółkę gminy Płock. Była to Agencja Rewitalizacji Starówki. Otrzymała ona od swego wyłącznego udziałowcy (miasta) po jednym mln zł dotacji rocznie, przez dwa pierwsze lata działalności. Do agencji przekazano także dotychczasowe komunalne budynki położone na terenie Starówki. Program rewitalizacji Starówki został zrealizowany w całości, bez zaciągania zadłużenia u instytucji finansowych.

PRZYKŁAD

REWITALIZACJA STARÓWKI W BIELSKU-BIAŁEJ

W Bielsku-Białej w 1997 roku Rada Miasta przyjęła kompleksowy plan inwestycji mieszkaniowych, a w nim program rewitalizacji starówki i modernizacji zasobów komunalnych. Zaciągnięto w tym celu kredyt w wysokości 24,5 mln zł. Miasto stworzyło Remontowy Fundusz Gwarancyjny dla wspólnot mieszkaniowych. W ramach tej instytucji gmina podpisywała z właścicielami umowy na pokrycie udziałów wspólnot mieszkaniowych w remontach części wspólnej budynków mieszkalnych. Gmina pokrywała koszty renowacji i remontów i rozkładała spłatę ich należności na pięć lat.

PRZYKŁAD

TRZY SPOSOBY FINANSOWANIA REWITALIZACJI W LUBLINIE

W Lublinie zastosowano trzy sposoby finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych:

1) w odniesieniu do Starego Miasta, w tym przypadku miasto jest wiodącym inwestorem. Program był realizowany według zasady, że inwestycje miejskie, infrastrukturalne ułatwiają rozpoczęcie inwestycji prywatnych i zmniejszają ich ryzyko.

2) w rewitalizacji budynków przy ważnych ulicach śródmieścia główny ciężar finansowy spoczywał na inwestorach prywatnych. Władze miejskie zaś wspierały proces modernizacji przestrzeni wspólnej - publicznej.

3) w zaniedbanych i zdegradowanych dzielnicach mieszkaniowych miasto wspomagało prywatne inwestycje i poprawiało infrastrukturę. Wprowadzono także mechanizmy poprawy sytuacji materialnej mieszkańców poprzez m.in. zmniejszanie bezrobocia.

PRZYKŁAD

TOMASZÓW DOSTANIE UNIJNE DOTACJE Z RPO

Miasto Tomaszów Mazowiecki na pewno otrzyma z łódzkiego RPO dotacje na rewitalizację centrum miasta. Inwestycja ta jest w wykazie Indykatywnego Planu Inwestycyjnego RPO województwa łódzkiego. Kwota dotacji wynosi ponad 18,5 mln euro. Całkowity zaś koszt inwestycji odnowy centrum miejskiego Tomaszowa Mazowieckiego wynosi ponad 35,7 mln euro. Umieszczenie tej inwestycji w takim wykazie świadczy, że inwestycja ta jest ważna dla rozwoju regionu. Została doceniona przez władze województwa.

W szczególności dotacje będą przyznawane na pokrycie częściowe kosztów nabycia materiałów budowlanych lub sfinansowanie usług w postaci robót budowlanych. Dofinansowanie będzie przyznawane także na prace związane z przygotowaniem projektu, w tym usługi doradcze, przygotowanie ekspertyz, badań, analiz technicznych, finansowych i ekonomicznych. A także koszty nadzoru technicznego i opracowania dokumentacji technicznej.

Z RPO będą mogły być dofinansowane wydatki nabycia praw własności lub wieczystego użytkowania nieruchomości zabudowanej i niezabudowanej. Refundowane będą wydatki związane z nabyciem i instalacją środków trwałych, innych wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii poprzez nabycie patentów, licencji i know-how. Samorządy mogą otrzymać dofinansowanie także, gdy koszty powstały w wyniku leasingu środków trwałych.

Wnioski o pomoc powinny zawierać w szczególności:

-nazwę beneficjenta pomocy,

-tytuł projektu,

-miejsce realizacji projektu,

-planowane daty rozpoczęcia i zakończenia realizacji projektu,

-wartość projektu i kwalifikowane wydatki,

-wnioskowaną kwotę dofinansowania.

Dotacje będą przyznawane w terminie do 31 grudnia 2013 r. Nie jest jeszcze znany oficjalnie termin przyjmowania pierwszych wniosków. Maksymalne wsparcie ze źródeł unijnych wyniesie 60 proc. kosztów inwestycyjnych projektu. Warto zaznaczyć, że dotacje unijne będą mogły otrzymać nieruchomości mieszkaniowe i zabytkowe, które spełnią łącznie co najmniej trzy kryteria z niżej wymienionych. Tymi kryteriami są:

-stosunkowo wysoki stopień ubóstwa i wykluczenia społecznego,

-wysoka stopa długotrwałego bezrobocia,

-niekorzystne zmiany demograficzne,

-niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji

-wysoki poziom przestępczości i wykroczeń,

-szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska,

-niski poziom zakładania działalności gospodarczej,

-wysoka liczb emigrantów,

-niski poziom wydajności energetycznej budynków.

Dotacje na rewitalizację wsi

Duże szanse na dofinansowanie projektów rewitalizacji będą miały gminy wiejskie i miejsko-wiejskie w ramach Działania Odnowa i rozwój wsi. Jest to jedno z działań i priorytetów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2007-2013. Pomoc otrzymają głównie małe gminy o najniższych dochodach podatkowych i największym wskaźniku bezrobocia. Planuje się, że dotacje zostaną przyznane, niestety, tylko dla 10 tys. beneficjentów w całym kraju. Jest to kropla w morzu potrzeb. Na ten cel przeznaczono łącznie 589,5 mln euro. Z pomocy są wyłączone miasta, gdzie jest więcej niż 5 tys. mieszkańców.

Beneficjenci otrzymają refundację do wysokości 75 proc. poniesionych kosztów inwestycyjnych, przedsięwzięcia. Kwota refundacji nie może przekroczyć 500 tys. zł w okresie realizacji programu. Natomiast wysokość dofinansowania na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 25 tys. zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykładowa analiza SWOT programu rewitalizacji

Unijna pomoc w ramach Działania Odnowa i rozwój wsi PROW 2007-2013 będzie przeznaczona na przedsięwzięcia polegające na:

-odnowie, renowacji obiektów sportowych i kulturalnych,

-rewitalizacji oświetlenia ulicznego oraz budowie placów wiejskich i parkingów, świetlic i domów kultury,

-zakupie towarów i usług, które będą miały zastosowanie w procesie rewitalizacji,

-zagospodarowaniu zbiorników wodnych dla celów rekreacyjnych i gospodarczych.

O przyznaniu pomocy zdecyduje liczba przyznanych punktów udzielanych przez administratorów pomocy (zarządców województw) przy ocenie wniosków o dofinansowanie. Stosowane będzie kryterium:

-dochodu podatkowego, jeżeli kształtuje się on na poziomie średniej krajowej lub jest mniejszy, to gmina otrzymuje 2 punkty, gdy jest on wyższy otrzymuje 0 punktów,

-bezrobocia w powiecie, jeżeli jest równe lub wyższe od średniej krajowej - 2 pkt, w innym przypadku 0 pkt,

-regionalne - do 2 pkt,

-wnioskowanej kwoty dofinansowania, jeżeli wyniesie nie więcej niż 50 proc. kosztów kwalifikowanych - 1 pkt.

Im więcej gmina uzbiera punktów, tym większe szanse otrzymania dofinansowania.

Wsparcie z innego programu

Obok RPO i PROW, dofinansowanie na realizację projektów i programów rewitalizacji samorządy mogą otrzymać z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ).

- Jest także jednym z elementów Działania 12.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko - informuje Monika Niewinowska z MRR.

Miasta oraz inne jednostki samorządowe powinny starać się o dotacje z tego programu tylko przy realizacji dużych projektów rewitalizacji, gdy koszty inwestycyjne wynoszą kilka lub kilkadziesiąt milionów euro. Przy mniejszych inwestycjach gminy powinny starać się o pomoc finansową z programów regionalnych, które będą administrowane przez zarządy województw.

W szczególności wspierane będą przedsięwzięcia przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej i kulturalnej miasta, regionu i kraju. Dofinansowane zostaną projekty poprawiające stan infrastruktury zabytków oraz zachowanie wszelkich zabytków dziedzictwa narodowego. Pomoc otrzymają inwestycje, w ramach których będą odnawiane pomniki z listy UNESCO oraz będące na liście Prezydenta RP jako pomniki historii oraz inne zespoły budowlano-pałacowe i parkowe, będące na liście zabytków.

Wspierane będzie także przygotowanie i tworzenie dokumentacji technicznej, potrzebnej do rewitalizacji.

Pomoc otrzymają w szczególności przedsięwzięcia dające dodatkowe zatrudnienie wysoko kwalifikowanym kadrom specjalistów. A także generujące wartość dodatkową brutto. Realizacja tych projektów ma w perspektywie przyczynić się do rozwoju regionu pod względem ekonomicznym i społecznym.

Pozaunijne źródła pozyskiwania kapitału

Na rewitalizację terenów zniszczonych przez przemysł i terenów powojskowych dotacji i preferencyjnych pożyczek może udzielić samorządom Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz fundusze wojewódzkie. Oprocentowanie pożyczek, jakie udziela na ten cel fundusz, wynosi od 0,3 do 0,7 stopy redyskonta weksli NBP. Tak więc oprocentowanie obecnie wynosi od 1,5 do 3,5 proc. w skali roku. Najniższe oprocentowanie otrzymują gminy biedne z dochodem budżetowym na mieszkańca wynoszącym nie więcej niż 1660 zł. Maksymalny okres kredytowania to 15 lat. Wysokość pożyczki nie może być niższa niż 2 mln zł. Dofinansowanie nie może przekroczyć 80 proc. wartości projektu rewitalizacji. Pożyczka może być umorzona w granicach od 10 do 30 proc. jej wartości, pod warunkiem jej spłaty w połowie.

NFOŚiGW udziela także na ten sam cel samorządom dotacji bezzwrotnych. Wysokość dotacji nie może być wyższa niż 50 proc. kosztów przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Na realizację programu rewitalizacji jednostki samorządowe mogą pozyskać kapitał w drodze emisji obligacji komunalnych. Taki sposób pozyskiwania kapitału inwestycyjnego jest, coraz bardziej popularny wśród samorządów. Więcej o tym pisaliśmy w Tygodniku Prawa Administracyjnego nr 172 GP z 5 września 2007 r. Na tego typu inwestycje kapitał można pozyskać w formie kredytów w bankach komercyjnych i spółdzielczych. Innym źródłem są również przedsiębiorstwa leasingowe. Te ostatnie, często powiązane kapitałowo z bankami, chętnie tworzą konsorcja finansowe w celu sfinansowania projektu inwestycyjnego gminy.

WAŻNE ADRESY

Forum Rewitalizacji: www.fr.org.pl,

Witryna informacyjna o wszystkich unijnych funduszach pomocowych: www.funduszestrukturalne.gov.pl,

Ministerstwo Budownictwa: www.mb.gov.pl,

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: www.mrr.gov.pl.

SŁOWNIK POJĘĆ

Analiza SWOT - (z ang.) S - Strenghts - mocne strony, tj. to, co można określić jako atut, zaletę analizowanego obiektu i jego przewagę, W - Weaknesses - określenie słabych stron badanego obiektu, jego słabość, bariery w realizacji i wady, O - Opportunities - szanse powodzenia w realizacji programu, szanse korzystnej zmiany, T - Threats - zagrożenia przy realizacji projektu, niebezpieczeństwo zmian niekorzystnych.

Dekomunalizacja - zmiana właściciela, własności komunalnej (gminnej) na własność prywatną.

Inkubatory przedsiębiorczości - obiekt i instytucja służące promowaniu i rozwojowi przedsiębiorstw. Gmina w porozumieniu z inną instytucją publiczną lub prywatną udostępnia obiekt, w którym prowadzą działalność gospodarczą małe firmy w pierwszym okresie działalności. Wynajmowanie pomieszczeń przez te mikroprzedsiębiorstwa odbywa się na preferencyjnych warunkach. Firmy mają wspólny sekretariat, komputery, łącza telekomunikacyjne.

Indykatywny Plan Inwestycyjny - w niektórych programach operacyjnych, szczególnie RPO, taki plan jest niekiedy zamiennie nazywany Indykatywnym Wykazem Dużych Projektów. W planie takim stanowiącym część każdego unijnego programu operacyjnego na lata 2007-2013 są zamieszczone inwestycje, które powinny być wykonane z dofinansowania ze źródeł unijnych. Są to inwestycje pierwszoplanowe.

Koszty kwalifikowane - w każdym unijnym programie operacyjnym będą podane koszty inwestycyjne, ponoszone przez beneficjentów pomocy, które będą podlegać refundacji.

Kryterium regionalne - jest to kryterium brane pod uwagę przy ocenie wniosków o dotacje. Inwestycje, które będą np. realizowane na terenach szczególnie zaniedbanych i o wysokim poziomie bezrobocia wśród mieszkańców, otrzymają dodatkowe punkty. Dotychczas nie jest jeszcze określony wykaz terenów, które zostaną objęte takim kryterium.

ANDRZEJ OKRASIŃSKI

andrzej.okrasinski@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).

Ustawa z 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 ze zm.).

Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. nr 162, poz. 1568 ze zm.).

Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627 ze zm.).

Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 ze zm.).

Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. nr 46, poz. 543 ze zm.).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    W dniach 29-31 marca utrudnienia w stolicy w związku z wielkanocnymi procesjami. Gdzie?

    Już od piątku i przez cały świąteczny weekend w Warszawie, w związku z procesjami i drogami krzyżowymi ruch na drogach będzie utrudniony albo chwilowo wstrzymany.  

    Tutaj lepiej nie jechać na Wielkanoc. Zatrzęsienie turystów

    Planujesz Wielkanoc we Włoszech? Spodziewaj się tłumów. Od Wielkiej Soboty do poświątecznego wtorku turyści zarezerwowali we Włoszech ponad 7 milionów noclegów. To więcej niż w poprzednich latach. 

    Wybory samorządowe 2024. 29 marca upływa ważny termin dla niepełnosprawnych i starszych wyborców

    Piątek to ostatni dzień, w którym wyborcy z niepełnosprawnością i osoby starsze mogą złożyć wniosek o głosowanie przez pełnomocnika w wyborach samorządowych.

    Jak stosować rozporządzenie o pracach domowych? Co jest jasne? Co budzi wątpliwości? [min B. Nowacka, 1 kwietnia 2024 r.]

    Wątpliwości dotyczą trzech definicji wykorzystanych w rozporządzeniu - nauczyciela i uczniowie nie mają wskazówek jak je rozumieć i stosować.

    REKLAMA

    Rozbijanie garnka na plecach i chłostanie rózgą. Znasz te stare kaszubskie zwyczaje wielkanocne?

    Jak kiedyś obchodzono Wielkanoc na Kaszubach? Czym był tzw. Płaczëbóg? Co jadano na świąteczne śniadanie? 

    Znasz te wielkanocne zwyczaje z Górnego Śląska? Jeden z nich jest na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

    Jakie zwyczaje wielkanocne panują na Górnym Śląsku? Niektóre z nich znane są tylko w jednej miejscowości. Słyszeliście o paleniu żuru, kulaniu jaj czy bramie z wydmuszek? 

    Dentysta na NFZ 2024 – jakie zabiegi? Jeszcze w tym roku więcej świadczeń gwarantowanych! [projekt rozporządzenia]

    Chyba większość osób leczy w Polsce zęby prywatnie, ale trzeba wiedzieć, że można to zrobić również w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, czyli – jak to się mówi potocznie „na NFZ”. Lista takich refundowanych świadczeń stomatologicznych jest całkiem długa. Trzeba tylko znaleźć dentystę (stomatologa), który ma podpisaną umowę z NFZ na udzielanie świadczeń stomatologicznych. Przedstawiamy listę świadczeń gwarantowanych (refundowanych przez NFZ) z zakresu leczenia stomatologicznego obowiązujących teraz, a także informujemy o projekcie rozporządzenia, które ma wydłużyć listę tych świadczeń - najprawdopodobniej jeszcze w 2024 roku.

    Bilety na EURO 2024 dla kibiców z Polski - sprzedaż od 28 marca. Gdzie można kupić? Jakie ceny?

    W dniu 28 marca 2024 r. o godzinie 14.00 rozpocznie się sprzedaż biletów dla kibiców reprezentacji Polski na turniej finałowy piłkarskich mistrzostw Europy Euro 2024. Sprzedaż potrwa do 8 kwietnia i prowadzona jest wyłącznie przez UEFA. Będzie dostępna na portalu euro2024.com.

    REKLAMA

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024 - informuje Ministerstwo Sportu i Turystyki. Wnioski samorządy przygotują we współpracy ze szkołami. Program ma na celu aktywizację społeczności wokół obiektów sportowych, które były dotychczas niedostępne.

    Rząd: Dyplom MBA z Collegium Humanum nie pozwoli zasiąść w radzie nadzorczej spółki Skarbu Państwa

    Centrum Informacyjne Rządu poinformowało 27 marca 2024 r., że w procesie opiniowania kandydatów do rad nadzorczych dyplomy MBA uzyskane w Collegium Humanum nie będą uznawane przez Radę ds. spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

    REKLAMA