MAREK CHMAJ
prof. dr hab., Kancelaria Radcowska Chmaj i Wspólnicy
Przepisy kodeksu postępowania karnego nie dają podstawy do zawieszenia przez sąd w czynnościach służbowych osoby sprawującej mandat, a więc wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. W wyniku wyborów powszechnych powstaje szczególnego rodzaju stosunek między wójtem (burmistrzem lub prezydentem) a jego wyborcami, u podstaw którego leży mandat przedstawicielski.
Ogół mieszkańców gminy, wybierając wójta, jest również podmiotem mogącym go odwołać, a więc pozbawić mandatu. Wpływ rady gminy na takie odwołanie ogranicza się do możliwości zainicjowania procedury referendalnej w sprawie odwołania wójta, podjęcia uchwały o stwierdzeniu wygaśnięcia mandatu wójta na podstawie przesłanek ustalonych w art. 26 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Przepis ten - w zamkniętym katalogu przesłanek - wyraźnie wskazuje, że wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek odmowy złożenia ślubowania, pisemnego zrzeczenia się mandatu, utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów, naruszenia ustawowych zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej, określonych w odrębnych przepisach, orzeczenia trwałej niezdolności do pracy, śmierci, odwołania w drodze referendum, odwołania wójta lub zmian w podziale terytorialnym. Ponadto prezes Rady Ministrów, na podstawie art. 96 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, może odwołać wójta, w przypadku gdy dopuszcza się on powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw. Jeśli chodzi o zawieszenie podejrzanego w czynnościach służbowych przez sąd zasady prowadzenia postępowania w tej kwestii reguluje ustawa z 6 czerwca 1997 r. Przepisy k.p.k. nie dają jednak podstawy do zawieszenia wójta (burmistrza lub prezydenta), a więc osoby sprawującej mandat. W świetle obowiązującego prawa nie ma podstaw do zawieszenia wójta w czynnościach służbowych przez sąd lub prokuratora. Jeżeli jest prowadzone postępowanie przygotowawcze w związku z popełnieniem czynu zabronionego, istnieje możliwość faktycznego ograniczenia pełnienia przez wójta obowiązków służbowych w wyniku tymczasowego aresztowania (wójt nie posiada immunitetu). O tym decyduje jednak, na wniosek prokuratora, właściwy sąd. Nawet w razie tymczasowego aresztowania obowiązujące przepisy prawa nie dają podstaw do zawieszenia wójta w pełnieniu czynności służbowych. Przepisy prawa nie dają również podstaw do odebrania wójtowi wynagrodzenia za pracę. Do momentu wygaśnięcia mandatu wójt ma prawo do otrzymywania wynagrodzenia w pełnej wysokości. Traci to prawo, jeżeli zajdzie jakakolwiek z przesłanek wygaśnięcia mandatu, określona w art. 26 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta. Do momentu wygaśnięcia mandatu sąd nie może zawiesić podejrzanego w czynnościach służbowych. Po wygaśnięciu mandatu zawieszanie w czynnościach służbowych jest już bezprzedmiotowe, ponieważ dana osoba przestaje być organem gminy.
ŁS
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 26 ustawy z 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta (Dz.U. nr 113, poz. 984 ze zm.).
• Art. 96 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).