Tymczasowe aresztowanie jest drugim z najczęściej stosowanych środków zapobiegawczych wobec podejrzanych. W ubiegłym roku sądy wydały ponad 34 tys. postanowień.
Do Janusza Kochanowskiego, rzecznika praw obywatelskich, wpłynęło w 2006 roku 1,4 tys. skarg od tymczasowo aresztowanych. W tym jest ich już prawie 700. Tymczasowo aresztowani najczęściej skarżą się na brak odpowiednich czynności procesowych prokuratorów decydujących o podstawie zastosowania aresztu tymczasowego.
- Dodatkowo skargi dotyczą sposobu zatrzymania przy aresztowaniu oraz pozbawienia bądź też znacznego ograniczenia kontaktów z rodziną - dodaje Janusz Kochanowski.
Nadmierne stosowanie tymczasowego aresztowania jest również przedmiotem skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ciągu siedmiu lat Trybunał rozpatrzył 90 spraw przeciwko Polsce, w blisko 80 proc. stwierdził, że doszło do naruszenia przepisów Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
- Trybunał zwrócił uwagę, że przyczyny tego stanu rzeczy leżą nie tylko w niedoskonałych regulacjach przepisów, ale przede wszystkim jest to wynik niewłaściwej praktyki stosowania praw. W szczególności chodzi o jakość uzasadnień decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania - wyjaśnia rzecznik.
W opinii Jacka Czabańskiego, doradcy ministra sprawiedliwości, w momencie kierowania sprawy do sądu odsetek tymczasowo aresztowanych spada.
- Prokuratorzy nie upierają się przy stosowaniu tego środka. Jest on zwykle stosowany przy podejrzeniu o najcięższe przestępstwa - wyjaśniał Czabański.
Zdaniem sędziego Marka Celeja z Krajowej Rady Sądownictwa prokuratorzy zbyt często występują do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania.
- Jeżeli ktoś popełnia występek, ma stałe miejsce zamieszkania w kraju, stałą pracę i rodzinę, to niecelowe jest występowanie do sądu o jego zastosowanie. Wystarczy zastosować poręczenie majątkowe, które jest także dolegliwym środkiem - wyjaśnia sędzia. Jego zdaniem należy podjąć działania legislacyjne, które umożliwią sądom okręgowym decydowanie o tymczasowym aresztowaniu w przypadku cięższych przestępstw.
- Dzisiaj w większości spraw o zastosowaniu tymczasowego aresztowania decydują młodzi niedoświadczeni sędziowie, w dużej mierze asesorzy sądów rejonowych - wyjaśnia sędzia Celej.
Dodatkowo, w opinii sędziego, należy również ograniczyć długość postępowania przygotowawczego.
- Powinny być szybsze i intensywniejsze. Jeżeli prokurator występuje z wnioskiem o zastosowanie aresztowania, to musi mieć mocne dowody oraz ograniczony czas na jego dokończenie - podsumowuje sędzia Celej.
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl