Terminy zakreślone dla wydawania zaświadczeń mają charakter procesowy. Oznacza to z jednej strony, że organy podatkowe są nimi związane, z drugiej strony jednak wydanie przez organ żądanego zaświadczenia po upływie terminu nie osłabia w żaden sposób mocy prawnej takiego dokumentu. Podmiot wnioskujący o wydanie zaświadczenia nie może niestety złożyć zażalenia na fakt niedotrzymania przez organ terminu. Nie znaczy to, że takiemu wnioskodawcy nie przysługują żadne środki prawne.
Przede wszystkim może on złożyć ponaglenie w trybie art. 141 par. 1 w związku z art. 306k Ordynacji podatkowej. Do rozpoznania tego rodzaju ponagleń zobowiązane są organy wyższego stopnia nad organami zobowiązanymi do wydania zaświadczeń. Uznając zasadność ponaglenia, organy te, po pierwsze, zakreślają dodatkowy termin na wydanie zaświadczenia, a po drugie, jeśli uznają to za konieczne, podejmują odpowiednie kroki mające na celu zapobieżenie przekraczaniu terminów w przyszłości. W skrajnych przypadkach do odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej może być także pociągnięty określony pracownik organu podatkowego, jeśli doprowadził on do przekroczenia terminu przez organ z nieuzasadnionych przyczyn.
Niezałatwiony w terminie podmiot może także złożyć do właściwego organu wyższego stopnia skargę w trybie art. 227 kodeksu postępowania administracyjnego na nienależyte działanie organu podatkowego. Niezależnie od tego można również złożyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargę na bezczynność organu.
Żaden z tych środków nie daje jednak możliwości zredukowania procedury wydawania zaświadczeń do okresu krótszego niż siedem dni, ani też nie jest w stanie zmusić organu, by zmieścił się w tym terminie. Mając to na względzie, podmiot ubiegający się o zaświadczenie, w tym o niezaleganiu z podatkami, powinien za każdym razem brać pod uwagę możliwość działania organu z kilkudniowym przekroczeniem terminu i w związku z tym zwracać się o wydanie zaświadczenia odpowiednio wcześniej. Jeśli okaże się to niemożliwe, a organ nie wyda żądanego w terminie zaświadczenia, przez co podatnik poniesie dającą się udowodnić szkodę, zawsze będzie mógł podjąć próbę dochodzenia odszkodowania od organu w oparciu o art. 77 konstytucji, który określa, że każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej (jest to jednak póki co procedura bardzo żmudna i mało skuteczna).
Małgorzata Sobońska
adwokat, partner w spółce doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
(AW)
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
l Art. 306a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).