Uchwalona 9 września 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (dalej: ustawa kominowa) wprowadziła nowy model kształtowania wynagrodzeń członków organów zarządzających (i organów nadzorczych) w spółkach z udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, państwowych osób prawnych i komunalnych osób prawnych, bez względu udział kapitałowy tych podmiotów w spółce. Ustawa ta istotnie zmieniła sposób ustalania wysokości wynagradzania kadry zarządzającej spółek, wprowadzając mechanizm wymuszający ustalenie tej wysokości w sposób adekwatny do bieżącej sytuacji spółki, jej wielkości oraz skali prowadzonej działalności. Ponadto ustawa wprowadziła możliwość premiowania aktywnych menedżerów.
Uchwała walnego zgromadzenia wspólników
Jak wynika z art. 2 ustawy kominowej podmiot uprawniony do wykonywania praw udziałowych jest obowiązany podejmować działania mające na celu ukształtowanie i stosowanie w spółce zasad wynagradzania członków organu zarządzającego i członków organu nadzorczego określonych ustawą. Wykonanie tego obowiązku polega na doprowadzeniu do głosowania przez walne zgromadzenie spółki projektów uchwał w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń członków organu zarządzającego i członków organu nadzorczego spółki zgodnie z ustawą kominową. W uchwałach tych należy wskazać przede wszystkim, że wynagrodzenie całkowite członka organu zarządzającego składa się z części stałej, stanowiącej wynagrodzenie miesięczne podstawowe, określonej kwotowo, oraz części zmiennej, stanowiącej wynagrodzenie uzupełniające za rok obrotowy spółki (por. art. 4 ust. 1 ustawy kominowej).
Część zmienna wynagrodzenia członków zarządu wypłacana jest raz w roku.
Część zmienna wynagrodzenia członka organu zarządzającego, stanowiąca wynagrodzenie uzupełniające za rok obrotowy spółki, uzależniona jest od poziomu realizacji celów zarządczych. Wagi celów zarządczych, a także obiektywne i mierzalne kryteria ich realizacji i rozliczania są ustalane dla poszczególnych lub wszystkich członków organu zarządzającego.
Otwarty katalog celów zarządczych
W ustawie kominowej został zawarty otwarty katalog celów zarządczych, stanowiący wskazówkę dla walnego zgromadzenia i rady nadzorczej w ich formułowaniu dla członków zarządu spółek (por. art. 4 ust. 6 ustawy kominowej).
Zobacz: Spółka komunalna
PRZYKŁADOWE CELE ZARZĄDCZE WYMIENIONE W USTAWIE
Wzrost zysku netto albo zysku przed pomniejszeniem o odsetki, podatki i amortyzację albo dodatnia zmiana tempa wzrostu jednego z tych wyników
Osiągnięcie albo zmiana wielkości produkcji albo sprzedaży
Wartość przychodów, w szczególności ze sprzedaży, z działalności operacyjnej, z pozostałej działalności operacyjnej lub finansowej
Zmniejszenie strat, obniżenie kosztów zarządu lub kosztów prowadzonej działalności
Realizacja strategii lub planu restrukturyzacji
Osiągnięcie albo zmiana określonych wskaźników, w szczególności rentowności, płynności finansowej, efektywności zarządzania lub wypłacalności
Realizacja inwestycji, z uwzględnieniem w szczególności skali, stopy zwrotu, innowacyjności, terminowości realizacji
Zmiana pozycji rynkowej spółki, liczonej jako udział w rynku lub według innych kryteriów lub relacji z kontrahentami oznaczonymi jako kluczowi według określonych kryteriów
Realizacja prowadzonej polityki kadrowej i wzrost zaangażowania pracowników
Cele te muszą spełniać funkcję motywującą, odpowiadać sytuacji spółki, jej strategii, polityce właścicielskiej, branży, w której działa, np. skuteczna realizacja programu rozwoju, restrukturyzacji czy programu naprawczego, wdrożenie kluczowej inwestycji lub akwizycji czy przejęć (tak: Dobre praktyki w zakresie stosowania ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, Ministerstwo Skarbu Państwa, listopad 2016).
Ocena realizacji celów zarządczych raz do roku
Część zmienna wynagrodzenia kadry zarządzającej wypłacana jest raz do roku. Nastąpić to może jednak dopiero po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego spółki za poprzedni rok obrotowy oraz po udzieleniu członkowi organu zarządzającego absolutorium z wykonania przez niego obowiązków, a także pod warunkiem potwierdzenia przez organ nadzoru realizacji celów zarządczych. Wynagrodzenie zmienne jest przyznawane uchwałą zgromadzenia wspólników. W większości przypadków ocena realizacji wyznaczonych celów zarządczych za rok obrotowy została delegowana na organ nadzoru. Wypłata wynagrodzenia zmiennego może być odroczona na okres nie dłuższy niż 36 miesięcy. Zarządzający może utracić prawo do otrzymania wynagrodzenia uzupełniającego w całości albo w części, jeżeli w oznaczonym w zawartej umowie terminie wystąpią okoliczności mające wpływ na realizację określonych w umowie celów zarządczych.
Zwołanie zgromadzenia podsumowującego roku obrotowy jest zasadniczo obowiązkiem zarządu spółki. W określonych sytuacjach, gdy zarząd nie wywiązuje się z tego obowiązku, zgromadzenie może zostać zwołane przez radę nadzorczą (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością także przez komisję rewizyjną). Ponadto uprawnienie do zwołania zgromadzenia podsumowującego rok obrotowy może zostać przyznane innym osobom na mocy postanowień umowy spółki z o.o. lub statutu spółki akcyjnej.
Jak natomiast wynika z przepisów ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (dalej: k.s.h.) zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (art. 231 § 1 k.s.h.). Z art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości wynika, że przez rok obrotowy rozumie się rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa
statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. ©℗
Podstawy prawne
art. 2, art. 4 ustawy z 9 września 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz.U. z 2017 r. poz. 2190)
art. 231 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1544)
art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 395; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 650)
Maria Narkiewicz
radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie cywilnym oraz handlowym