Do zadań straży należy w szczególności ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych. W praktyce spotkać się można z sytuacjami kwestionowania kompetencji strażników gminnych do zajmowania się sprawami związanymi z ochroną spokoju i porządku w miejscach niestanowiących przestrzeni publicznej, czyli na prywatnych posesjach. Przykładowo problem może pojawić się wtedy, gdy dochodzi do zakłócania spokoju lub spoczynku nocnego sąsiadom na osiedlu domków jednorodzinnych. Ewentualna interwencja strażnika gminnego, działającego bez stosownego prawnego umocowania, mogłaby spowodować możliwość skutecznego zarzucenia mu przekroczenia swoich uprawnień oraz działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, czyli przestępstwa określonego w art. 231 par. 1 kodeksu karnego (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.).
Zakłócenie spokoju lub spoczynku nocnego jest wykroczeniem uregulowanym w art. 51 kodeksu wykroczeń (Dz.U. z 2007 r. nr 109, poz. 756 ze zm.). Z kolei zgodnie z art. 17 par. 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2008 r. nr 143, poz. 848), strażom gminnym (miejskim) uprawnienia oskarżyciela publicznego przysługują tylko wówczas, gdy w zakresie swego działania ujawniły wykroczenie i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie. Tu można by zadać pytanie, czy straż gminna może, w przypadku wskazanego wyżej wykroczenia, skutecznie wystąpić do sądu z wnioskiem o ukaranie sprawcy, czy też leży to tylko w kompetencjach policji.
W rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z 17 listopada 2003 r. (Dz.U. nr 208, poz. 2026 ze zm.) strażnicy straży gminnych otrzymali możliwość nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wymienione w tym akcie wykroczenia, w tym z art. 51 kodeksu wykroczeń. Z rozporządzenia wynika zatem podstawa prawna do interweniowania przez strażników gminnych w sprawach wykroczeń polegających na zakłócaniu spokoju lub spoczynku nocnego, aczkolwiek można odnieść wrażenie, iż wyposażając ich w ową kompetencję, nie wzięto w tym miejscu pod uwagę przepisu art. 11 pkt 1 ustawy o strażach gminnych stanowiącym o ochronie spokoju i porządku tylko w miejscu publicznym. Wprawdzie wyliczenie zadań straży gminnej ma w tym przepisie charakter otwarty, niemniej jednak nie sposób zauważyć, że w omawianym zakresie zostało ono sformułowane nieco inaczej niż w ustawie z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2007 r. nr 43, poz. 277 ze zm.), do której podstawowych zadań należy ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych. Spokój w miejscach publicznych został tu zatem wymieniony tylko jako jedna ze sfer ochrony, m.in. porządku publicznego.
Odmienność sformułowania użytego w art. 11 pkt 1 ustawy o strażach gminnych może powodować pojawianie się wspomnianych na wstępie wątpliwości interpretacyjnych co do zakresu kompetencji strażników gminnych. Warto, by przy okazji planowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nowelizacji ustawy o strażach gminnych wzięto pod uwagę, że podstawowe kompetencje organów administracji publicznej winny być formułowane w sposób dający jak najmniej powodów do podawania w wątpliwość istnienia kompetencji do podejmowanych przez nie działań.
MACIEJ NAPIERAŁA
prawnik, Urząd Miasta Poznań
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 11 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 779 ze zm.).
• Art. 51 kodeksu wykroczeń (Dz.U. z 2007 r. nr 109, poz. 756 ze zm.).
• Art. 17 par. 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2008 r. nr 143, poz. 848).
• Roporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 17 listopada 2003 r. (Dz.U. nr 208, poz. 2026 ze zm.).