Za największe i najważniejsze zmiany w 2009 r. dotyczące finansów publicznych z pewnością należy uznać uchwaloną w bieżącym roku ustawę z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: nowa uofp). Jednak jej przepisy w większości wejdą w życie 1 stycznia 2010 r.
Dziesięć najważniejszych zmian dotyczących finansów publicznych
1. Likwidacja do 31 grudnia 2010 r. wszystkich gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych (państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich).
2. Likwidacja do 31 grudnia 2010 r. państwowych zakładów budżetowych. Dalsze funkcjonowanie zakładów budżetowych jest możliwe w samorządach, jednak zostało wprowadzone ograniczenie zakresu ich działalności. Przez samorządowe zakłady budżetowe mogą być wykonywane zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie:
• gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,
• dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
• lokalnego transportu zbiorowego,
• targowisk i hal targowych,
• zieleni gminnej i zadrzewień,
• kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
• utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,
• cmentarzy.
3. Likwidacja instytucji rachunku dochodów własnych jednostek budżetowych. Utworzone przez jednostki budżetowe wydzielone rachunki dochodów własnych mogą funkcjonować zgodnie z dotychczasowymi przepisami, z jednoczesnym regulowaniem zobowiązań i ściąganiem należności, do 31 grudnia 2010 r.
Samorządowe jednostki budżetowe prowadzące działalność określoną w ustawie z 7 września 1991 r. o systemie oświaty mogą gromadzić na wydzielonym rachunku dochody określone w uchwale przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, pochodzące w szczególności:
• ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,
• z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie albo użytkowaniu jednostki budżetowej.
4. Likwidacja funduszy motywacyjnych gromadzących dochody uzyskiwane z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw i wykroczeń skarbowych.
5. Likwidacja funduszy celowych: wojewódzkich i powiatowych funduszy gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym oraz Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych: centralnego i terenowych.
6. Przekształcenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, które od 1 stycznia 2012 r. stają się państwowymi funduszami celowymi w myśl uofp.
7. Powołanie nowych form organizacyjno-prawnych, tj.:
• agencji wykonawczych,
• instytucji gospodarki budżetowej działających jako państwowe osoby prawne.
8. Wprowadzenie planowania wieloletniego – Wieloletniego Planu Finansowego Państwa (po raz pierwszy uchwala się go do 31 lipca 2010 r.).
9. Wprowadzenie obowiązku opracowania wieloletniej prognozy finansowej (WPF) jednostki samorządu terytorialnego (uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwala po raz pierwszy nie później niż uchwałę budżetową na rok 2011).
10. Doprecyzowanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach samorządu terytorialnego.
Czytaj także: Nowa ustawa o finansach publicznych>>
Minister Finansów nie wprowadził w 2009 r. żadnych zmian w rozporządzeniach:
• z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych planu kont,
• z 29 czerwca 2006 r. z w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną.
Ostatnia zmiana w tych przepisach miała miejsce w 2008 r. Jednakże nowa uofp w art. 17 i 40 zawiera delegacje ustawowe dla Ministra Finansów do określenia w drodze rozporządzenia sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, a w szczególności:
• sposobu i trybu sporządzania planów finansowych,
• sposobu dokonywania zmian w planach finansowych jednostek budżetowych oraz zatwierdzania tych zmian,
• trybu pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych,
• sposobu ustalania nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych,
a także szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Na wydanie tych przepisów wykonawczych Minister Finansów ma czas do końca 2010 r., a zatem w nowym roku można się spodziewać wielu zmian.
Czytaj także: Podsumowanie zmian w 2009 r. w klasyfikacji budżetowej>>
Zobacz inne zmiany w rachunkowości budżetowej, które dotyczą Twojej jednostki>>
Małgorzata Majewska
Podstawy prawne
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241)
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666)
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 56, poz. 458)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 72, poz. 422)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 czerwca 2006 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (Dz.U. Nr 116, poz. 783; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 23, poz. 135)