Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać zobowiązania w postaci: kredytów i pożyczek. Mogą także emitować papiery wartościowe.
Zobowiązania zaciągnięte przez jednostki samorządu terytorialnego mogą zostać przeznaczone na:
1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2) finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;
4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Zaciąganie zobowiązań przez JST na pokrycie przejściowego deficytu budżetu
Deficytem przejściowym budżetu jednostki samorządu terytorialnego jest okresowa niemożność sfinansowania wszystkich zaplanowanych w budżecie wydatków, spowodowana nieosiągnięciem na czas zaplanowanych dochodów. Zaciągnięcie zobowiązań związane jest w tym przypadku z czasowym niedoborem środków finansowych.
Zobowiązania zaciągane na pokrycie przejściowego deficytu budżetu traktuje się jako instrumenty wykonywania budżetu samorządowego.
Podlegają one spłacie lub wykupowi w tym samym roku, w którym zostały zaciągnięte lub wyemitowane.
Krótkoterminowe operacje pożyczkowe stanowią tzw. kredyty kasowe, które nie finansują planowanych zadań budżetowych, ale umożliwiają jedynie zachowanie bieżącej płynności w trakcie roku budżetowego. Zaplanowanie spłaty pożyczki w tym samym roku budżetowym, w którym pożyczka ta jest zaciągana, przesądza o tym, że służy ona wyłącznie pokryciu przejściowego deficytu budżetu i jako taka nie powinna być ujmowana w budżecie gminy.
Finansowanie planowanego deficytu budżetu
Finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego oznacza konieczność zaciągnięcia zobowiązań na sfinansowanie wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach budżetu.
Nie muszą one, w przeciwieństwie do zobowiązań zaciąganych na pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu, być spłacone w danym roku budżetowym, lecz w terminie określonym w umowie kredytu, pożyczki albo w warunkach emisji obligacji komunalnych.
"Spłaty tych zobowiązań wchodzą do rozchodów, a oprocentowanie i inne koszty tzw. obsługi stanowią wydatki, planowane jednak dopiero na następne lata budżetowe. O zaciąganiu tego rodzaju zobowiązań decyduje wyłącznie organ stanowiący (rada, sejmik) jednostki samorządu terytorialnego. Środki uzyskane w ten sposób służą finansowaniu celów rozwojowych w gminach, powiatach i województwach".
Limit zadłużenia z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów wartościowych określany jest co roku w uchwale budżetowej (art. 91 ust. 1). Uchwała budżetowa powinna również wskazywać rodzaje wydatków, które zostaną sfinansowane zaciąganym kredytem.
Przychodami z zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych papierów wartościowych sfinansować można jedynie deficyt planowany, co oznacza, że jeżeli w toku wykonywania budżetu deficyt okaże się wyższy, jednostka samorządu terytorialnego może go sfinansować z wymienionych zwrotnych źródeł finansowania jedynie do wysokości deficytu zaplanowanego, a nie rzeczywistego.
Zobacz serwis: Rachunkowość budżetowa
Spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań
Zaciąganie zobowiązań na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów (tzw. rolowanie długu) ma miejsce w szczególności w tych jednostkach samorządu terytorialnego, w których dochody budżetowe wystarczają na zrównoważenie bieżących i inwestycyjnych wydatków budżetowych, nie są jednak wystarczające dla pokrycia rozchodów budżetu, czyli spłaty zobowiązań zaciągniętych uprzednio.
Niedobór, czyli przejściowy brak środków finansowych, może występować również przy budżecie zrównoważonym, a budżet deficytowy może być wykonywany płynnie. Niedobór ma charakter "kasowy", natomiast deficyt jest swoistym "wynikiem" budżetu jako planu finansowego.
Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE
Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE stanowi nowy cel, na jaki jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać zobowiązania, nieznany ustawie o finansach publicznych z 2005 r.
Jednostki samorządu terytorialnego realizujące operacje z udziałem środków EFRROW mogą otrzymać środki z budżetu państwa na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowalnych ponoszonych na realizację tych operacji w ramach działań:
- podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej,
- odnowa i rozwój wsi oraz
- wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.
Środki z budżetu państwa mogą być przekazane na wniosek beneficjenta do wysokości udziału środków z EFRROW w formie oprocentowanej pożyczki udzielonej przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Zobacz również Forum.
Podstawa prawna:
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.),