REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wywłaszczenie na rzecz samorządu

Dr Maciej J. Nowak

REKLAMA

Realizacja celu publicznego często nie jest możliwa z uwagi na lokalizację nieruchomości prywatnych na terenie planowanych inwestycji. W takiej sytuacji racjonalnym rozwiązaniem jest wywłaszczenie właścicieli nieruchomości prywatnych na rzecz podmiotu publicznego.

Wywłaszczenia nieruchomości prywatnych na cele publiczne można dokonać, jeżeli cele te nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw właścicieli, a prawa do nieruchomości nie mogą być nabyte w drodze umowy.

REKLAMA

Oczywiście, teoretycznie, każdy cel publiczny można zrealizować w jakiś „inny sposób” niż wywłaszczenie. Chodzi jednak o to, by nie realizować go z nieproporcjonalnymi nakładami społecznymi czy też finansowymi.

Cele publiczne są zawarte w art. 6 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.og.n.). Wymienia on 16 grup celów publicznych, wśród których można wyodrębnić m.in. te związane z:

● budową i utrzymaniem infrastruktury,

● opieką nad zabytkami, pomnikami zagłady, miejscami pamięci narodowej, cmentarzami,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

● budową i utrzymaniem obiektów administracji, sądów, szkół, placówek ochrony zdrowia,

● budową i utrzymaniem obiektów służących realizacji usług pocztowych, poszukiwaniem, wydobywaniem i rozpoznawaniem kopalin,

● budową i utrzymaniem obiektów ważnych z punktu widzenia obronności oraz ochrony środowiska.

Czytaj także: Będzie więcej czasu na uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości powojennych>>

Procedura wywłaszczenia

REKLAMA

Wywłaszczenie może zostać dokonane tylko na rzecz podmiotu publicznego, czyli Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST). Co do zasady, wywłaszczenia dokonuje starosta. Jeżeli podmiotem publicznym domagającym się wywłaszczenia jest miasto na prawach powiatu, to prezydent miasta pełniący obowiązki starosty ulega (w kontekście orzekania o wywłaszczeniu) wyłączeniu.

Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego musi zostać poprzedzone dwumiesięcznymi rokowaniami z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym wywłaszczanej nieruchomości. Rokowania mogą ponadto odnosić się do osób, którym przysługują względem nieruchomości ograniczone prawa rzeczowe. Organ dokonujący wywłaszczenia nie może jednak przekazać rokowań innemu podmiotowi, zwłaszcza spółce akcyjnej. Podmiot, na rzecz którego ma nastąpić wywłaszczenie, powinien wystąpić z inicjatywą i zaproponować właścicielowi nieruchomości warunki, na których jest gotów nabyć daną nieruchomość przeznaczoną na realizację celu publicznego w drodze umowy (wyrok WSA w Krakowie z 22 kwietnia 2009 r., sygn. akt II SA/Kr 1307/08).

Jeżeli rokowania nie przyniosą rezultatu, podmiot publiczny powinien skierować do starosty wniosek o wywłaszczenie, w którym wskazuje się m.in. cel, dla którego realizacji nieruchomość ta jest niezbędna.

REKLAMA

Po wszczęciu postępowania starosta przeprowadza rozprawę administracyjną, którą finalizuje wydanie decyzji o nabyciu prawa względem danej nieruchomości przez wnioskodawcę. Brak rozprawy jest podstawą stwierdzenia, że decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Starosta może także odmówić wszczęcia postępowania. Następuje to w drodze decyzji.

Nabycie nieruchomości następuje z chwilą, kiedy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna (tzn. nie przysługują na nią środki odwoławcze). Jeżeli jednak zwłoka uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, starosta w drodze decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości może udzielić podmiotowi publicznemu zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości. Jeżeli niezwłoczne zajęcie nieruchomości nie jest konieczne, wywłaszczoną nieruchomość, do czasu jej wykorzystania na cel publiczny, można oddać w dzierżawę dotychczasowemu właścicielowi, jeżeli ten złoży stosowny wniosek.

Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości funkcjonowały prawa najmu, dzierżawy lub też trwałego zarządu, to wygasają one z upływem trzech miesięcy od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna.

Gmina, uzyskując daną nieruchomość w drodze wywłaszczenia, musi ją wykorzystać na zadeklarowany cel publiczny. W przypadku zmiany celu należy poinformować o tym właściciela, umożliwiając mu odebranie nieruchomości. Jeżeli pomimo upływu siedmiu lat od dnia, gdy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu publicznego, albo też w ciągu 10 lat od dnia, kiedy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, celu tego nie ukończono, poprzedni właściciel nieruchomości ma prawo żądania jej zwrotu. Właściciel powinien zwrócić w takim wypadku zwaloryzowane odszkodowanie.

Czytaj także: Nowa procedura realizacji inwestycji przeciwpowodziowych>>

Ograniczenie prawa własności

Wywłaszczenie nie jest jedynym sposobem na pozyskanie potrzebnej nieruchomości. Starosta może również w drodze decyzji ograniczyć prawo właściciela względem nieruchomości, np. zobowiązać właściciela lub najemcę do udostępnienia nieruchomości w celu wykonywania czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji.

Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość

Za wywłaszczenie przysługuje odszkodowanie. Możliwe jest również przyznanie nieruchomości zamiennej, propozycja w tym kierunku może zostać złożona podmiotowi wywłaszczanemu na każdym etapie rokowań (wyrok WSA w Gliwicach z 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt I SA/Gl 1002/07). Wysokość odszkodowania ustala starosta, wydając w tym celu odrębną decyzję administracyjną.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Co do zasady, wypłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu.

Odszkodowanie za wywłaszczenie, z uwagi na brak udziału w nim wprost organu orzekającego, nie jest instytucją prawa administracyjnego. W orzecznictwie zaznacza się, że uszczerbek majątkowy (szkoda), jakiego doznaje wywłaszczony, jest wynikiem legalnego działania administracji i to właśnie różni odszkodowanie za wywłaszczenie od odszkodowania funkcjonującego w prawie cywilnym. Przy jego ustalaniu nie można wykraczać poza ramy określone w przepisach o gospodarce nieruchomościami i posiłkować się unormowaniami zawartymi w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Właściciele wywłaszczonej nieruchomości mają prawo odwołania się od decyzji w sprawie wysokości odszkodowania, a następnie wniesienia skargi do sądu (wyrok NSA z 3 września 2008 r., sygn. akt I OSK 1302/07).

Odszkodowanie nie należy się za wygaśnięcie najmu, dzierżawy, użyczenia oraz trwałego zarządu: prawa te nie podlegają wywłaszczeniu, ale wygaśnięciu.

Czytaj także: Nowe zasady wyceny nieruchomości wywłaszczonych>>

Podstawy prawne

•  Ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. nr 200, poz. 1323)

•  Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 2010 r. nr 102, poz. 651; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 135, poz. 789)

•  Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 85, poz. 458)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Bon energetyczny to jednorazowe świadczenie. Rząd nie da każdego miesiąca wsparcia osobom nie mającym pieniędzy na prąd?

    Znamy pierwsze szczegóły dofinansowania od rządu dla osób, które będą miały kłopoty po podwyżce cen prądu. Nosi nazwę "bon energetyczny". Niestety to jednorazowe świadczenie, a nie stała pomoc dla osób ubogich.

    Bilety na EURO 2024 dla kibiców z Polski - sprzedaż od 28 marca. Gdzie można kupić? Jakie ceny?

    W dniu 28 marca 2024 r. o godzinie 14.00 rozpocznie się sprzedaż biletów dla kibiców reprezentacji Polski na turniej finałowy piłkarskich mistrzostw Europy Euro 2024. Sprzedaż potrwa do 8 kwietnia i prowadzona jest wyłącznie przez UEFA. Będzie dostępna na portalu euro2024.com.

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024

    Rusza program "Aktywna Szkoła" 2024 - informuje Ministerstwo Sportu i Turystyki. Wnioski samorządy przygotują we współpracy ze szkołami. Program ma na celu aktywizację społeczności wokół obiektów sportowych, które były dotychczas niedostępne.

    Rząd: Dyplom MBA z Collegium Humanum nie pozwoli zasiąść w radzie nadzorczej spółki Skarbu Państwa

    Centrum Informacyjne Rządu poinformowało 27 marca 2024 r., że w procesie opiniowania kandydatów do rad nadzorczych dyplomy MBA uzyskane w Collegium Humanum nie będą uznawane przez Radę ds. spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

    REKLAMA

    Prof. Szukalski: Łódź i Poznań już są na etapie demograficznego zjazdu

    Prof. Piotr Szukalski, demograf z Uniwersytetu Łódzkiego w rozmowie z PAP o kondycji polskich miast i ich przyszłości demograficznej. 

    Wielkanoc 2024. Ile wolnego mają uczniowie na święta? Kiedy kolejne dni wolne?

    Wolne na święta. Wielkanocna przerwa w nauce zacznie się już od czwartku 28 marca. Uczniowie do zajęć wrócą 3 kwietnia. Kiedy będą następne dni wolne? 

    MEN: Powstał zespół ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad powołaniem ogólnopolskiego rzecznika praw ucznia

    W Ministerstwie Edukacji Narodowej powołano zespół ekspercki ds. praw i obowiązków ucznia. Zespół będzie pracował nad zmianami ustawowymi dotyczącymi praw ucznia, a także powołania rzecznika praw ucznia.

    Kiedy wyniki wyborów samorządowych? Szefowa KBW o możliwym terminie

    Szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak ocenia, że zbiorcze wyniki głosowania w wyborach samorządowych mogłyby być ogłoszone w środę 10 kwietnia. 

    REKLAMA

    W Wielki Piątek 29 marca 2024 r. część urzędów będzie nieczynna

    W piątek nie w każdym urzędzie załatwimy sprawę. Warto zatem wcześniej sprawdzić jak w tym dniu będą pracowały poszczególne instytucje.

    Karta Rodziny Wojskowej 2024

    Karta Rodziny Wojskowej 2024 - dla kogo i jakie ulgi będzie obejmowała? Kiedy można spodziewać się projektu ustawy zapowiadanej przez Ministra Obrony Narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza?

    REKLAMA