Iwona Basior
kierownik Urzędu Stanu Cywilnego m.st. Warszawy
Istota problemu leży w posiadaniu przez dziecko jednocześnie statusu dziecka pochodzącego z małżeństwa i wynikającego z uznania, do którego doszło w zbiegu różnych systemów prawnych. Według prawa polskiego jeszcze przez 300 dni po rozwodzie istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od byłego męża matki. Nie oznacza to jednak, że uznanie dziecka dokonane za granicą, w obcym urzędzie, jest nieważne z mocy samego prawa. W takim przypadku należy doprowadzić do usunięcia - w sposób prawem przewidziany, tj. w trybie sądowym - kolizji dwóch sposobów ustalania pochodzenia dziecka, po uprzednim dokonaniu transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia do polskich ksiąg stanu cywilnego.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do postanowienia z 8 sierpnia 2003 r. V CK 6/02 (OSNC 2004/7-8/131) dokonał analizy prawnego charakteru transkrypcji, opowiadając się za poglądem, który odmawia transkrypcji charakteru rejestracyjnego, sprowadzając ją jedynie do sporządzenia aktu krajowego, reprodukującego wypis aktu zagranicznego. Transkrypcja jest tu traktowana jako swoiste przetransponowanie pod względem językowym i formalnym obcego aktu stanu cywilnego na obowiązujący w Polsce język urzędowy i w formie obowiązującej dla rejestracji urodzeń, małżeństw i zgonów.
Dokonanie transkrypcji aktu urodzenia sporządzonego na podstawie nieprawidłowo dokonanego uznania, w rozumieniu polskiego prawa, daje możliwość obalenia domniemania pochodzenia dziecka od męża matki w procesie o zaprzeczenie ojcostwa.
- Termin do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa przez męża matki biegnie od dnia, w którym dowiedział się on o urodzeniu dziecka przez żonę, także w takim wypadku, gdy mąż matki nie został ujawniony jako ojciec w akcie urodzenia dziecka. Do rozstrzygnięcia sprawy nie jest potrzebne sprostowanie aktu urodzenia dziecka, polegające na ujawnieniu w tym akcie męża matki jako ojca. Taką zasadę prawną uchwalił Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów z 15 stycznia 1968 r. III CZP 85/67 (OSNCP 1968, nr 11).
Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć matka dziecka, mąż matki lub prokurator.
W akcie urodzenia dziecka nie będzie zamieszczona wzmianka o zaprzeczeniu ojcostwa męża matki nieujawnionego jako ojca, prawomocny wyrok przechowywany będzie w aktach zbiorowych do aktu urodzenia.
EGI
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 73 ustawy z 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2004 r. nr 161, poz. 1688 ze zm.).
• Art. 62 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 ze zm.).