REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

System audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych

Agnieszka Pokojska
Agnieszka Pokojska

REKLAMA

REKLAMA

Audyt wewnętrzny prowadzi się m.in. w jednostkach podsektora samorządowego, jeżeli jednostki te gromadzą znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków.
W tym roku po raz pierwszy zostanie wykonane zlecone zadanie audytowe. Będzie to wartościowanie stanowisk pracy w służbie cywilnej, czyli w takich jednostkach, jak np. ministerstwa, urzędy centralne, urzędy celne, izby celne, urzędy kontroli skarbowej, urzędy skarbowe oraz izby skarbowe. Jednak audyt zlecony dotyczyć będzie tylko tych urzędów, w których zatrudnionych jest co najmniej 100 członków korpusu służby cywilnej. Jego rozpoczęcie planowane jest na początek maja tego roku, natomiast sprawozdania powinny zostać przekazane do Ministerstwa Finansów do końca czerwca.

Możliwość zlecania audytu wewnętrznego była jedną ze zmian, które zostały wprowadzone od 2007 roku. Zgodnie z art. 63 ust. 1 pkt 5 i ust. 1a ustawy o finansach publicznych minister finansów za zgodą kierownika jednostki, a w szczególnym przypadku nawet bez zgody, może zlecić audytorom wewnętrznym przeprowadzenie audytu. Może on zostać zlecony również na wniosek prezesa Rady Ministrów.

REKLAMA

Jednostki prowadzące audyt

REKLAMA

Przepisy określają osoby, które mogą zajmować stanowiska audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, wskazują również podmioty, w których są zobowiązane do utworzenia komórek audytu. Katalog wszystkich jednostek zarówno sektora rządowego jak i samorządowego zawarty jest w art. 49 ustawy o finansach publicznych. Są to m.in. Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, sądy powszechne i administracyjne, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biuro Wyborcze oraz Państwowa Inspekcja Pracy.

Ponadto takie jednostki, jak ministerstwa, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Rządowe Centrum Legislacji, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, urzędy wojewódzkie, urzędy celne, izby celne, urzędy kontroli skarbowej, urzędy skarbowe, izby skarbowe itd.

Audyt wewnętrzny prowadzi się także w jednostkach podsektora samorządowego, jeżeli jednostki te gromadzą znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków publicznych.

Dokładne wytyczne w tym zakresie określa rozporządzenie ministra finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie kwot, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 112, poz.763).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zgodnie z jego przepisami jednostki, w których łączna kwota gromadzonych środków publicznych lub łączna wartość wydatków i rozchodów środków publicznych w ciągu roku kalendarzowego przekroczyła 40 mln zł, ma obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego.

W takiej sytuacji prowadzenie audytu wewnętrznego powinno się rozpocząć przed upływem III kwartału roku następnego.

Co to jest audyt

Z kolei zakres audytu wewnętrznego w sektorze publicznym reguluje art. 48 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z tym przepisem obejmuje on m.in. niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, w tym procedur kontroli finansowej, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów. Ocena ta powinna natomiast dotyczyć w szczególności:

• zgodności prowadzonej działalności z przepisami prawa oraz obowiązującymi w jednostce procedurami wewnętrznymi;

• efektywności i gospodarności podejmowanych działań w zakresie systemów zarządzania i kontroli;

• wiarygodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu.

Czynności doradcze

Niezwykle ważnym zadaniem audytora wewnętrznego, które mają na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki, są czynności doradcze.

REKLAMA

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104) z 30 czerwca 2005 r. poszerzyła definicję audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. Zgodnie z przepisami ustawy audyt realizuje się także poprzez czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki. Szczegółowe informacje na temat sposobu realizacji funkcji doradczej można odnaleźć w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego. Zgodnie z rozdziałem 5 rozporządzenia czynności doradcze mogą być realizowane jako część tradycyjnego zadania zapewniającego bądź jako oddzielne zadanie. Zadanie doradcze może być realizowane jako część rocznego planu audytu lub na zlecenie kierownika jednostki.

W wyniku zrealizowania czynności doradczych audytor wewnętrzny może przedstawić kierownikowi jednostki zalecenia bądź opinie, które nie są wiążące. Audytor może wykazać się również własną inicjatywą w przedstawianiu wniosków mających na celu usprawnienie działalności jednostki. Wnioski te naturalnie nie są dla kierownika jednostki wiążące, ponadto w odróżnieniu od zaleceń będących częścią sprawozdania z audytu niewdrożenia tych wniosków nie trzeba uzasadniać.

 

Zadanie zapewniające

Czynności doradcze prowadzą do wydania opinii mającej na celu usprawnienie działania audytowanej jednostki / komórki - czynności związane z oceną są minimalizowane tylko do poziomu koniecznego do wyrobienia sobie przez audytora opinii na temat obszaru, w którym się porusza. Jednak trudno wskazać zadanie zapewniające niemające elementów doradczych - tak przecież można zdefiniować zalecenia będące zakończeniem działań zapewniających. Audytorzy wewnętrzni z definicji skupiają się na zaleceniach systemowych, w związku z czym samo zidentyfikowanie błędów w badanym procesie nie stanowi zadania audytowego, zadanie powinno kończyć się zaleceniami mającymi zapobiec ponownemu wystąpieniu błędów bądź nieprawidłowości.

Jak może wyglądać zadanie doradcze? Ministerstwo Finansów zamieściło w swoim serwisie internetowym fragment poradnika (Practice Advisories), gdzie w Glosariuszu Międzynarodowych Standardów Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego zdefiniowano usługi doradcze jako doradztwo i pokrewne działania usługowe dla klienta, których charakter i zakres są uzgadniane z klientem i których zamierzeniem jest przysporzenie wartości oraz usprawnienie procesów governance, zarządzania ryzykiem i kontroli z zachowaniem zasady, że audytor wewnętrzny nie przejmuje na siebie odpowiedzialności kierownictwa. Zgodnie z zapisami poradnika może doradztwo przybrać jedną z następujących postaci:

• formalne zadania doradcze;

• nieformalne zadania doradcze;

• specjalne zadania doradcze;

• pilne zadania doradcze.

Zadanie doradcze i zapewniające

Formalne zadanie doradcze w największym stopniu przypomina zadanie zapewniające - jest ono zaplanowane (w planie rocznym audytu wewnętrznego), a jego zakres i forma są konsultowane z kierownikiem jednostki. W związku z faktem że taka forma audytu została w naszym kraju wprowadzona niedawno, nie ma jeszcze informacji, jaki odsetek w planach rocznych stanowią zadania doradcze.

Nieformalne zadania doradcze są z pewnością realizowane przez niemal każdego audytora. Nieformalne doradztwo może przybrać formę udziału audytora w stałych komisjach (zespołach), różnego rodzaju projektach realizowanych przez jednostkę. Oczywiście zakres zaangażowania audytora w powyższych gremiach powinien być uregulowany pisemnie i ograniczony wyłącznie do głosu doradczego. Jedną z podstawowych form zaangażowania audytu w nieformalne zadania doradcze jest opiniowanie aktów prawnych.

Przez pojęcie specjalne zadania doradcze rozumie się udział audytora w wydarzeniach nadzwyczajnych związanych np. z połączeniem się jednostek, przydziale jednostce nowych zadań, adaptacji do nowych warunków, w jakich jednostka musi się odnaleźć.

Pilne zadanie związane jest z koniecznością pomocy w przypadku wystąpienia nieprzewidzianych i zazwyczaj niekorzystnych okoliczności. Przykładem tego typu zdarzeń jest konieczność szybkiego wdrożenia programu naprawczego bądź realizacja zaleceń zewnętrznego organu kontrolnego.

Korzyści dla jednostki

Audytorzy wewnętrzni w trakcie swojej pracy gromadzą wiedzę na temat funkcjonowania środowiska, w którym działają, wraz z każdym zrealizowanym zadaniem poszerzają swój zakres wiedzy oraz doświadczenia. Ponadto audytorzy są niejako z definicji zmuszeni do ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji, zdobywania fachowej wiedzy z wielu dziedzin.

Audyt funkcjonuje w polskiej administracji stosunkowo krótko, w związku z czym nie zajął jeszcze takiego miejsca w zarządzaniu jednostkami, jakie ma w krajach o dłuższej tradycji audytu. W związku z tym spodziewać się można ewolucji czynności doradczych realizowanych przez audytorów. Obecnie doradztwo występujące głównie jako opiniowanie aktów prawnych ewoluuje w stronę pełniejszego zaangażowania - w formalne zadania doradcze. Przykładami takich zadań może być udział w zespołach opracowujących strategie jednostek, pozyskujących środki unijne. Audytorzy mogą także szkolić - dzieląc się wiedzą np. z zakresu zarządzania ryzykiem. W bieżącym roku audytorów zatrudnionych w administracji rządowej czeka realizacja pierwszego zadania zleconego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Będzie to duże wyzwanie, w trakcie którego audytorzy będą mieli okazję zdobyć zaufanie kierownictwa, które jest warunkiem angażowania audytu w czynności doradcze.

Warto wspomnieć o marketingu funkcji audytu w jednostce, która może być skutecznie realizowana właśnie przez zadania doradcze. Nie da się bowiem administracyjnie wymusić powstania zaufania pomiędzy audytem a kierownictwem. Podczas zadań doradczych audytor może przekonać kierownictwo swojej jednostki, iż zlecenie zadań doradczych może być korzystne dla wszystkich.

Plan audytu

Na audytorach wewnętrznych funkcjonujących w sektorze jednostek finansów publicznych nałożone są różnego rodzaju obowiązki.

Przykładowo do 31 października audytorzy wewnętrzni jednostek muszą sporządzić roczny plan audytu. Należy go sporządzać zgodnie z wzorem stanowiącym załącznik do aktualnie obowiązującego rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowego sposobu i trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego.

Trzeba go opracować, wykorzystując elektroniczny szablon opublikowany na stronie internetowej Ministerstwa Finansów oraz przesłać na adres departamentu koordynacji kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w wersji papierowej oraz elektronicznej. Należy pamiętać, że audytor wewnętrzny nie może modyfikować wzoru.

Audytorzy jednostek podsektora rządowego przesyłają plan audytu wewnętrznego na wskazany adres departamentu KF. Audytorzy wewnętrzni jednostek podsektora samorządowego przesyłają plan odpowiednio wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi, staroście lub marszałkowi województwa.

 

Roczne sprawozdanie

Audytorzy wewnętrzni zobowiązani są również na podstawie art. 53 ustawy o finansach publicznych do składania rocznego sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni. Obowiązek ten należy spełnić do końca marca każdego roku. Wzór sprawozdania określony jest w załączniku do rozporządzenia ministra finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie trybu sporządzania oraz wzoru sprawozdania z wykonania planu audytu wewnętrznego.

Resort finansów opracował jego zmianą. Nowe rozporządzenie nie zostało jednak jeszcze podpisane. Zmiany zakładają modyfikację wzoru planu audytu.

Nowe rozporządzenie zakłada również zmianę zakresu informacji zawartych w sprawozdaniach, czyli:

• większą ilość danych dotyczących komórki audytu wewnętrznego oraz czynności doradczych,

• rezygnację z gromadzenia szczegółowych danych dotyczących audytowanych jednostek, liczby wydanych zaleceń, wyjaśnień i zastrzeżeń oraz sposobu planowania i rejestrowania organizacji pracy komórki audytu wewnętrznego.

Sprawozdania z audytu, które muszą zostać złożone do 31 marca 2008 r., należy sporządzić zgodnie z rozporządzeniem z 24 czerwca 2006 r.

Miesięczne sprawozdania

Od sierpnia zeszłego roku audytorzy wewnętrzni jednostek podsektora rządowego mają dodatkowy obowiązek. Muszą sporządzać i składać do Ministerstwa Finansów okresowe raporty z realizacji audytu. Od 2008 roku należy je składać raz na trzy miesiące, czyli do piątego dnia po zakończeniu kwartału.

Należy je przesyłać mailowo na adres kfiaw.dokumenty@mofnet.gov.pl, umieszczając w temacie wiadomości nazwę jednostki. Na stronie internetowej resortu finansów (www.mf.gov.pl) dostępny jest formularz sprawozdania. Audytorzy wewnętrzni powinni wypełnić żółte pola, w których zdefiniowano rozwijalne listy wyboru oraz podpowiedzi odnośnie do sposobu wypełniania.

Informacje o zadaniach

Informacje dotyczą przeprowadzonych w danym miesiącu zadań audytowych obejmują: temat zadania audytowego, charakter zadania (doradcze, zapewniające), obszar działalności, w którym przeprowadzono zadanie audytowe, efekty przeprowadzenia zadania audytowego, wykryte znaczne nieprawidłowości w jednostce skutkujące wszczęciem postępowania w zakresie dyscypliny finansów publicznych oraz karnego i karnego skarbowego.

Jeżeli audytor stwierdzi nieprawidłowości i można je określić w kategoriach straty finansowej, powinien podać oszacowaną jej wartość.

W formularzu raportu miesięcznego wymaga się również odpowiedzi na pytanie: czy podczas przeprowadzanego zadania zidentyfikowano problemy/ryzyka systemowe, negatywnie wpływające na funkcjonowanie jednostki, wynikające z uwarunkowań zewnętrznych (np. przepisów prawnych, działalności innych jednostek), na które jednostka nie ma wpływu lub wpływ ten jest znikomy.

7 KROKÓW REALIZACJI ZADANIA DORADCZEGO

1 Zlecenie

Kierownik zleca audytorowi wewnętrznemu przeprowadzenie zadania w zakresie funkcjonującego w instytucji systemu motywacyjnego.

2 Sprecyzowanie zadań

Audytor omawia z kierownikiem jednostki szczegóły zadania. Precyzowane są takie elementy jak zakres zadania, oczekiwania kierownictwa oraz inne kwestie, które audytor będzie brał pod uwagę. Na tej podstawie opracowany zostaje Program zadania audytowego.

3 Analiza

W związku z tym, że kwestia motywowania pracowników nie jest uregulowana w aktach prawa powszechnie obowiązujących, audytor analizuje regulacje wewnętrzne jednostki oraz branżowe (np. regulacje służby cywilnej, pracowników samorządowych itp.)

4 Najlepsze praktyki

Audytor poszukuje najlepszych praktyk w dziedzinie motywowania pracowników. Analiza dostępnej literatury fachowej oraz artykułów.

5 Kryteria

W porozumieniu z kierownictwem audytor ustala kryteria - jakie elementy powinien zawierać pożądany w jednostce system motywacyjny.

6 Badania porównawcze

Przeprowadzenie badań i analiz porównawczych. Audytor zdobywa wiedzę na temat praktyki funkcjonowania systemu motywacyjnego - wykaz nagrodzonych pracowników, uzasadnienie, częstotliwość. Dodatkowo można przeprowadzić badania ankietowe, aby poznać opinię samych nagradzanych na temat skuteczności i obiektywności funkcjonującego systemu motywacyjnego.

7 Sprawozdanie

Zakończeniem zadania jest opracowanie informacji zebranych w poprzednich punktach. Dokument końcowy (sprawozdanie) powinien zawierać analizę stanu faktycznego, porównanie z najlepszymi praktykami oraz zalecenia audytora. Należy pamiętać, że zalecenia nie są wiążące i sposób realizacji zaleceń i sugestii audytora zależy wyłącznie od kierownika jednostki.

 

Zwolnienie audytora

W jednostkach podsektora rządowego (np. izbach celnych, izbach skarbowych) i samorządowego rozwiązanie stosunku pracy z audytorem wewnętrznym nie może nastąpić bez zgody ministra finansów. Taki wymóg określa art. 51 ust. 9 ustawy o finansach publicznych. W tym celu kierownik jednostki musi wystąpić do szefa resortu z wnioskiem o wyrażenie zgody na zwolnienie audytora. Wniosek powinien wskazywać wszystkie istotne przyczyny planowanego rozwiązania stosunku pracy, oraz dowody poświadczające argumenty przytoczone przez wnioskodawcę. Samo podanie okoliczności, np. niewłaściwe wykonywanie obowiązków służbowych, niespełnianie standardów audytu wewnętrznego, naruszenie zasad etyki zawodowej lub wskazanie innych czynników uniemożliwiających współpracę z audytorem bez załączenia miarodajnych dowodów jest niewystarczające dla wyrażenia powyższej zgody.

Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy ma nastąpić bez wypowiedzenia z winy pracownika, wówczas we wniosku należy podać podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy oraz okoliczności faktyczne uzasadniające planowane rozwiązanie stosunku pracy. Z kolei rozwiązanie stosunku pracy za zgodą audytora wewnętrznego nie wymaga zgody ministra finansów.

Nie tylko zwolnienie audytora wymaga zgody. Zgodnie z art. 51 ust. 10 ustawy o finansach publicznych zmiana warunków pracy audytora wewnętrznego zatrudnionego w jednostkach sektora rządowego i samorządowego może być dokonana po zasięgnięciu opinii ministra finansów.

Ministr finansów wyraża opinię na wniosek kierownika jednostki (dyrektora generalnego). We wniosku należy podać wszystkie istotne przyczyny planowanej modyfikacji treści stosunku pracy nawiązanego z audytorem, określić jej zakres oraz wskazać dowody na poparcie argumentów wysuniętych przez wnioskodawcę, jeżeli przewidywana zmiana jest obiektywnie niekorzystna dla audytora. Dokumenty uzasadniające wniosek załącza się do wniosku.

- Wyrażenie opinii na temat planowanej zmiany warunków pracy audytora wewnętrznego poprzedza postępowanie wyjaśniające, w toku którego analizowane są przyczyny oraz skutki zmiany warunków zatrudnienia, szczególnie pod kątem ograniczenia albo uniemożliwienia audytorowi wykonywania zawodu na zajmowanym stanowisku lub pogorszenia się jego sytuacji pracowniczej w pozostałym zakresie. Postępowanie to prowadzone jest w taki sposób, aby audytor wewnętrzny mógł przed wydaniem opinii odnieść się do argumentacji przytoczonej przez wnioskodawcę - wyjaśnia MF.

Warto pamiętać, że zgodnie z art. 62. ust. 5 ustawy o finansach publicznych kompetencje ministra finansów w zakresie wyrażania opinii dotyczącej zmiany warunków pracy audytorów wewnętrznych zatrudnionych w jednostkach podsektora samorządowego wykonują odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa.

Kto może być audytorem

Warto pamiętać, że od zeszłego roku zaszły znaczne zmiany regulacji dotyczących uprawnień do obejmowania stanowiska audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. Obecnie audytorami wewnętrznymi w jednostkach sektora finansów publicznych mogą być nie tylko osoby, które posiadają certyfikat audytora wewnętrznego wydany przez Ministerstwo Finansów (resort nie organizuje już egzaminów w tym zakresie). O takie stanowiska mogą się ubiegać również osoby, które posiadają uprawnienia wymienione w art. 58 ust. 5 ustawy o finansach publicznych. Wśród nich są m.in. międzynarodowe certyfikaty do wykonywania audytu lub badania sprawozdań finansowych. Ustawa o finansach publicznych wymienia osiem takich tytułów. Są to: Certified Internal Auditor (CIA), Certified Government Auditing Professional (CGAP), Certified Information Systems Auditor (CISA), Association of Chartered Certified Accountants (ACCA), Certified Fraud Examiner (CFE), Certification in Control Self Assessment (CCSA), Certified Financial Services Auditor (CFSA) lub Chartered Financial Analyst (CFA). Ponadto możliwość zostania audytorem dają krajowe uprawnienia: inspektora kontroli skarbowej, kontrolera Najwyższej Izby Kontroli i biegłego rewidenta.

Dodatkowo audytor wewnętrzny musi spełniać następujące warunki:

• posiadać obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, chyba że przepisy odrębne uzależniają zatrudnienie w jednostce sektora finansów publicznych od posiadania obywatelstwa polskiego;

• mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych;

• nie być karanym za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

• posiadać wyższe wykształcenie.

Jak zdobyć uprawnienia

Przykładowo zdobycie uprawnień biegłego rewidenta jest długotrwałe. Kandydat musi zdać 11 egzaminów (10 pisemnych i egzamin dyplomowy w formie ustnej). Następnie musi odbyć praktykę i aplikację.

Najbardziej popularnymi uprawnieniami wśród audytorów wewnętrznych są tytuły nadawane przez Międzynarodowy Instytut Audytorów Wewnętrznych IIA.

Od 2008 roku egzaminy na certyfikaty Instytutu Audytorów Wewnętrznych IIA zostaną przeprowadzone za pomocą komputerów.

Dotychczas egzaminy odbywały się w formie papierowej, dwa razy w roku: maju i listopadzie. Każdy z uczestników otrzymywał arkusz z instrukcją egzaminu, pytaniami (w języku polskim oraz angielskim) oraz kartę, na która nanosiło się odpowiedzi. Arkusz zawierał 125 pytań testowych - każde z pytań miało 4 propozycje odpowiedzi, z czego tylko jedna była poprawna. Arkusze pytań wraz z kartami odpowiedzi były przesyłane do Stanów Zjednoczonych, gdzie je skanowano, w celu weryfikacji poprawności udzielonych odpowiedzi.

Jak skomplikowany był to proces, można sobie wyobrazić mając na uwadze, że tylko w naszym kraju, chociażby w ostatniej sesji egzaminacyjnej, wzięło udział ponad 700 osób.

W maju tego roku odbędzie się pierwsza sesja egzaminacyjna przeprowadzona za pomocą komputerów (Computer-based Testing, w skrócie CBT). Forma ma być ułatwieniem zarówno dla zdających, jak i organizatorów. Sam egzamin polegać będzie na wybieraniu na ekranie komputera właściwej odpowiedzi, także z możliwością cofnięcia się i zmiany odpowiedzi. Taki sposób egzaminowania umożliwi przeprowadzanie egzaminów dużo częściej, niż miało to miejsce dotychczas.

Początkowo zaplanowane w formie testing windows (wyznaczonych miesięcy, w których miały odbywać się sesje egzaminacyjne), egzaminy nie będą ograniczone do poszczególnych miesięcy. Po rejestracji, rozpoczynającej się w kwietniu, kandydaci będą mieli sześć miesięcy na udział w egzaminie. Od maja 2008 r. egzaminy będą odbywać się przez cały rok.

Zmieniła się także liczba pytań - egzamin CIA składać się będzie ze 100 pytań (dotychczas 125), pozostałe egzaminy specjalistyczne - CGAP, CFSA, CCSA składać się będą, tak jak dotychczas, ze 125 pytań. Czas na udzielnie odpowiedzi ulegnie skróceniu, co wydaje się oczywiste z uwagi na oszczędność czasu przeznaczonego na nanoszenie odpowiedzi na arkusz.

IIA Global nie wyklucza zmian w cenach. Pojawiła się informacja, iż w poszczególnych krajach ceny mogą być zróżnicowane.

Co ważne, dla wielu polskich audytorów i kandydatów do tego zawodu egzaminy będą nadal dostępne w języku polskim, a błyskawiczna forma przesłania i sprawdzenia wyników powinna przyśpieszyć ich otrzymywanie. Jak będzie wyglądać w praktyce przeprowadzanie egzaminu w tej nowej postaci, przekonamy się już niedługo.

 

ELEMENTY PLANU

Co powinien zawierać plan audytu

• analizę obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi;

• tematy audytu wewnętrznego;

• proponowany harmonogram realizacji audytu wewnętrznego;

• planowane obszary, które powinny zostać objęte audytem wewnętrznym w kolejnych latach.

GDZIE SZUKAĆ INFORMACJI

Więcej informacji na temat: Certified Internal Auditor (CIA), Certified Government Auditing Professional (CGAP) znajduje się na stronie polskiego oddziału Instytutu Audytorów Wewnętrznych www.iia.org.pl. oraz www.theiia.org.

Zmiany w ubieganiu się o uprawnienia dotyczą Certified Fraud Examiner (CFE) - biegły ds. wykrywania przestępstw i nadużyć gospodarczych wydawany przez ACFE (Association of Certyfied Fraud Examiners). Od początku tego roku nie ma już możliwości otrzymania tego uprawnienia bez egzaminu (więcej www.acfe.pl, www.acfe.org).

Audytor systemów informatycznych

Kolejny przykładowy międzynarodowy certyfikat audytora wewnętrznego dotyczy specjalistów z zakresu systemów informatycznych, to Certified Information Systems Auditor (CISA).

Egzamin organizowany jest dwa razy do roku, w czerwcu i grudniu. Trwa cztery godziny i składa się z 200 pytań wielokrotnego wyboru (nie ma punktów ujemnych). Odbywa się w Warszawie w kilku językach, m.in. angielskim, niemieckim i francuskim. Egzamin audytora wewnętrznego systemów informatycznych nie jest prowadzony w języku polskim. Osiągnięcie minimum 75 proc. punktów gwarantuje pozytywny wynik. Wynik jest skalowany, nie wystarczy więc odpowiedzieć na 150 z 200 pytań. Aby uzyskać certyfikat, należy wykazać minimum pięć lat doświadczenia (potwierdzonego przez pracodawcę) w audycie, kontroli lub ochronie systemów informatycznych. Od tej zasady istnieją jednak odstępstwa, np. rok pracy związanej z informatyką lub w audycie operacyjnym lub finansowym może zastąpić maksymalnie jeden rok doświadczenia w audycie systemów informatycznych. Warto pamiętać, że doświadczenie musi być zdobyte w okresie dziesięciu lat poprzedzających ubieganie się o certyfikat lub w ciągu pięciu lat od daty zdania egzaminu. Certyfikat ten wydawany jest przez Stowarzyszenie do spraw Audytu i Kontroli Systemów Informatycznych ISACA (www.isaca.org.pl).

Podnoszenie kwalifikacji

Ciągłe podnoszenie kwalifikacji, mimo że nie wynika wprost z przepisów, jest nieodłącznym elementem zawodu audytora wewnętrznego. Od przedstawicieli tej profesji wymaga się, aby posiadali wiedzę umożliwiającą wykonywanie obowiązków audytu wewnętrznego (Standard 1210 - Biegłość). W sytuacji kiedy w jednostce zatrudniona jest na tym stanowisku tylko jedna osoba, oczekuje się od niej posiadania kwalifikacji do przeprowadzania badań w każdym obszarze audytu. Jak szeroka może być to wiedza, pokazuje analiza zakresu kompetencji danej jednostki - szkoły, szpitala, jednostki organizacyjnej policji czy samorządu. Warto zwrócić tu uwagę na fakt, że Ministerstwo Finansów zaczyna kłaść nacisk na realizację zadań w obszarze działalności podstawowej jednostek (więcej wywiad z minister Chojną-Duch - Egzamin ma sprawdzać praktyczne umiejętności, GP nr 4/2008). Wynika to z dość oczywistego faktu - celem istnienia administracji nie jest zgodne z przepisami wydawanie pieniędzy budżetowych lecz zaspokajanie potrzeb społecznych. I właśnie podnoszenie kwalifikacji w tych obszarach powinno stać się priorytetem audytorów wewnętrznych.

W aktach prawnych dotyczących audytu brak jest odniesień dotyczących wymagań podnoszenia kwalifikacji. Nie oznacza to jednak, że w kwestii tej nie istnieją żadne wytyczne. Minister finansów określił Międzynarodowe standardy profesjonalnej praktyki audytu wewnętrznego (MSPPAW) IIA jako Standardy audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych. W związku z tym zapisy MSPPAW są wskazówkami w kwestiach nieuregulowanych ustawą czy rozporządzeniem. Standard 1230 - Ciągły rozwój zawodowy stanowi, iż: audytorzy wewnętrzni powinni poszerzać swoją wiedzę, umiejętności oraz kwalifikacje drogą stałego doskonalenia zawodowego. Ponadto Kodeks Etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych ogłoszony Komunikatem nr 12/2006 ministra finansów z 18 lipca 2006 r. stwierdza w punkcie 4 - Profesjonalizm - iż Audytor wewnętrzny stale podwyższa swoje kwalifikacje zawodowe oraz efektywność i jakość wykonywanych zadań.

Najbardziej rozpowszechnionymi szkoleniami, w których uczestniczyli audytorzy, był cykl szkoleń zorganizowanych przez Ministerstwo Finansów. Szkolenia te realizowane na przestrzeni ostatnich lat współfinansowane były ze środków funduszu PHARE. Wykonawcą szkolenia była firma brytyjska. Dość szeroki zakres oraz powszechność tych szkoleń niejako narzuciły uczestnikom anglosaski sposób myślenia o audycie. Szkolenia te zawierały takie moduły, jak:

• praktyczne aspekty audytu wewnętrznego,

• audyt systemów informatycznych,

• audyt projektów finansowanych ze środków pomocowych UE,

szkolenia dla kierowników komórek audytu wewnętrznego jednostek sektora finansów publicznych,

szkolenie dla trenerów.

 

Szkolenia ministerstwa

Na szczególną uwagę zasługuje ostatnie szkolenie - przeprowadzone dla 30-osobowej grupy wybranych audytorów, którzy w zamyśle mają kontynuować szkolenia realizowane przez MF. Naturalnie poza wymienionymi szkoleniami dostępne są szkolenia realizowane przez komercyjne firmy szkoleniowe. Działalność szkoleniową prowadzi też Stowarzyszenie Audytorów Wewnętrznych IIA Polska - w formie cyklicznych spotkań realizowanych wspólnie z profesjonalnymi firmami audytorskimi.

Stwierdzenie, że audytorzy wewnętrzni powinni podnosić swoje kwalifikacje, jest bezdyskusyjne. Sami audytorzy także wykazują zainteresowanie podnoszeniem swoich kwalifikacji, co widoczne jest choćby w liczbie osób zdobywających uprawnienia międzynarodowe takie jak CIA, CGAP czy CFE. Trudnością w zaspokojeniu potrzeb szkoleniowych mogą być ograniczone środki finansowe. Inną potencjalną trudnością w rozwoju zawodowym może być fakt, iż tematyka szkoleń dostępnych na rynku jest w większości związana z działalnością wspomagającą jednostek (zamówienia publiczne, gospodarka finansowa), które choć bardzo istotne, nie zaspokoją rosnących potrzeb. Dobrą praktyką funkcjonującą w krajach z dłuższą tradycją audytu jest wydzielanie budżetu zadaniowego dla komórek audytu. Kwestionariusz samooceny audytu opracowany przez Ministerstwo Finansów zawiera taki element, przez co można wnioskować, że z upływem czasu zostanie to upowszechnione i w naszym kraju.

W jednostkach sektora finansów publicznych rośnie liczba audytorów posiadających certyfikaty zawodowe wydawane przez organizacje międzynarodowe. Organizacje te, stojąc na straży profesjonalizmu wydawanych uprawnień, wymagają od ich posiadaczy ciągłego rozwoju zawodowego. Posiadacze tytułów przyznanych przez IIA czy ACFE muszą w ustalonych odstępach czasu raportować wymaganą liczbę punktów, które otrzymuje się za m.in. uczestnictwo w kursach i szkoleniach, prowadzenie wykładów czy za publikacje artykułów - oczywiście związanych z audytem i kontrolą wewnętrzną. Taki wymóg podtrzymania uprawnień może być dla ich posiadaczy argumentem przekonującym kierowników jednostek do umożliwienia odbycia niezbędnej ilości szkoleń zawodowych. Posiadacze zaświadczenia wydanego przez Ministerstwo Finansów (uprawniającego do zatrudnienia na stanowisku audytora wewnętrznego) nie mają takiego wymogu. Nie powinno to jednak stawiać tej grupy na gorszej pozycji - zawód audytora jest taki sam dla każdego uprawnionego do jego wykonywania.

Mając na uwadze dobro sektora finansów publicznych, to kierownikom jednostek powinno zależeć, by audytorzy przez nich zatrudnieni posiadali jak największe kompetencje. Z uwagi na fakt, że to na kierownictwie spoczywa odpowiedzialność za funkcjonowanie podległych im urzędów, powinni widzieć w audytorach swoje bezpieczeństwo. Aby audytorzy mogli skutecznie realizować zadania zapewniające doradcze potrzeby, jest ciągły dopływ wiedzy. Potrzeby w tym zakresie są określane na poziomie jednostek, osoby na jednoosobowych stanowiskach często ze sobą współpracują wymieniając się metodyką i doświadczeniami ze zrealizowanych zadań. Niemniej jednak wraz z upowszechnieniem się audytu można się spodziewać coraz większej profesjonalizacji w tym zakresie, a co za tym idzie - uczestnictwa audytorów w wartościowych i skrojonych na miarę szkoleniach.

Jednym z czynników utrudniających stworzenie jednolitego profilu wiedzy wymaganej na stanowisku audytora jest mnogość kwalifikacji uprawniających do wykonywania zawodu. Egzamin Ministerstwa Finansów został zastąpiony dość licznym zbiorem certyfikatów poczynając od uprawnień biegłego rewidenta przez aplikacje kontrolera NIK do certyfikatu CIA. Nie ma wątpliwości, że kwalifikacje zawodowe wymienione w art. 58 ustawy o finansach publicznych są wartościowe. Jednakże różnice w profilu zawodowym, które reprezentują, są znaczne. Skutkiem tego może być brak ujednoliconej metodyki realizacji zadań audytowych w administracji publicznej. Możliwym zagrożeniem z tego wynikającym są rozbieżności w wyborze metodologii realizacji zadania o tym samym zakresie zrealizowanego przez biegłego rewidenta i posiadacza uprawnień CGAP. Czy przewidywania takie okażą się słuszne, okaże się przy realizacji zadań zleconych - np. audytu procesów wartościowania pracy realizowanego w urzędach służby cywilnej. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów oraz Ministerstwo Finansów wyszły z inicjatywą ujednolicenia sposobu realizacji audytu zleconego, aby zapewnić porównywalność wyników.

WERYFIKACJA AUDYTU

W I półroczu 2008 r. Ministerstwo Finansów przeprowadzi weryfikację i ocenę audytu wewnętrznego w 12 podmiotach, m.in.: Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwie Skarbu Państwa, Urzędzie Zamówień Publicznych, Głównym Urzędzie Miar i Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej.

Zakres przedmiotowy weryfikacji i oceny będzie obejmował m.in.: utworzenie i strukturę komórki audytu wewnętrznego, dotyczące jej regulacje wewnętrzne, a także wykonywanie zawodu i realizację zadań zapewniających i doradczych, w szczególności pod kątem osiągania założonych celów na etapie programowania zadań.

Potrzeby szkoleniowe

Podniesienie poziomu kwalifikacji zawodowych audytorów wymagać będzie organizacji szkoleń z zakresu działalności podstawowej jednostek administracji publicznej. W kontekście dużego projektu szkoleń realizowanych ze środków pomocowych można powiedzieć, iż audyt sektora finansów publicznych zakończył pierwszy etap kształtowania swojej praktyki i metodologii. Kolejnym krokiem powinny być właśnie szkolenia branżowe dotyczące specyfiki poszczególnych działów administracji. Proces taki z pewnością nie będzie prosty, gdyż o ile elementy takie jak prawo zamówień publicznych czy ustawa o rachunkowości dotyczą całego sektora finansów publicznych, to funkcjonowanie szkół czy szpitali jest już zagadnieniem dość specjalistycznym i organizacja szkoleń z tego zakresu wymaga dobrania odpowiedniej kadry prowadzącej i uczestników. Jednakże w związku z naciskiem na działalność podstawową jednostek zapotrzebowanie na tego typu szkolenia z pewnością będzie rosło. Nie bez znaczenia jest też upowszechnienie takich elementów jak metodyka realizacji poszczególnych zadań czy baza najlepszych praktyk - co z kolej związane jest z brakiem standardów oraz mierników działania administracji.

Podnoszenie roli audytu wewnętrznego jest nieuniknione, jeżeli administracja publiczna będzie zmierzać w kierunku nowoczesnych standardów zarządzania, takich jak budżet zadaniowy. Z pewnością wymaga to ciągłego dokształcania samych audytorów. Audytorzy swoim profesjonalizmem oraz zaangażowaniem w ciągłe usprawnianie działania jednostki muszą zdobyć uznanie i zaufanie swoich przełożonych. Powstanie takich relacji jest konieczne dla umożliwienia rozwoju zawodowego oraz upowszechnienia pozytywnego wizerunku audytora wewnętrznego nie tylko w samej jednostce, ale i wśród społeczeństwa.

Marcin Dublaszewski

Agnieszka Pokojska

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.).

• Rozporządzenie ministra finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie kwot, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 112, poz. 763).

• Rozporządzenie ministra finansów z 24 czerwca 2006 r. w sprawie trybu sporządzania oraz wzoru sprawozdania z wykonania planu audytu wewnętrznego (Dz.U. nr 112, poz. 764).

• MARCIN DUBLASZEWSKI

audytor wewnętrzny Komendy Wojewódzkiej Policji w Olsztynie, posiada kwalifikacje CIA oraz CGAP

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Dentysta na NFZ 2024 – jakie zabiegi? Jeszcze w tym roku więcej świadczeń gwarantowanych! [projekt rozporządzenia]

    Chyba większość osób leczy w Polsce zęby prywatnie, ale trzeba wiedzieć, że można to zrobić również w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, czyli – jak to się mówi potocznie „na NFZ”. Lista takich refundowanych świadczeń stomatologicznych jest całkiem długa. Trzeba tylko znaleźć dentystę (stomatologa), który ma podpisaną umowę z NFZ na udzielanie świadczeń stomatologicznych. Przedstawiamy listę świadczeń gwarantowanych (refundowanych przez NFZ) z zakresu leczenia stomatologicznego obowiązujących teraz, a także informujemy o projekcie rozporządzenia, które ma wydłużyć listę tych świadczeń - najprawdopodobniej jeszcze w 2024 roku.

    Bilety na EURO 2024 dla kibiców z Polski - sprzedaż od 28 marca. Gdzie można kupić? Jakie ceny?

    W dniu 28 marca 2024 r. o godzinie 14.00 rozpocznie się sprzedaż biletów dla kibiców reprezentacji Polski na turniej finałowy piłkarskich mistrzostw Europy Euro 2024. Sprzedaż potrwa do 8 kwietnia i prowadzona jest wyłącznie przez UEFA. Będzie dostępna na portalu euro2024.com.

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024 - informuje Ministerstwo Sportu i Turystyki. Wnioski samorządy przygotują we współpracy ze szkołami. Program ma na celu aktywizację społeczności wokół obiektów sportowych, które były dotychczas niedostępne.

    Rząd: Dyplom MBA z Collegium Humanum nie pozwoli zasiąść w radzie nadzorczej spółki Skarbu Państwa

    Centrum Informacyjne Rządu poinformowało 27 marca 2024 r., że w procesie opiniowania kandydatów do rad nadzorczych dyplomy MBA uzyskane w Collegium Humanum nie będą uznawane przez Radę ds. spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

    REKLAMA

    Prof. Szukalski: Łódź i Poznań już są na etapie demograficznego zjazdu

    Prof. Piotr Szukalski, demograf z Uniwersytetu Łódzkiego w rozmowie z PAP o kondycji polskich miast i ich przyszłości demograficznej. 

    Wielkanoc 2024. Ile wolnego mają uczniowie na święta? Kiedy kolejne dni wolne?

    Wolne na święta. Wielkanocna przerwa w nauce zacznie się już od czwartku 28 marca. Uczniowie do zajęć wrócą 3 kwietnia. Kiedy będą następne dni wolne? 

    MEN: Powstał zespół ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad powołaniem ogólnopolskiego rzecznika praw ucznia

    W Ministerstwie Edukacji Narodowej powołano zespół ekspercki ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad zmianami ustawowymi dotyczącymi praw ucznia, a także powołania rzecznika praw ucznia.

    Kiedy wyniki wyborów samorządowych? Szefowa KBW o możliwym terminie

    Szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak ocenia, że zbiorcze wyniki głosowania w wyborach samorządowych mogłyby być ogłoszone w środę 10 kwietnia. 

    REKLAMA

    W Wielki Piątek 29 marca 2024 r. część urzędów będzie nieczynna

    W piątek nie w każdym urzędzie załatwimy sprawę. Warto zatem wcześniej sprawdzić jak w tym dniu będą pracowały poszczególne instytucje.

    Karta Rodziny Wojskowej 2024

    Karta Rodziny Wojskowej 2024 - dla kogo i jakie ulgi będzie obejmowała? Kiedy można spodziewać się projektu ustawy zapowiadanej przez Ministra Obrony Narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza?

    REKLAMA