Dzięki tej nowelizacji znacznie więcej niepełnosprawnych wyborców będzie miało możliwość głosowania w sposób tajny i powszechny. Jest to zbliżenie polskiego prawa do zapisów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Nakładki na karty do głosowania
Osoby niewidome będą mogły głosować przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille'a – tak wynika z przyjętej przez Sejm nowelizacji Kodeksu wyborczego.
Celem nowelizacji jest ułatwienie głosowania wyborcom niepełnosprawnym. Za takiego będzie uważana osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
W każdym okręgu wyborczym zostanie wskazana jedna obwodowa komisja wyborczą, nie mniej jednak niż jedną na terenie każdej gminy. Wzór nakładek zostanie określony w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Jest prawdopodobne, że konieczne będzie także dokonanie zmian we wzorach kart do głosowania, aby zapewnić spójność całego systemu.
Zobacz: Miejsce zamieszkania-czym jest?
Oddawanie głosu przez pełnomocnika
Nowe przepisy przewidują też, że osoby niepełnosprawne będą mogły oddać swój głos także przez pełnomocnika lub korespondencyjnie. W przypadku głosowania korespondencyjnego obowiązkiem wójta będzie wyznaczenie co najmniej jednej obwodowej komisji wyborczej na terenie gminy, gdzie będą spływać karty do głosowania.
Zobacz: Opiekun prawny osoby niepełnosprawnej ma prawo do ulgi prorodzinnej
Złożenie oświadczenia
Warunkiem skorzystania z uprawnień określonych w ustawie będzie złożenie na ręce wójta albo burmistrza czy prezydenta miasta, oświadczenia o spełnieniu warunku określonego w art. 2 ustawy. Osoby zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, osoby wobec których orzeczono o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub o samodzielnej egzystencji oraz osoby zaliczone do I grupy inwalidów a ponadto inne osoby niepełnosprawne o których mowa w ustawie – pod warunkiem, że przedstawią zaświadczenie lekarskie, iż stawiennictwo osobiste w lokalu wyborczym jest niemożliwe lub stanowi zagrożenie dla zdrowia wyborcy – będą mogły złożyć takie oświadczanie w miejscu swojego zamieszkania. Niezwłocznie po złożeniu oświadczenia wyborca otrzyma zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym. Będzie to dokument potwierdzający ustawowe uprawnienia.
Głosowanie korespondencyjne
Całkowicie nowatorskim rozwiązaniem, zawartym w projektowanej ustawie jest możliwość głosowania korespondencyjnego.
Warunkiem skorzystania przez wyborcę z tego uprawnienia będzie złożenie oświadczenia woli głosowania korespondencyjnego najpóźniej na 21 dni przed głosowaniem.
W praktyce takie oświadczenie będzie najczęściej składane razem z oświadczeniem o spełnieniu wymogów ustawowych, uprawniających do skorzystania z rozwiązań ułatwiających udział w wyborach, określonych w ustawie. Osoba uprawniona do głosowania korespondencyjnego otrzyma pocztą, najpóźniej na 10 dni przed dniem wyborów, przesyłkę z materiałami wyborczymi. Będzie to przesyłka polecona, ale osoba uprawniona będzie musiała ją odebrać osobiście; nie będzie dopuszczony odbiór przez domowników. W skład materiałów wyborczych wejdą karty do głosowania, koperta A, koperta B zaadresowana do odpowiedniej obwodowej komisji wyborczej wraz z adnotacją że przesyłka została opłacona (czyli wysłanie koperty będzie dla wyborcy bezpłatne) oraz zaświadczenie o uprawnieniu do głosowania korespondencyjnego. Wyborca będzie umieszczał karty do glosowania w kopercie A, a następnie całość, wraz z zaświadczeniem, w kopercie B i wysyłał to na adres komisji wyborczej.
Dla celów głosowania korespondencyjnego zostanie wyznaczona co najmniej jedna komisja w każdym okręgu wyborczym, nie mniej niż jedna na terenie każdej gminy. W praktyce ilość tych komisji powinna być zależna od ilości osób, które wyraziły wolę głosowania korespondencyjnego – tak aby nie spowodować nadmiernego obciążenia pracą jednej z komisji wyborczych.
Jeżeli wyborca zmieni zdanie i będzie chciał oddać głos osobiście to będzie miał taką możliwość – ale tylko w lokalu obwodowej komisji wyborczej, której adres został wskazany na kopercie B. Wynika to z konieczności zapewnienia szczelności systemu. W takiej sytuacji wyborca skorzysta z kart do głosowania przesłanych mu na adres domowy.
Zobacz: Nowe przepisy antydyskryminacyjne
Asystent wyborczy
Ustawa stwarza możliwość głosowania z pomocą asystenta wyborczego ustanowionego przez samego wyborcę lub powołanego przy obwodowej komisji wyborczej. Wprawdzie już obecnie niektóre „ustawy wyborcze” przewidują możliwość glosowania z pomocą innych osób, jednak w praktyce przepisy te wywołują wśród osób niepełnosprawnych wiele wątpliwości i obaw – jak w konkretnej sytuacji zareaguje obwodowa komisja wyborcza. Dlatego rozdział 6 określa zasady funkcjonowania asystentów wyborczych, w tym także asystenta wyborczego przy obwodowej komisji wyborczej.
Asystent wyborczy przy obwodowej komisji wyborczej byłby powoływany przez organ, który powołał tę komisję, spośród kandydatów wskazanych przez organizacje pozarządowe, których zakres działalności określony w statucie obejmuje działalność na rzecz osób niepełnosprawnych. Tacy asystenci pełniliby dyżur w lokalach komisji w godzinach 10:00 – 16:00 a w przypadku komisji, w których istniałaby możliwość głosowania przy pomocy nakładek do kart do głosowania w alfabecie Braille'a – przez cały czas pracy komisji. W praktyce można oczekiwać, że na terenie każdej gminy powinna funkcjonować co najmniej jedna obwodowa komisja wyborcza z asystentem wyborczym.
Zobacz: Ceny leków wkrótce wzrosną?
Wybór lokalu wyborczego
Dużym ułatwieniem dla wyborców niepełnosprawnych będzie możliwość wyboru dogodnego lokalu wyborczego, w którym wyborca niepełnosprawny zamierza głosować – w obrębie okręgu wyborczego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania.
W praktyce wyborca niepełnosprawny, który otrzyma zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym, nadal pozostanie na liście wyborców w obwodzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Będzie miał jednak także możliwość wyboru innej komisji, w której odda glos.
Warunkiem dopisania do spisu wyborców będzie okazanie obwodowej komisji wyborczej zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym.