Do ewidencji środków pieniężnych służą konta zespołu 1 „Środki pieniężne i rachunki bankowe”. Konta zespołu 1 mają odzwierciedlać operacje pieniężne oraz obroty i stany środków pieniężnych oraz krótkoterminowych papierów wartościowych.
Aktywa pieniężne w walucie krajowej w postaci gotówki w kasie i na rachunkach bankowych wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej.
Wyrażone w walutach obcych środki wpływające na rachunki bankowe lub do kasy są przeliczane na walutę polską po kursie kupna danej waluty z dnia wpływu stosowanym przez bank, z którego usług jednostka korzysta. Rozchód waluty przelicza się po stosowanym przez bank kursie jej sprzedaży.
Obrót gotówkowy i bezgotówkowy
Ewidencję obrotu gotówkowego prowadzi się za pośrednictwem konta 101 „Kasa”, które przeznaczone jest do ewidencji krajowej i zagranicznej gotówki znajdującej się w kasach jednostki.
Po stronie Wn na koncie 101 ujmuje się wpływy oraz nadwyżki kasowe, a po stronie Ma - rozchody gotówki i niedobory kasowe.
Wartość konta 101 należy korygować o różnice kursowe dotyczące gotówki w walucie obcej.
Podstawą zapisów na koncie 101 są dowody obrotu kasowego będące załącznikiem do raportu kasowego, np. faktury, rachunki z zapisem - zapłacono gotówką, listy wypłat wynagrodzeń, wnioski o zaliczkę itp. Zmiany stanu gotówki ewidencjonuje się pod datą ich powstania. Nieudokumentowane przychody lub rozchody gotówki stanowią nadwyżki lub niedobory gotówki. Nadwyżki przekazywane są na konto dochodów budżetowych, zaś niedobory obciążają kasjera, chyba że kierownik jednostki zadecyduje inaczej.
Środki budżetowe z tytułu wydatków i dochodów jednostek budżetowych są ewidencjonowane na koncie 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych”.
Konto 130 służy do ewidencji stanu środków budżetowych oraz obrotów na rachunku bankowym jednostki budżetowej z tytułu wydatków i dochodów (wpływów) budżetowych objętych planem finansowym.
Po stronie Wn na koncie 130 ujmuje się wpływy środków budżetowych:
1) otrzymanych na realizację wydatków budżetowych zgodnie z planem finansowym oraz dla dysponentów niższego stopnia, w korespondencji z kontem 223 „Rozliczenie wydatków budżetowych”,
2) z tytułu zrealizowanych przez jednostkę budżetową dochodów budżetowych, w korespondencji z kontem 101 „Kasa”, 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” lub innym kontem.
Po stronie Ma na koncie 130 ujmuje się w szczególności:
1) zrealizowane wydatki budżetowe zgodnie z planem finansowym jednostki budżetowej, w tym również środki pobrane do kasy na realizację wydatków budżetowych, w korespondencji z kontami zespołu 1, 2, 3, 4, 7 lub 8,
2) okresowe przelewy dochodów budżetowych do budżetu, w korespondencji z kontem 222 „Rozliczenie dochodów budżetowych”,
3) okresowe przelewy środków budżetowych dla dysponentów niższego stopnia, w korespondencji z kontem 223.
Zapisów na koncie 130 dokonuje się na podstawie wyciągów bankowych.
Należy pamiętać, że na koncie 130 obowiązuje zachowanie zasady czystości obrotów, tzn., że do błędnych zapisów, zwrotów nadpłat czy korekt wprowadza się dodatkowo techniczny zapis ujemny.
Dochody z rachunku budżetu
Konto 130 może również służyć do ewidencji dochodów i wydatków realizowanych bezpośrednio z rachunku bieżącego budżetu. Saldo konta 130 w zakresie zrealizowanych wydatków podlega okresowemu przeksięgowaniu na podstawie sprawozdań budżetowych na stronę Ma konta 800 „Fundusz jednostki”, a w zakresie dochodów na stronę Wn konta 800.
Saldo konta 130 ulega likwidacji przez księgowanie przelewu:
• środków budżetowych niewykorzystanych do końca roku, w korespondencji z kontem 223,
• do budżetu dochodów budżetowych pobranych, lecz nieprzelanych do końca roku, w korespondencji z kontem 222.
Środki na rachunkach i fundusze
Między innymi do ewidencji środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych dochodów własnych jednostek budżetowych służy konto 132 „Rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych”.
Konto 134 „Kredyty bankowe” służy do ewidencji kredytów bankowych przeznaczonych na finansowanie działalności podstawowej i inwestycji, przelanych przez bank na odpowiednie rachunki bankowe.
Do ewidencji środków funduszy specjalnego przeznaczenia, a w szczególności zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, funduszy celowych i innych funduszy, którymi dysponuje jednostka budżetowa, służy konto 135 „Rachunki środków specjalnego przeznaczenia”.
Konto 137 „Rachunki środków funduszy pomocowych” służy do ewidencji środków pieniężnych otrzymanych w walucie polskiej lub obcej na realizację wyodrębnionych zadań, projektów lub programów, a w szczególności środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, wydzielonych na odrębnych rachunkach bankowych.
PRZYKŁAD ZAPISY KSIĘGOWE
Typowe zapisy księgowe na kontach zespołu 1 po stronie Wn są następujące:
1. Wpłata należności od kontrahenta:
Wn konta zespołu 1
Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”,
2. Sprzedaż papierów wartościowych, odsetki od lokat:
Wn konta zespołu 1
Ma konto 750 „Przychody i koszty finansowe”,
3. Dotacje przekazane z budżetu:
Wn konta zespołu 1
Ma konto 810 „Dotacje budżetowe oraz środki z budżetu na inwestycje”,
4. Otrzymane odszkodowania, grzywny, kary oraz darowizny:
Wn konta zespołu 1
Ma konto 760 „Pozostałe przychody i koszty”,
5. Wpłata przypisanych należności budżetowych:
Wn konta zespołu 1
Ma konto 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”.
Typowe zapisy księgowe na kontach zespołu 1 po stronie Ma są następujące:
1. Zapłata zobowiązań wobec kontrahentów:
Wn konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”
Ma konta zespołu 1,
2. Wartość nabycia sprzedanych krótkoterminowych papierów wartościowych, odsetki od kredytów:
Wn konto 750 „Przychody i koszty finansowe”
Ma konta zespołu 1,
3. Zwroty niewykorzystanych dotacji:
Wn konto 810 „Dotacje budżetowe oraz środki z budżetu na inwestycje”
Ma konta zespołu 1,
4. Spłata zobowiązań podatkowych:
Wn konto 225 „Rozrachunki z budżetami”
Ma konta zespołu 1,
5. Wpłata składek z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych:
Wn konto 229 „Pozostałe rozrachunki publicznoprawne”
Ma konta zespołu 1,
6. Wypłata wynagrodzeń pracownikom:
Wn konto 231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”
Ma konta zespołu 1.
BARBARA KOŁODZIEJ
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenie ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont... (Dz.U. nr 142, poz. 1020).