Wprowadzenie w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: nowa ustawa o finansach publicznych) wieloletniej prognozy finansowej stanowi realizację koncepcji stworzenia instrumentu wieloletniego planu finansowego w jednostkach samorządu terytorialnego (dalej: jst). Wieloletnia prognoza finansowa ma na celu stworzenie dokumentu planistycznego, przyjmowanego w drodze uchwały organu stanowiącego jst.
Zaletami planowania wieloletniego są:
• bardziej racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi,
• zwiększenie wiarygodności, przejrzystości i przewidywalności polityki fiskalnej,
• dopasowanie do planowania na szczeblu unijnym.
Na jaki okres jest sporządzana wieloletnia prognoza finansowa
Wieloletnia prognoza finansowa nie będzie mogła być sporządzona na okres krótszy niż rok budżetowy i 3 kolejne lata. Minimalny okres sporządzenia prognozy będzie podlegał obowiązkowemu wydłużeniu na okres, na jaki przewiduje się limity wydatków wieloletnich.
Wieloletnia prognoza finansowa będzie prognozą kroczącą, czyli uzupełnianą (przedłużaną) na kolejny rok budżetowy, tak by każdorazowo obejmowała rok budżetowy i co najmniej 3 kolejne lata.
Zakres
Wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:
• dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jst, w tym obsługę długu, gwarancje i poręczenia,
• dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku oraz wydatki majątkowe budżetu jst,
• wynik budżetu jst,
• przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu,
• przychody i rozchody budżetu jst, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia,
• kwotę długu jst, w tym relację, obliczoną w sposób wskazany w art. 243 nowej ustawy o finansach publicznych, oraz sposób sfinansowania spłaty długu,
• objaśnienia przyjętych wartości.
Czytaj także: Wydatki strukturalne w zakładzie budżetowym – pytania i odpowiedzi >>
Odnosząc się do kwestii wysokości kwoty długu jst, wpływającej na planowanie budżetowe oraz prognozowanie wieloletnie, należy uwzględnić zasadę, że organ stanowiący jst nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym:
1) spłat rat kredytów i pożyczek, wraz z należnymi w danym roku odsetkami od kredytów i pożyczek,
2) wykupów papierów wartościowych emitowanych wraz z należnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych,
3) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji
do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów ogółem budżetu, obliczoną według wzoru:
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
R – planowaną na rok budżetowy łączną kwotę z tytułu spłaty rat kredytów i pożyczek oraz wykupów papierów wartościowych,
O – planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek, odsetki i dyskonto od papierów wartościowych oraz spłaty kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji,
D – dochody ogółem budżetu w danym roku budżetowym,
Db – dochody bieżące,
Sm – dochody ze sprzedaży majątku,
Wb – wydatki bieżące,
n – rok budżetowy, na który ustalana jest relacja,
n-1 – rok poprzedzający rok budżetowy, na który ustalana jest relacja,
n-2 – rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata,
n-3 – rok poprzedzający rok budżetowy o trzy lata.
Przy obliczaniu relacji dla roku poprzedzającego rok budżetowy przyjmuje się planowane wartości wykazane w sprawozdaniu za trzy kwartały z wykonania budżetu jst. Do obliczenia relacji dla poprzednich dwóch lat przyjmuje się wartości wykonane wynikające ze sprawozdań rocznych. W wydatkach wyszczególnia się także:
• w zakresie wydatków bieżących – kwotę wydatków o charakterze stałym, w szczególności na wynagrodzenia i składki od nich naliczane,
• kwoty wynikające z limitów wydatków i zobowiązań na przedsięwzięcia.
Jako przedsięwzięcia na potrzeby wieloletniej prognozy finansowej rozumie się wieloletnie:
1) programy, projekty lub zadania, w tym związane z:
• programami realizowanymi z udziałem środków:
– pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
– pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, oraz niepodlegające zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
• umowami partnerstwa publiczno-prywatnego,
2) umowy, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna dla zapewnienia ciągłości działania jednostki i których płatności przypadają w okresie dłuższym niż rok,
3) gwarancje i poręczenia udzielane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu
Inicjatywa w sprawie sporządzania i przedłożenia do uchwalenia projektu uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej i jej zmiany należy wyłącznie do zarządu jst.
Projekt uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany zarząd jst przedstawia wraz z projektem uchwały budżetowej:
• regionalnej izbie obrachunkowej – w celu zaopiniowania,
• organowi stanowiącemu jst.
Opiniowanie projektu
Istotne unormowania przewiduje się dla uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany, którą zarząd powinien przedstawić wraz z projektem uchwały budżetowej właściwym organom – regionalnej izbie obrachunkowej, w celu zaopiniowania, oraz organowi stanowiącemu. Po przedstawieniu opinii przez regionalną izbę obrachunkową, organ stanowiący przyjmuje uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany, przy czym uchwałę taką należy podjąć nie później niż uchwałę budżetową. Na podstawie wieloletniej prognozy finansowej oraz uchwały budżetowej regionalna izba obrachunkowa przedstawia opinię w sprawie prawidłowości prognozy kwoty długu jednostki, wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań. W przypadku negatywnej opinii izby jednostka samorządu dokonuje takich zmian uchwał, aby została zachowana relacja dotycząca łącznej kwoty spłaty zobowiązań.
Z uwagi na obowiązki opiniodawcze regionalnej izby obrachunkowej oraz zgodność wartości przyjętych w wieloletniej prognozie finansowej i w budżecie jst – projekt uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej powinien być opracowany w nieprzekraczalnym terminie do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.
Uchwała
Wieloletnia prognoza finansowa jest przyjmowana przez organ stanowiący jst w drodze uchwały oraz załącznika do uchwały.
Uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa limity wydatków i zobowiązań na przedsięwzięcia. Natomiast w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:
• nazwę i cel,
• jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia,
• okres realizacji i łączne nakłady finansowe,
• wysokość wydatków w poszczególnych latach,
• limit zobowiązań.
W wieloletniej prognozie finansowej można dokonać zmian. Przepisy nowej ustawy o finansach publicznych pozwalają na zmianę kwot wydatków na realizację przedsięwzięć. Może to nastąpić w wyniku podjęcia uchwały organu stanowiącego jst, zmieniającej zakres wykonywania lub wstrzymującej wykonywanie przedsięwzięcia.
Zgodność wieloletniej prognozy finansowej z uchwałą budżetową jst
Uchwały budżetowe określają wydatki na realizowane przedsięwzięcia w wysokości umożliwiającej ich terminowe zakończenie.
Jeżeli organ stanowiący nie postanowi o zaniechaniu realizacji, okresowym wstrzymaniu realizacji lub o ograniczeniu rzeczowego zakresu przedsięwzięcia, a wydatki zaplanowane w projekcie budżetu przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego nie różnią się od wydatków przewidzianych na realizację przedsięwzięcia, organ stanowiący nie może bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego zmniejszyć wydatków zaplanowanych w uchwale budżetowej na realizację przedsięwzięcia.
Upoważnienia w wieloletniej prognozie finansowej
Uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej może zawierać upoważnienie dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna dla zapewnienia ciągłości działania jednostki i których płatności przypadają w latach następnych.
Czytaj także: Przypisane i nieprzypisane dochody budżetowe >>
Termin na uchwalenie
Uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej organ stanowiący uchwala nie później niż uchwałę budżetową.
Zgodnie z nowymi zasadami uchwalania budżetu jst – uchwała w sprawie budżetu jst jest podejmowana w terminie przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. Organ stanowiący nie może uchylić obowiązującej uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, jednocześnie nie uchwalając nowej uchwały w tej sprawie.
Okres 2010 r. jest okresem przejściowym w zakresie podjęcia uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Uchwałę, w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jst, organ stanowiący uchwala po raz pierwszy nie później niż uchwałę budżetową na rok 2011.
Ponadto w latach 2011–2013 do wieloletniej prognozy jst zarząd tej jednostki załącza informację o relacji długu publicznego
Podstawy prawne
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241)
Zofia Wojdylak-Sputowska, Arkadiusz Jerzy SputowsKI