Rodzaje stosunków pracy zawieranych z pracownikami samorządowymi regulują przepisy ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: ustawa). Należy pamiętać, że o objęciu pewnej kategorii pracowników przepisami tejże ustawy nie decyduje rodzaj wykonywanej pracy, lecz miejsce zatrudnienia.
Zgodnie z ustawą pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie:
1) wyboru;
2) powołania;
3) umowy o pracę.
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Stosunek pracy na podstawie wyboru jest przedmiotem regulacji art. 73-75 Kodeksu pracy. Nawiązanie stosunku pracy, następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika.
Nie zawsze jednak wybór jest równoznaczny z nawiązaniem stosunku pracy. To, czy powierzona w wyniku wyboru funkcja powoduje obowiązek świadczenia pracy, powinny określać bowiem statuty lub inne akty obowiązujące w organach czy organizacjach, do których dokonuje się wyboru.
Stosunek pracy na podstawie wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu.
Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło ono z przyczyn niezależnych od pracownika.
Dodatkowo pracownikowi, który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości miesięcznego wynagrodzenia.
O wyodrębnieniu grupy pracowników samorządowych, w tym również pracowników samorządowych z wyboru, z ogółu zatrudnionych decyduje kryterium miejsca zatrudnienia. Do katalogu urzędów, o których mowa, należy zatem zaliczyć:
• urząd marszałkowski,
• starostwo powiatowe,
• urząd gminy oraz
• urzędy związków jednostek samorządu terytorialnego,
Należy jednak pamiętać, że we wszystkich wymienionych urzędach, z wyłączeniem urzędu gminy, zaistnienie stosunku pracy z wyboru uzależnione jest dodatkowo od właściwych postanowień statutów tych jednostek.
W urzędzie marszałkowskim stanowiskami pracy obsadzanymi w trybie wyboru będą:
• marszałek województwa,
• wicemarszałek oraz
• pozostali członkowie zarządu województwa.
W starostwie powiatowym stanowiskami pracy obsadzanymi w trybie wyboru będą:
• starosta,
• wicestarosta oraz
• pozostali członkowie zarządu powiatu.
W urzędzie gminy stanowiskiem pracy obsadzanym w trybie wyboru będzie wójt (burmistrz, prezydent miasta).
A w związkach jednostek samorządu terytorialnego stanowiskami pracy obsadzanymi w trybie wyboru będą::
• przewodniczący zarządu związku i
• pozostali członkowie zarządu.
Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania
Kodeks pracy wskazuje, że stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nieokreślony. Jeżeli natomiast na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem.
Powołanie może zostać poprzedzone konkursem.
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony - w dniu doręczenia powołania.
Jednocześnie kodeks pracy obligatoryjnie wskazuje, że powołanie powinno zostać dokonane na piśmie.
Jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za miesięcznym wypowiedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może zostać w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. W związku z tym cechą charakterystyczną stosunku pracy z powołania jest brak ochrony jego trwałości.
Odwołanie również powinno zostać dokonane na piśmie i jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę.
Zobacz serwis: Pracownicy
W zakresie pracowników samorządowych zatrudnianych w trybie powołania ustawa precyzyjnie określa stanowiska pracy obsadzane w ten sposób, należy zaliczyć do nich:
• zastępcę wójta (burmistrza, prezydenta miasta),
• skarbnika gminy,
• skarbnika powiatu oraz
• skarbnika województwa.
Umowa o pracę
Z pracownikami innymi niż ci, których stosunek pracy jest nawiązywany w formie wyboru lub powołania, zawiera się umowę o pracę.
Kodeks pracy obliguje pracodawcę, aby umowa o pracę została zawarta w formie pisemnej. Jeżeli umowy o pracę nie zawarto z zachowaniem tej formy, pracodawca jest zobowiązany, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Zobacz również Forum.
Podstawa prawna:
- Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458).