Każda jednostka sektora finansów publicznych musi mieć swojego kierownika. Kierownik jednostki to osoba lub organ jedno- lub wieloosobowy (zarząd), który zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności - uprawniony jest do zarządzania jednostką.
Kierownik jednostki nie musi być jednocześnie jej pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy (czyli osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę). Kierownikiem jednostki może być również osoba sprawująca swoje obowiązki na podstawie umowy o świadczenie usług, chodzi tu o tzw. kontrakt menedżerski, zwany także umową o zarządzanie, umową zarządu, umową o sprawowanie zarządu lub umową menedżerską.
Kierownik jednostki – odpowiedzialność
Kierownik jednostki odpowiada za całość gospodarki finansowej kierowanej jednostki.
Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie określonych ustawą obowiązków w zakresie rachunkowości, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej.
W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Przeczytaj także: Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Kierownik jednostki - obowiązki
W zakresie obowiązków obciążających kierownika jednostki sektora finansów publicznych orzecznictwo prezentuje następujące stanowiska:
1. Na kierowniku jednostki - niezależnie od wykształcenia, jakim się legitymuje - ciąży obowiązek znajomości określonych przepisów, w szczególności:
• ustawy o rachunkowości,
• ustawy o finansach publicznych oraz
• rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej.
Kierownik jednostki, przyjmując powierzone mu stanowisko, przyjmuje w ten sposób także pełną odpowiedzialność związaną z wykonywaniem tej funkcji.
2. Wykształcenie kierownika nie może być szczególną okolicznością, która uzasadniałaby uznanie, że nie ponosi on z tego tytułu odpowiedzialności.
3. Wieloletnia praktyka w jednostce sektora finansów publicznych powinna skutkować zdobyciem niezbędnej wiedzy umożliwiającej prowadzenie gospodarki finansowej bez notorycznego łamania prawa.
4. Od osoby będącej dyrektorem administracyjnym jednostki można i należy wymagać znajomości przepisów dotyczących zamówień publicznych, zwłaszcza w sytuacji, kiedy osoba ta podpisała zarządzenie o konieczności stosowania tych przepisów przez podległe jednostki.
Nieznajomość prawa nie zwalania od odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych polegające na udzieleniu zamówienia publicznego wbrew obowiązującym w tym zakresie przepisom. Kierownik państwowej jednostki organizacyjnej należącej do sektora finansów publicznych obowiązany jest do stosowania ustawy - Prawo zamówień publicznych.
Kierownik zamawiającego powinien, z uwagi na szczególny rodzaj przypisanej odpowiedzialności, analizować i upewniać się co do zgodności z przepisami prawa podejmowanych przez siebie decyzji, w szczególności poddać analizie dokumentację przetargową w zakresie jej zgodności z prawem przed podpisaniem umowy. Zawierając umowę bez sprawdzenia, zawierza on swoim pracownikom, mogąc przewidzieć możliwość naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Masz problem? Podyskutuj na Forum.
5. Kierownik jednostki, niezależnie od wielkości przyznanych jednostce środków finansowych i ich stosunku do faktycznych potrzeb jednostki, ma obowiązek przestrzegania ustawowo określonych zasad prowadzenia publicznej gospodarki finansowej, a niedobór środków nie upoważnia do łamania tych zasad.
6. Sporządzenie sprawozdania budżetowego przez podległego pracownika, wobec wcześniejszego powierzenia zadań z zakresu rachunkowości, nie zwalnia kierownika jednostki od konieczności weryfikacji przedłożonego dokumentu i odpowiedzialności z tego tytułu. Od kierownika jednostki można wymagać biegłości we wszystkich obszarach działalności jednostki, w tym również zdolności do weryfikacji sprawozdania budżetowego.
Zobacz serwis: Pracownicy
7. Kierownik jednostki ma możliwość takiego doboru pracowników, aby zadania były realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
8. Kierownik jednostki, z racji pełnionej funkcji, powinien znać zasady wydatkowania środków publicznych i konsekwencje ich naruszenia, a w razie wątpliwości interpretacyjnych powinien dokładnie przeanalizować przepisy przed podjęciem decyzji, nie ograniczając się do dania wiary jednej opinii lub tej opinii, która była zgodna z jego oczekiwaniami.
Za uchybienie obowiązkom w zakresie gospodarki finansowej należy bowiem uznać bezgraniczne zaufanie do podległych pracowników odnośnie do przestrzegania przez nich obowiązujących przepisów i dokonywania prawidłowej ich interpretacji i zaniechanie weryfikacji wniosków przedstawionych przez komisję przetargową i podstawowych czynności kontrolnych.
9. Żadnej osobie, nawet pełniącej funkcje związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków publicznych, nie można stawiać wymagań nierealistycznych, niemożliwych do spełnienia.
Przeczytaj także: Obowiązki pracownika samorządowego