Ustawodawca umieścił umowę dożywocia w art. 908. Kodeksu Cywilnego. Niegdyś służyła ona głównie rolnikom, którzy przekazywali dzieciom swoje gospodarstwa, w zamian otrzymując gwarancję zamieszkiwania i opieki. W ostatnich latach coraz częściej jednak podobna sytuacja ma miejsce w miastach z uwagi na wysokie ceny własnego utrzymania oraz nieruchomości. Warto zatem przyjrzeć się dokładniej charakterystyce umowy dożywocia.
1. Forma.
Umowę sporządza się w formie aktu notarialnego. Zostaje ona podpisana przed notariuszem.
2. Treść.
Umowa dożywocia polega na tym iż, jedna ze stron, a konkretnie właściciel nieruchomości, zobowiązuje się przenieść na drugą stronę, tj. na nabywcę, własność nieruchomości ,a druga strona zobowiązuje się do dożywotniego utrzymania zbywcy.
Zobacz: Odwołanie umowy dożywocia
Poprzez dożywotnie utrzymanie zbywcy należy rozumieć m.in. :
- przyjęcia poprzedniego właściciela jak domownika przeznaczając mu np. jeden pokój w nieruchomości,
- zapewnić nieograniczone korzystanie z kuchni, łazienki, strychu i innych przeznaczonych do wspólnego użytku pomieszczeń,
- możliwość zastrzeżenia miesięcznej wypłaty określonej sumy pieniężnej,
- pokrycia kosztów pogrzebu,
Przyjmuje się, że zobowiązany powinien zapewnić dożywotnikowi( poprzedniemu właścicielowi nieruchomości) takie utrzymanie, żeby potrzeby dożywotnika zostały w całości zaspokojone.
3. Opłaty
1. Taksa notarialna. Wysokość taksy notarialnej od umowy dożywocia uzależniona jest od wartości umowy.
2. Podatek od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku stanowi 2% wartości rynkowej nieruchomości.
Np. : Ojciec przekazuje na rzecz syna własnościowe mieszkanie spółdzielcze o wartości 200.000 zł w ramach umowy dożywocia. Podatek PCC według stawki 2% wyniesie 200.000 zł x 0,02= 4.000 zł.
4. Umowa dożywocia jako sposób na uniknięcie zapłaty zachowku.
Umowa dożywocia nie jest bezpłatnym przysporzeniem (darowizną) i dlatego, jeżeli zostanie zawarta, spadkobiercy nie będą mogli żądać zachowku od wartości mieszkania zbytego na rzecz danej osoby(tak jakby to miało miejsce w przypadku darowizny czy dziedziczenia testamentowego).