Nadzór nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie sprawuje wojewoda, zobowiązany do monitorowania, wspomagania i kontroli wykonywania wymienionych zadań – stanowi Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Wojewoda będzie obserwował:
- czy jednostki samorządu wywiązują się z obowiązku udzielania świadczeń - a więc czy świadczenia są rzeczywiście dostępne,
- jaki jest poziom usług świadczonych przez samorządy,
- jak działają jednostki podległe nadzorowi.
Rozporządzenie mówi także o obowiązkowej działalności wojewody polegającej na wspomaganiu samorządów w realizacji zadań. Wojewoda powinien zatem inspirować samorządy do działania, motywować je do tego by działały intensywnie i udoskonalały wdrażane przez siebie rozwiązania.
Dalsza część aktywności wojewody polegać będzie na podejmowaniu działań kontrolnych. Kontrolę wykona w imieniu wojewody zespół inspektorów, którzy działać powinni na podstawie opracowanego wcześniej rocznego planu kontroli. Plan kontroli przygotowany przez inspektorów zatwierdzony zostanie przez dyrektora wydziału urzędu wojewódzkiego właściwego do spraw pomocy społecznej.
Wyjątkiem od powyższej zasady będą kontrole doraźne - przeprowadzone w każdym czasie, bez związku z rocznym planem.
Rozporządzenie wymienia 4 rodzaje kontroli:
- kompleksowa - całościowa kontrola pracy jednostki, przeprowadzana nie rzadziej niż raz na 3 lata,
- problemowa - w trakcie której badane są wybrane sfery działania danej jednostki,
- doraźna - wszczynana w oparciu o informacje sugerujące nieprawidłowości w danej jednostce,
- sprawdzająca - podjęta w celu zweryfikowania wcielenia zaleceń pokontrolnych.
O przedmiocie i terminie rozpoczęcia kontroli wojewoda zawiadomi organ założycielski oraz kierownika jednostki podlegającej kontroli na 7 dni przed jej rozpoczęciem. Jedynie w przypadku kontroli doraźnej nie ma wymogu wcześniejszego powiadomienia. Kontrola doraźna, jako jedyna, może zostać przeprowadzona poza godzinami pracy urzędu i w dni wolne od pracy. W trakcie jej wykonywania nie jest też wymagana obecność kierownika jednostki.
Rozporządzenie określa katalog podmiotów, które mogą stać się obiektem działań kontrolnych. Są wśród nich urzędy gmin, starostwa powiatowe, urzędy marszałkowskie – w zakresie zadań realizowanych na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, a także jednostki organizacyjne pomocy społecznej. Kontroli mogą zostać poddane nawet niepubliczne podmioty – jeśli wykonują zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie na podstawie umów z organami administracji rządowej i samorządowej.
Określono też zasady wyłączenia inspektora od udziału w działaniach kontrolnych w sytuacji gdy wyniki kontroli mogłyby dotyczyć:
- jego praw i obowiązków,
- praw i obowiązków małżonka lub konkubenta,
- praw i obowiązków krewnych i powinowatych do drugiego stopnia albo osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.
Inspektor zostanie także wyłączony od udziału w czynnościach kontrolnych jeśli jego zachowanie wzbudzi uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności.
O wyłączeniu zadecyduje wojewoda.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 126, Poz. 718 z 17 czerwca 2011) obowiązuje od 2 lipca 2011 r.