Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w ustawie o ustroju sądów powszechnych, który ma wprowadzić podwyżki płac dla sędziów. Zgodnie z tym projektem wynagrodzenie sędziów ma wzrosną o 25 proc. O tyle właśnie ma bowiem zostać zwiększona kwota bazowa, która dziś wynosi 1493,42 zł. Po wejściu nowelizacji w życie, czyli od 1 stycznia 2009 r. (tak zakłada projekt), ma ona wynosić 1866,78 zł. Oznacza to, że np. sędzia rejonowy dostanie podwyżkę o ok. 2 tys. zł, sędzia okręgowy o ok. 2,5 tys. zł, a sędzia apelacyjny o ok. 5,5 tys. zł.
Różna pozycja sędziów i prokuratorów
- Projekt Ministerstwa Sprawiedliwości jest krokiem w dobrym kierunku. Cieszy, że resort sprawiedliwości dostrzegł w końcu potrzebę podnoszenia wynagrodzeń, a przez to prestiżu zawodu sędziego - mówi sędzia Stanisław Dąbrowski, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa.
Poza podniesieniem wynagrodzeń dla sędziów projekt Ministerstwa Sprawiedliwości przewiduje także oderwanie płacy sędziów orzekających w sądach powszechnych od płacy sędziów orzekających w sądach administracyjnych oraz Sądzie Najwyższym. Przewiduje on także oderwanie płacy sędziów od płacy prokuratorów. Dziś bowiem zasady obliczania wynagrodzenia sędziego i prokuratora są takie same. Ministerstwo Sprawiedliwości chce natomiast, by podwyżka dla sędziów nie oznaczała jednocześnie podwyżki dla prokuratorów.
Ukoronowanie kariery prawniczej
Takie stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości zostało jednak mocno skrytykowane przez Stowarzyszenie Prokuratorów RP. W stanowisku zajętym pod koniec ubiegłego tygodnia Stowarzyszenie zaprotestowało przeciwko oddzielaniu zarobków sędziów i prokuratorów.
- Od wielu lat postępuje budowa wspólnego korpusu sędziowsko-prokuratorskiego. Sędziowie i prokuratorzy posiadają tożsame warunki płacowe, świadczenia socjalne, urlopowe, emerytalne, podobny status, gwarancje wykonywania zawodu, wymagane kwalifikacje. Dostrzegalnym przejawem tego trendu jest stworzenie wspólnej aplikacji dla przyszłych sędziów i prokuratorów, czy w najnowszym projekcie Ministerstwa Sprawiedliwości koncepcja wyłaniania kandydatów na prokuratora generalnego zarówno przez Krajową Radę Prokuratorów, jak i Krajową Radę Sądownictwa. Stąd też dążenie do różnicowania zarobków obu tych grup jest niezrozumiałe i może spowolnić dotychczasowe starania - mówi Krzysztof Parulski, prezes Stowarzyszenia Prokuratorów RP.
Stanowiska prokuratorów nie podzielają jednak przedstawiciele sędziów. Ich zdaniem zawód sędziego powinien być najbardziej nobilitowany ze wszystkich zawodów prawniczych i w związku z tym także zarobki sędziów powinny być najwyższe.
- Ideałem powinno być, żeby zawód sędziego był ukoronowaniem kariery prawniczej. Jeżeli chcemy dążyć do tego ideału, to utrzymywanie powiązania zarobków sędziów i prokuratorów jest nieuzsadnione - mówi Stanisław Dąbrowski.
Dodaje on, że środowisko sędziów nie ma nic przeciwko podnoszeniu wynagrodzeń prokuratorów i oczywiście popiera ich żądania.
- Nie powinno być jednak takiej sytuacji, w której podwyżka dla sędziów oznacza jednocześnie podwyżkę dla wielu innych środowisk zawodowych, np. prokuratorów - wyjaśnia sędzia Dąbrowski.
Model kształcenia
Zdaniem prokuratorów argument ten nie jest uzasadniony, bowiem w Polsce nie funkcjonuje taki model dochodzenia do zawodu sędziego, w którym jest on ukoronowaniem kariery prawniczej. Obecnie zostanie sędzią przez adwokata, radcę prawnego czy prokuratora jest prawie niemożliwe. Prokuratorzy uważają, że gdyby rzeczywiście w Polsce za stołem sędziowskim zasiadali dojrzali prawnicy, cechujący się najwyższą wiedzą i walorami etycznymi, to uzasadnione byłoby ukształtowanie uposażenia takiej grupy zawodowej na najwyższym poziomie. Dopóki jednak zawód sędziego jest dość hermetyczny dla innych zawodów prawniczych, to odrywanie zarobków sędziów od zarobków prokuratorów nie jest uzasadnione.
Zdaniem prokuratorów za ujednoliceniem zarobków sędziów i prokuratorów przemawiają także zalecenia Rady Europy z 6 października 2000 r. dotyczące roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych, zgodnie z którymi status prokuratorów i wysokość ich wynagrodzenia musi uwzględniać potrzebę zachowania pewnej równowagi pomiędzy członkami władzy sądowniczej a służbą prokuratorską.
Zbyt niskie wynagrodzenia
W stanowisku podjętym pod koniec ubiegłego tygodnia prokuratorzy domagają się także wzrostu ich wynagrodzeń.
- Godne wynagrodzenie prokuratora jest właściwym odzwierciedleniem jego pozycji społecznej oraz w sposób zdecydowany wpływa na prestiż zawodu - mówi prokurator Krzysztof Parulski. Jego zdaniem w ostatnich latach realna pensja prokuratora zamiast rosnąć systematycznie obniżała się.
- W 1999 roku stawka bazowa wynagrodzenia prokuratora stanowiła ponad 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Dziś wysokość tej kwoty oscyluje na poziomie 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia - wyjaśnia Krzysztof Parulski.
Dziś pensja prokuratora rejonowego kształtuje się w granicach 5 tys. brutto, a prokuratora okręgowego 5,8 tys. brutto. Ministerstwo Sprawiedliwości od wielu lat zapowiadało, że potrzebny jest wzrost tych wynagrodzeń. W 2005 roku zapowiadano np. wzrost mnożników stawek bazowych o ok. 1 pkt, jednak nic z tych zapowiedzi nie wyszło. W 2007 roku pomimo licznych zapowiedzi nie zwiększono wysokości kwoty bazowej, od której wyliczane jest wynagrodzenie. Co prawda w 2008 roku zaplanowano wzrost kwoty bazowej o 2,3 proc., jednak zdaniem prokuratorów podwyżka ta nie koresponduje ze wskaźnikami wzrostu gospodarczego, który w 2007 roku wyniósł 6,5 proc., a w 2008 roku planowany jest na poziomie 5,5 proc. i w praktyce oznacza realne obniżenie wynagrodzeń prokuratorów. Stowarzyszenie Prokuratorów RP uważa, że obecny stan wynagrodzeń polskich prokuratorów czyni ich jedną z najniżej uposażonych grup prokuratorskich w Unii Europejskiej. Obserwowane jest zubożenie materialne prokuratorów oraz ich rodzin, co powoduje odpływ doświadczonej kadry prokuratorskiej do innych zawodów.
Konieczne podwyżki
Postulaty prokuratorów domagających się wyższych zarobków popierają przedstawiciele innych zawodów prawniczych. Swoją uchwałę podjęła już Naczelna Rada Adwokacka.
- Wskazując na wagę pełnionej przez prokuratorów funkcji, a także zakres odpowiedzialności i rosnący stopień skomplikowania spraw wymagających stałego pogłębiania wiedzy, państwo powinno ukształtować wynagrodzenia prokuratorów na poziomie gwarantującym pozostanie w zawodzie najlepszych jego przedstawicieli - mówi adwokat Joanna Agacka-Indecka, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.
Prokuratorzy domagają się wzrostu płac o 25 proc.
JAK SIĘ WYLICZA ZAROBKI PROKURATORÓW
kwota bazowa x mnożnik stawek bazowych = wynagrodzenie prokuratora
• 1493,42 zł - tyle wynosi kwota bazowa zarobków prokuratorów
mnożnik stawek bazowych:
• 2,5 - asesor
• 3,3 - prokurator rejonowy
• 3,9 - prokurator okręgowy
• 4,6 - prokurator apelacyjny
• 6,9 - prokurator Prokuratury Krajowej
W skład wynagrodzenia prokuratorów wchodzą także dodatki funkcyjne oraz dodatki za wysługę lat (są one wyliczane dla każdego prokuratora oddzielnie)
Zdaniem Stowarzyszenia Prokuratorów RP, którego prezesem jest Krzysztof Parulski, różnicowanie zarobków sędziów i prokuratorów nie sprzyja budowie wspólnego korpusu sędziowsko-prokuratorskiego
Arkadiusz Jaraszek
arkadiusz.jaraszek@infor.pl