Wszystkie zrealizowane wydatki budżetowe, w tym także środki pobrane do kasy na realizację wydatków budżetowych, powinny być zaewidencjonowane na koncie 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych”, zarówno w księdze głównej (ewidencji syntetycznej), jak i księdze pomocniczej (ewidencji analitycznej), w korespondencji z kontem 101 „Kasa”. Ewidencję analityczną do konta 130 w zakresie wydatków prowadzi się według podziałek klasyfikacji budżetowej wydatków, czyli w szczegółowości dział, rozdział, paragraf.
Zasady prowadzenia ewidencji księgowej państwowych i samorządowych jednostek budżetowych powinny być określone w zakładowym planie kont, który stanowi część dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości. Kompetencja do ustalenia dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, w tym zakładowego planu kont, przypisana została w art. 10 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor) kierownikowi jednostki budżetowej.
Podstawą do opracowania zakładowego planu kont dla jednostek budżetowych jest wzorcowy plan kont, który został ustalony przez Ministra Finansów w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (dalej: rozporządzenie w sprawie planów kont). We wzorcowym planie kont ustalony został wykaz kont, na których jednostki budżetowe ujmują zdarzenia gospodarcze, w tym operacje gospodarcze. Konta wskazane w planie kont stanowią standardową liczbę kont, która może być jedynie ograniczana o konta niewystępujące w jednostce. Ponadto w przywołanym rozporządzeniu przewidziany został obowiązek prowadzenia ksiąg pomocniczych do poszczególnych kont syntetycznych.
Tak więc, ustalając w zakładowym planie kont zasady ewidencjonowania dokonanych wydatków, w tym także środków pobranych do kasy na realizację wydatków budżetowych, kierownik jednostki powinien wziąć pod uwagę wymogi, które w tym zakresie określone zostały w rozporządzeniu w sprawie planów kont. W rozporządzeniu tym jednoznacznie określono, że zrealizowane wydatki budżetowe, w tym także środki pobrane do kasy na realizację wydatków budżetowych, podlegają ewidencjonowaniu na koncie 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych” (po stronie Ma), w korespondencji z kontem 101 „Kasa”.
Już na etapie opracowywania zakładowego planu kont należy więc określić, że środki pobrane do kasy na realizację wydatków budżetowych podlegają ujęciu w ewidencji analitycznej prowadzonej do konta 130.
Ewidencjonowanie wszystkich zrealizowanych wydatków budżetowych, w tym pobranej gotówki na koncie 130, jest konieczne także ze względu na fakt, że na podstawie ewidencji analitycznej do tego konta jednostki budżetowe sporządzają sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych (państwowe jednostki budżetowe – sprawozdanie Rb-28, natomiast samorządowe jednostki budżetowe sprawozdanie Rb-28S).
W sytuacji gdy przeznaczenie pobranej gotówki jest znane, należy sporządzić specyfikację do czeku na dokumencie księgowym PK i ująć wypłatę w ewidencji analitycznej do konta 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych” we właściwej dla danego wydatku klasyfikacji budżetowej, w korespondencji z kontem 101 „Kasa”.
PRZYKŁAD
1. W urzędzie gminy pobrano czekiem gotówkę w wysokości 7000,00 zł, z przeznaczeniem na wypłatę diet dla radnych w wysokości 5000,00 zł i wypłatę umowy zlecenia w wysokości 2000,00 zł:
• Wn 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne” (7000,00 zł),
• Ma 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych” (7000,00 zł), w ewidencji analitycznej: w dziale 750, rozdziale 75022, § 3030 – 5000,00 zł, w dziale 750, rozdziale 75023, § 4170 – 2000,00 zł.
2. Przyjęcie gotówki do kasy w wysokości 7000,00 zł:
• Wn 101 „Kasa”,
• Ma 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne).
3. Wypłata z kasy:
• Wn 400 „Koszty według rodzajów”, w ewidencji analitycznej w dziale 750, rozdziale 75022, § 3030 – 5000,00 zł, w dziale 750, rozdziale 75023 § 4170 – 2000,00 zł,
• Ma 101 „Kasa” (7000,00 zł).
Nieco odmiennie wygląda sytuacja w przypadku pogotowia kasowego. Pogotowie kasowe stanowi niezbędny zapas gotówki, który znajduje się w kasie, a przeznaczany jest na drobne, codzienne płatności.
Wysokość pogotowia kasowego ustalana jest przez kierownika jednostki w przepisach wewnętrznych (instrukcji kasowej czy też w drodze stosownego zarządzenia).
W momencie pobrania z banku gotówki na potrzeby pogotowia kasowego jej przeznaczenie nie jest znane i powstaje problem przypisania klasyfikacji budżetowej i ujęcia jej w ewidencji analitycznej do konta 130.
Przyjmuje się, że wpłatę z banku gotówki na potrzeby pogotowia kasowego ewidencjonuje się w dziale i rozdziale podstawowej działalności jednostki budżetowej (np. dla urzędu gminy w dziale 750, rozdziale 75023) oraz w paragrafie, w którym najczęściej dokonywane są płatności ze środków pogotowia kasowego (zazwyczaj jest to § 4210 „Zakup materiałów i wyposażenia”).
W sytuacji gdy z pogotowia kasowego dokonuje się wydatków, które podlegają klasyfikowaniu w innych podziałkach klasyfikacji budżetowej niż § 4210, należy dokonać dokumentem księgowym PK korekty księgowań w ewidencji analitycznej, tj. przeksięgowania dokonanych wydatków do właściwych podziałek klasyfikacji budżetowej.
Czytaj także: Inwentaryzacja aktywów i pasywów w sektorze publicznym>>
PRZYKŁAD
Ujmowanie w księgach rachunkowych pogotowia kasowego:
1. Pobranie gotówki z banku w wysokości 5000,00 zł na potrzeby pogotowia kasowego:
• Wn 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne”,
• Ma 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych”, w ewidencji analitycznej w dziale 750, rozdziale 75023, § 4210.
2. Przyjęcie gotówki do kasy w wysokości 5000,00 zł:
• Wn 101 „Kasa”,
• Ma 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne”.
3. Wypłata z kasy ze środków z pogotowia kasowego faktury za badania lekarskie okresowe pracowników urzędu gminy w wysokości 850,00 zł:
• Wn 400 „Koszty według rodzajów”, w ewidencji analitycznej w dziale 750, rozdziale 75023, § 4280,
• Ma 101„Kasa”.
Ponadto należy dokonać korekty wykonanego wydatku w ewidencji analitycznej konta 130
(–850,00 zł w dziale 750, rozdziale 75023, § 4210 +850,00 zł w dziale 750, rozdziale 75023, § 4280).
3. Wypłata z kasy faktury za zakup oleju opałowego w wysokości 2500,00 zł:
• Wn 400 „Koszty według rodzajów”, w ewidencji analitycznej w dziale 750, rozdziale 75023, § 4210,
• Ma 101 „Kasa”.
Przy ewidencjonowaniu obrotu gotówkowego należy także pamiętać o art. 24 ust. 5 pkt 3 uor, który nakłada obowiązek ewidencjonowania wpłat i wypłat gotówki w tym samym dniu, w którym zostały dokonane.
Czytaj także: Ewidencja dotacji rozwojowej>>
URSZULA WYCISK
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 91, poz. 742)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 72, poz. 422)