ANNA ŁACIŃSKA
wiceprezes Eficom
W nowym okresie programowania na lata 2007-2013 znaczna część pieniędzy przeznaczona jest na inwestycje socjalne w gminach wiejskich. Jednakże, aby środki te zostały dobrze wykorzystane, sami zainteresowani muszą się dobrze przygotować do procesu aplikacyjnego.
Bardzo częstym problemem występującym w polskich gminach jest brak wypracowanej spójnej koncepcji rozwoju gminy. Jest to spowodowane nieumiejętnością osiągnięcia porozumienia w zarządzie gminy lub nieporozumieniami pomiędzy władzami gminy a społecznością lokalną. Powoduje to, że część gmin w ogóle nie korzysta z dostępnych środków europejskich. Tak więc planując ubieganie się o środki unijne, należy najpierw uzgodnić priorytety inwestycyjne w gminie oraz przygotować aktualny plan zagospodarowania przestrzennego. Dopiero po takim wstępnym przygotowaniu się władz samorządowych mogą one przystąpić do analizy dostępnych możliwości dofinansowania.
W przypadku inwestycji socjalnych w gminach wiejskich, możliwości uzyskania dofinansowania są przede wszystkim w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) lub w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) w ramach działania - Odnowa i rozwój wsi. W ramach tego działania pomoc może wynieść maksymalnie 500 tys. zł i stanowić 75 proc. kosztów kwalifikowanych projektu. Minimalna zaś wartość inwestycji w ramach tego działania wynosi 25 tys. zł. W przypadku RPO maksymalne kwoty dofinansowania oraz intensywność pomocy zależą od konkretnego regionu (województwa). Ważnym ograniczeniem jest jednak zasada, iż w przypadku gmin objętych PROW mogą one otrzymać dofinansowanie z Programu Regionalnego jedynie wtedy, gdy wartość inwestycji przekracza 500 tys. zł.
W przypadku gmin wiejskich aplikujących o dofinansowanie w ramach PROW do wniosku należy dołączyć także plan odnowy miejscowości, w której ma być realizowany projekt. Dokument taki powinien zawierać: charakterystykę miejscowości, inwentaryzację zasobów służących odnowie miejscowości, analizę słabych i mocnych stron oraz opis planowanych działań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących lokalną społeczność.
Dokumenty, jakie należy załączyć do wniosku w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych, są określane przez zarządy poszczególnych województw.
Istotnym problemem szczególnie dla gmin jest kwestia finansowania projektów. Mimo iż jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje duże dofinansowanie, to bardzo często mają one jednak problemy z zapewnieniem wkładu własnego. Dla wielu gmin priorytetem jest realizacja zadań związanych z ochroną środowiska, gdyż w 2010 roku mija okres przejściowy w tym zakresie i gminy, które nie rozwiązały u siebie tych kwestii, będą zmuszone płacić duże kary do budżetu unijnego. Powoduje to, iż gminy przeznaczają własne środki na zabezpieczenie wkładu własnego do projektów środowiskowych, przez co nie są w stanie zapewnić wkładu własnego do projektów w infrastrukturę społeczną, jak świetlice, boiska, baseny.
Planując realizację projektu, należy także zastanowić się nad tym, jak ma on funkcjonować w przyszłości i kto ma go wykorzystywać. Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia pomocy publicznej. Najlepszym rozwiązaniem w celu uniknięcia udzielenia pomocy publicznej jest wybudowanie przez gminę obiektu ze środków unijnych, a następnie wniesienie go aportem do jednoosobowej spółki zajmującej się zarządzaniem tym obiektem. Inwestycje w budowę świetlic, boisk, basenów na terenach wiejskich z pewnością poprawi ich atrakcyjność oraz podniesie poziom życia mieszkańców, to zaś z kolei zapobiegnie wyludnianiu się tych terenów.
AO