Stanowi on, że grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym.
W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków.
Użytkowanie wieczyste jest prawem pośrednim pomiędzy prawem własności a prawami rzeczowymi ograniczonymi. Użytkownik wieczysty, podobnie jak właściciel, może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W swobodnym dysponowaniu tym prawem ograniczają go jedynie przepisy ustaw, zasady współżycia społecznego oraz treść umowy oddającej mu grunt w użytkowanie wieczyste.
Cechą charakterystyczną użytkowania wieczystego gruntów jest to, że właścicielem gruntu pozostaje gmina lub Skarb Państwa, natomiast wzniesione na gruncie budynki, budowle i urządzenia stają się własnością wieczystego użytkownika.
To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.
Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści.
W określonych w kodeksie cywilnym okolicznościach, w ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.
Czynności prawne związane ze sprzedażą i oddaniem w użytkowanie wieczyste nieruchomości, a także umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania wymagają zachowania formy aktu notarialnego. Forma ta jest zastrzeżona pod sankcją nieważności czynności prawnej. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej. Wpis ten ma charakter konstytutywny, co oznacza, że bez wpisu do księgi wieczystej prawo użytkowania wieczystego nie powstaje.
Osobie, na której rzecz wpis ma nastąpić, przed dokonaniem wpisu przysługują wszystkie uprawnienia wynikające z umowy o ustanowieniu (względnie przeniesieniu) prawa użytkowania wieczystego, z wyjątkiem samego prawa. Konstytutywny charakter wpisu ma zasadnicze znaczenie dla momentu, od którego należy liczyć terminy do wykonania przez użytkownika wieczystego jego zobowiązań zawartych w umowie o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste, w tym w szczególności zobowiązania do uiszczania opłaty rocznej i zobowiązania do rozpoczęcia prac związanych z zagospodarowaniem gruntu i zakończenia tych prac.
Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego w drodze umowy następuje dopiero na podstawie wpisu dokonanego w księdze wieczystej, ale ze skutkiem od chwili złożenia wniosku o dokonanie tego wpisu. Dotyczy to także przeniesienia prawa użytkowania wieczystego w drodze ugody zawartej przed sądem w sprawie o podział majątku wspólnego. Oznacza to, że zbycie użytkowania wieczystego dokonane przez nabywcę tego prawa po dniu złożenia wniosku o wpisanie go w księdze wieczystej jako uprawnionego z tytułu użytkowania wieczystego, ale przed dokonaniem tego wpisu, jest skuteczne.
Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobierana jest pierwsza opłata i opłaty roczne.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93)
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2004.261.2603 – t.j.)