Przepisy nowej ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie - druk nr 1072 (dalej: ustawa o wojewodzie) będą miały wpływ m.in. na: kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, organy niezespolonej administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego. Nowa ustawa ma wejść w życie od 1 kwietnia 2009 r. Obecnie z 4 poprawkami przyjętymi przez Senat wróciła do Izby Wyższej parlamentu. Regulacja przyjęta pierwotnie przez Sejm 19 grudnia 2008 r. zastąpi ustawę z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie.
Zaostrzone wymogi kwalifikacyjne
Regulacja zaostrza wymogi kwalifikacji i doświadczenia zawodowego dla kandydatów na wojewodów i wicewojewodów. Określone zostały w niej kryteria, jakie muszą spełniać nowi kandydaci na te stanowiska.
Kandydat na wojewodę (wicewojewodę) będzie musiał:
• posiadać obywatelstwo polskie,
• posiadać tytuł magistra lub równorzędny,
• wykazać się 3-letnim stażem pracy w kierowaniu zespołem,
• cieszyć się nieposzlakowaną opinią oraz
• korzystać z pełni praw publicznych.
Nie będzie mógł być też karany za przestępstwa umyślne, w tym skarbowe. W zakresie wymagania niekaralności i konieczności posiadania nieposzlakowanej opinii kryteria te są identyczne z wymaganymi dla członków korpusu służby cywilnej.
Zamknięty katalog zadań
Regulacja wprowadza zamknięty katalog funkcji sprawowanych przez wojewodę. Przesuwa też część dotychczasowych zadań szefa regionu w ręce jednostek samorządu.
Wojewoda będzie mógł żądać od organów administracji rządowej informacji i wyjaśnień o ich działalności. Ponadto kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży będą mieli obowiązek przekazywania mu wszelkich informacji o wynikach kontroli w ich jednostkach.
Tak jak dotychczas, wojewoda będzie miał możliwość przeprowadzenia kontroli zadań wykonywanych przez organy samorządu terytorialnego.
Nadzór nad samorządami dotyczyć może jedynie zadań zlecanych samorządom przez administrację centralną lub przekazywanych im na podstawie porozumienia. Kontrola przeprowadzana może być pod kątem: legalności, gospodarności i rzetelności. Kontrole będą mogły być kompleksowe, problemowe, sprawdzające, koordynowane i doraźne (art. 29 ust. 1 ustawy o wojewodzie) - w tym zakresie nic więc się nie zmienia.
Rozszerzenie uprawnień samorządów
W ustawie o wojewodzie wprowadzono zasadę (zgodnie z przepisami ustrojowych ustaw samorządowych), że zadania wykonują jednostki, a nie organy samorządu terytorialnego. Starosta, nie będąc organem samorządu terytorialnego (jest nim zarząd powiatu), będzie miał możliwość realizacji niektórych zadań przekazanych mu przez administrację centralną.
Regulacja rozszerza możliwość realizacji niektórych spraw w imieniu wojewody przez:
• jednostki samorządu terytorialnego,
• organy innych samorządów z obszaru województwa,
• inne państwowe jednostki organizacyjne funkcjonujące w województwie.
Powierzenie zadań będzie następować w drodze porozumienia wojewody z organem wykonawczym samorządu (art. 19 ustawy o wojewodzie).
Wojewoda będzie mógł wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych także jednostki samorządu terytorialnego (art. 23 ust. 1 ustawy o wojewodzie). W ściśle określonych przypadkach będzie mógł także wstrzymać egzekucję administracyjną (art. 25 ust. 1 ustawy o wojewodzie).
Wojewoda zwierzchnikiem
Wojewoda będzie zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, czyli służb, inspekcji i straży. Oznacza to, że oprócz kierowania działalnością tej administracji będzie ją kontrolował i odpowiadał za rezultaty jej pracy. Organy administracji niezespolonej będą zobowiązane do składania wojewodom rocznych sprawozdań ze swej działalności, a w szczególnych sytuacjach wojewodowie będą mogli je kontrolować.
Nadzór nad wojewodami
Nadzór nad wojewodami sprawować będzie szef rządu, który będzie dokonywał okresowej oceny ich pracy pod kątem zgodności z polityką rządu. W tym zakresie utrzymano zatem rozwiązania dotyczące kierowania działalnością wojewodów przez Prezesa Rady Ministrów.
Legalność, rzetelność i gospodarność działań wojewodów sprawdzi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Stanowienie aktów prawa miejscowego
Uprawnienia wojewodów do stanowienia aktów prawnych pozostaną podobne do tych, które są obecnie. Nadal będą oni mogli wydawać rozporządzenia porządkowe w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach wykonawczych, w przypadku gdy jest to niezbędne ze względu na zdrowie lub życie mieszkańców (art. 58 i 59 ustawy o wojewodzie).
NOWA STRUKTURA ADMINISTRACYJNA W WOJEWÓDZTWIE
Zgodnie z ustawą o wojewodzie zadania administracji rządowej w województwie będą wykonywać:
• wojewoda,
• organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży,
• organy niezespolonej administracji rządowej,
• jednostki samorządu terytorialnego i ich związki,
• starostowie.
Joanna Nowicka
Podstawy prawne:
• Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 64, poz. 565)
• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 80, poz. 872; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227)