Tak. Pracownik ma prawo odmówić poddania się badaniu, ale mu się to nie opłaca.
Pracodawca nie może dopuścić pracownika, co do którego ma uzasadnione podejrzenie, że przyszedł do pracy nietrzeźwy (art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) i powinien poinformować pracownika, że - jeśli taka jest jego wola - zapewni mu przeprowadzenie badania trzeźwości. Zasadą jest bowiem, że przeprowadzenie badania stanu trzeźwości następuje wyłącznie z inicjatywy pracownika, czyli na jego żądanie (§ 3 pkt 2 rozporządzenia z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie). Oznacza to, że pracodawca nie może zmuszać pracownika do np. dmuchania w alkomat. Natomiast jeżeli odmawia mu dopuszczenia do pracy, uważając, że jest nietrzeźwy - pracownik może zażądać przeprowadzenia badania stanu trzeźwości, a pracodawca musi mu to umożliwić.
Odmowa poddania się badaniu jest niekorzystna dla pracownika. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiedział się na ten temat. I tak, w ocenie Sądu:
• odmowa poddania się badaniu stanowi okoliczność wymagającą rozważenia w oparciu m.in. o doświadczenie życiowe, na tle całokształtu konkretnego stanu faktycznego. Z reguły trzeźwy pracownik nie ma interesu w tym, żeby odmówić np. dmuchania w alkomat (wyrok SN z 24 maja 1985 r., sygn. akt I PRN 39/85, OSNCP 1986/1-2/23);
• fakt, iż do badania stanu nietrzeźwości powoda nie doszło, nie może w takiej sytuacji automatycznie skutkować uznaniem, że w chwili zdarzenia był trzeźwy. Skoro powód czuł się niesłusznie odsunięty od pracy, to - zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, powinien domagać się zbadania stanu trzeźwości (wyrok SN z 11 lutego 2000 r., sygn. akt II UKN 401/99);
• pracownik, który został odsunięty od dalszego wykonywania pracy z powodu zastrzeżeń pracodawcy co do stanu jego trzeźwości, powinien wykonać badania tego stanu z uwagi na elementarną potrzebę dbałości o swoje interesy pracownicze, a zwłaszcza dalszy byt stosunku pracy, który był realnie zagrożony sankcjami prawa pracy (wyrok SN z 22 września 2004 r., sygn. akt I PK 576/03).
Monika FrĄczek
Podstawy prawne
• Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238)
• Rozporządzenie z 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U. Nr 25, poz. 117)