Stosowane jest przede wszystkim w sprawach o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, ale także odpowiednio do innych postępowań rejestrowych prowadzonych przez sądy, np. o wpis w Rejestrze Zastawów, służących do dokonywania wpisów zastawu rejestrowego, czy o wpis do ewidencji partii politycznych, prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie.
Sądem właściwym w sprawach rejestrowych jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy (w tym wypadku zwany też rejestrowym), czyli wyspecjalizowany wydział mieszczący się w tych sądach rejonowych, które mają siedzibę w mieście, będącym siedzibą sądu okręgowego. Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) Jest to rejestr prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe – sądy gospodarcze. Ma on zasadnicze znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego i składa się z:
- rejestru przedsiębiorców, tj. spółek prawa handlowego (jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych), europejskich zgrupowań interesów gospodarczych, spółek europejskich, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, jednostek badawczo-rozwojowych, przedsiębiorstw zagranicznych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, innych osób prawnych, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru, oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
- rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
- rejestru dłużników niewypłacalnych, czyli:
* osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ich upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania albo umorzono prowadzoną przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
* wspólników ponoszących odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, z wyłączeniem komandytariuszy w spółce komandytowej, jeżeli ogłoszono jej upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie jej upadłości został prawomocnie oddalony z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów po-stępowania albo umorzono prowadzoną przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
* dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym,
* osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym lub spółdzielni.
Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do KRS nie może powoływać się wobec osób trzecich na dane niewpisane do rejestru lub już wykreślone. Z drugiej strony, od daty ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym treści wpisu, nikt nie może się też za-słaniać jego nieznajomością (jawność materialna). Postępowanie rejestrowe jest jednym z rodzajów trybu nieprocesowego, co oznacza, że sąd rozstrzyga sprawy nie w formie wyroku, a postanowienia. Nie mamy tu też do czynienia ze stronami, a z uczestnikami postępowania.
Podstawa prawna:
* Art. 5091, 5181 i 6941–6948 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 17, poz. 209).
* Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 154, poz. 753).