W zakresie ustalania dochodu rodziny (w tym w związku z uzyskaniem i utratą dochodu) ustawa zawiera przepisy analogiczne do regulacji zawartych w u.ś.r. Szczegółowe zasady ustalania dochodu rodziny w przypadku ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko zostały określone w art. 7 ustawy. Dochód członka rodziny to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu (art. 2 pkt 2 ustawy).
Dochód rodziny natomiast to suma dochodów członków rodziny (art. 2 pkt 4 ustawy).
Ważne: Pierwszy okres, na który ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, rozpoczyna się 1 kwietnia 2016 r. i kończy się dnia 30 września 2017 r. W przypadku ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na pierwszy okres, rokiem kalendarzowym, z którego dochody stanowią podstawę ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego, jest rok kalendarzowy 2014. Prawo do świadczenia ustala się z uwzględnieniem określonych ustawą przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu (patrz art. 48 ustawy).
Polecamy: Rodzina 500+ (PDF)
Utrata dochodu
W dochodzie rodziny warunkującym prawo do świadczenia wychowawczego nie uwzględnia się dochodów utraconych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, lub po tym roku. Zamknięty katalog dochodów utraconych jest zawarty w art. 2 pkt 19 ustawy. Utrata dochodu ma więc miejsce wtedy, gdy członek rodziny nie osiąga już dochodu, który utracił, np. w wyniku rozwiązania umowy o pracę. W takiej sytuacji do dochodu rodziny nie wlicza się dochodu utraconego, wymienionego w art. 2 pkt 19 ustawy.
Przykład 5: Ojciec wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego w kwietniu 2016 r. Jednocześnie we wniosku zaznaczył, że w rodzinie miała miejsce sytuacja uznawana za utratę dochodu (matka dziecka pobierała w 2014 r. zasiłek dla bezrobotnych, a po upływie okresu pobierania zasiłku pozostaje osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku). Ustalając dochód rodziny nie należy zatem uwzględniać dochodu osiągniętego w 2014 r. przez matkę dziecka z tytułu otrzymywanego zasiłku dla bezrobotnych (patrz art. 2 pkt 19 lit. b).
Uzyskanie dochodu
W przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, ustalając dochód członka rodziny lub dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, osiągnięty w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był uzyskiwany, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego (art. 7 ust. 2).
Przykład 6: Ojciec wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego w kwietniu 2016 r. Jednocześnie we wniosku zaznaczył, że w rodzinie miała sytuacja związana z uzyskaniem dochodu (matka dziecka w listopadzie 2014 r. podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, którą wciąż wykonuje).
Ustalając dochód rodziny należy zatem uwzględniać dochód uzyskany, który został osiągnięty przez matkę dziecka z zatrudnienia w 2014 r. dzieląc go przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był uzyskiwany.
W przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego po roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego (art. 7 ust. 3).
W przypadku gdy członek rodziny jest umieszczony w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględnia się osoby umieszczonej w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (czyli takiej osoby nie ma w składzie rodziny osoby ubiegającej się o świadczenia wychowawcze).
W przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym.
Przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2014 r. wynosił 2506 zł, tj. 208,83 zł miesięcznie.
Zobacz również: Obowiązki podmiotów obsługujących program 500+ wynikające z ustawy o ochronie danych osobowych
Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę, z wyjątkiem:
1) oddanej w dzierżawę, na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego;
2) gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3) gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Ustalając dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę na zasadach, o których mowa w ust. 6, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy. Ustalając dochód rodziny uzyskany z wydzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych gospodarstwa rolnego, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.
W przypadku gdy prawo do świadczenia wychowawczego ustala się na dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego, ustalając dochód, uwzględnia się tylko dochód dziecka.
W przypadku gdy rodzina uzyskuje dochody z gospodarstwa rolnego oraz dochody pozarolnicze, dochody te sumuje się.
Kiedy świadczenie wychowawcze nie przysługuje?
Świadczenie wychowawcze nie przysługuje (art. 8 ustawy), jeżeli:
1) dziecko pozostaje w związku małżeńskim;
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej;
3) pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko (termin pełnoletni nie zawsze jest tożsamy w prawie z terminem osoby, która ukończyła 18 lat, w związku z możliwością uzyskania pełnoletności przez małoletnią kobietę poprzez zawarcie związku małżeńskiego - art. 10 § 2 kodeksu cywilnego).
4) członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ważne: podstawę odmowy przyznania świadczenia wychowawczego zawiera również art. 23 ust. 1 ustawy, który stanowi, że organ właściwy lub marszałek województwa odmawiają przyznania prawa do świadczenia wychowawczego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 15 ust. 1, lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem.
Artykuł stanowi fragment poradnika Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej "Rodzina 500 + " Podręcznik dla samorządów. Program "Rodzina 500 +" na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r. poz. 195).
Polecamy serwis: Opieka społeczna