Zasady zmian granic administracyjnych
W myśl ustawy o samorządzie gminnym Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice, nadaje także gminie lub miejscowości status miasta. Ponadto ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz. Powyższe rozporządzenie może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady gminy. Samo ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Jednocześnie nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.
Na podobnych warunkach regulowane są granice powiatów oraz zmiany granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów – po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, których to zmiany dotyczą.
Zmiany wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów
25 lipca 2022r. Rada Ministrów w trybie obiegowym przyjęła kolejne rozporządzenie w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta. Rozporządzenia takie co roku modyfikują samorządową mapę administracyjną kraju. Zmiany te obowiązują od 1 stycznia roku kolejnego-stąd-od 1 stycznia 2023r.:
- status miasta otrzyma 15 miejscowości: Miękinia (woj. dolnośląskie), Jeżów (woj. łódzkie), Dąbrowice (woj. łódzkie), Rozprza (woj. łódzkie), Ujazd (woj. łódzkie), Książ Wielki (woj. małopolskie), Czarny Dunajec (woj. małopolskie), Latowicz (woj. mazowieckie), Bodzanów (woj. mazowieckie), Jastrząb (woj. mazowieckie), Jadów (woj. mazowieckie), Włodowice (woj. śląskie), Łopuszno (woj. świętokrzyskie), Piekoszów (woj. świętokrzyskie), Miasteczko Krajeńskie (woj. wielkopolskie).
- zmienią się granice: gminy Domaniów i gminy Wiązów (woj. dolnośląskie), miasta Sanok i gminy Sanok (woj. podkarpackie), miasta Słupsk i gminy Słupsk (woj. pomorskie), miasta Koszalin, gminy Biesiekierz, gminy Manowo (woj. zachodniopomorskie), gminy Sianów i gminy Mielno (woj. zachodniopomorskie), a od 1 stycznia 2024 r.: miasta Rybnik i miasta Rydułtowy (woj. śląskie), gminy Ińsko i gminy Kalisz Pomorski (woj. zachodniopomorskie).
- zmienione zostaną także granice miast: Brzeg Dolny (woj. dolnośląskie), Małomice (woj. lubuskie), Góra Kalwaria (woj. mazowieckie), Jarocin (woj. wielkopolskie), Cedynia (woj. zachodniopomorskie), Chojna (woj. zachodniopomorskie).
W bieżącym roku do ministra właściwego do spraw administracji publicznej wpłynęły 33 samorządowe wnioski o ustalenie nowych granic lub nadania niektórym miejscowościom statusu miasta. Nie wszystkie z nich znalazły odzwierciedlenie w projektowanym rozporządzeniu w zakresie zadowalającym wnioskujące samorządy. O ile część propozycji zmian, po pozytywnym zaopiniowaniu wniosku przez wojewodów w 100% została przyjęta przez Radę Ministrów, o tyle niektóre jedynie połowicznie-lub wręcz ułamkowo. W sytuacji takiej znalazła się gmina Słupsk w woj. pomorskim, która w stosunku do wnioskowanych terenów uzyskać ma jedynie ok 1/6 (część obszaru obrębu ewidencyjnego Płaszewko z leżącym na tym terenie wysypiskiem śmieci). Podobnie zachodniopomorska gmina-miasto na prawach powiatu -Koszalin, które to nie powiększy się o postulowane sołectwo Mścice z gminy Będzino. Zmiana granic administracyjnych odbywa się kosztem gmin pomniejszanych, stąd np. nadmorska gmina Mielno w tym samym województwie zostanie pomniejszona kosztem sołectwa Łazy, zapewniając dostęp do morza gminie Sianów.
Ciekawą lekturą jest uzasadnienie do pozytywnego jak i negatywnego rozpatrzenia samorządowych wniosków wraz z wynikami konsultacji społecznych, wraz z tekstem projektu rozporządzenia dostępne pod linkiem: https://legislacja.gov.pl/docs//3/12361705/12892622/dokument567647.pdf
Dr Ewa Włodyka