Samorządowe jednostki organizacyjne mają obowiązek bieżącej ewidencji na kontach pozabilansowych poziomu zaangażowania środków budżetowych. Ewidencja ta umożliwia wstępną kontrolę zgodności zamierzonych operacji z planem finansowym. Zaangażowanie to czynności, na podstawie których zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub kierownik jednostki budżetowej kształtuje zobowiązania, z których wynika obciążenie planu finansowego urzędu samorządu terytorialnego lub jednostki budżetowej w bieżącym roku budżetowym oraz w latach następnych.
Należy pamiętać, że zaangażowania wydatków budżetowych nie można mylić ani z planem, ani ze zobowiązaniami. Konieczne jest jednakże wiarygodne ustalenie kwoty zaangażowania, gdyż ono poprzedza dokonanie wydatku, który musi mieścić się w limicie planu finansowego.
Wyróżnia się:
• zaangażowanie rachunkowe, wskutek którego środki budżetowe zostają w planie finansowym przeznaczone na konkretne cele, co pozwala zapewnić indywidualizację wydatku i w związku z tym nie ma możliwości wykorzystania zaplanowanych kwot na inny wydatek,
• zaangażowanie prawne, wynikające np. z umów o pracę zawartych z pracownikami, umów z kontrahentami o wykonanie usług lub z wydanych decyzji, a skutkiem tego zaangażowania jest powstanie długu jednostki samorządu terytorialnego lub jednostki budżetowej.
Zaangażowanie prawne występuje najczęściej w postaci aktów administracyjnych, np. decyzji o przyznaniu świadczeń z zakresu opieki społecznej, umów o pracę, umów cywilnoprawnych polegających na udzieleniu zamówienia publicznego.
W sytuacji, kiedy zaangażowanie prawne tworzy dług, to musi go poprzedzać zaangażowanie rachunkowe, a więc uwzględnienie środków na dany wydatek w planie finansowym. Jeżeli prawne zaangażowanie ogranicza się do stwierdzenia długu np. na skutek postanowienia sądu, to zaangażowanie rachunkowe musi nastąpić po nim, czyli wydatek wynikający z tego faktu powinien zostać uwzględniony w planie finansowym.
Plan kont przewiduje dla poszczególnych samorządowych jednostek organizacyjnych następujące rodzaje kont pozabilansowych, na których ewidencjonuje się prawne zaangażowanie środków finansowych:
• konto 998 „Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego”,
• konto 999 „Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat”,
• konto 996 „Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych”,
• konto 997 „Zaangażowanie środków funduszy pomocowych”,
• konto 995 „Zaangażowanie środków zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych”.
Poza tym, należy zwrócić uwagę na dwa konta pozabilansowe, a mianowicie:
• konto 980 „Plan finansowy wydatków budżetowych”, które służy do ewidencji planu finansowego wydatków budżetowych dysponenta środków budżetowych, oraz
• konto 981 „Plan finansowy niewygasających wydatków”, na którym ewidencjonuje się plan finansowy niewygasających wydatków budżetowych dysponenta środków budżetowych.
BEATA PIOTROWSKA
główny specjalista w Biurze Audytu Wewnętrznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenie ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020).