Wizerunek jest ujęty w katalogu dóbr osobistych i podlega ochronie prawnej. Osobie, której dobro osobiste w postaci prawa do wizerunku zostało naruszone przysługuje ochrona zarówno na gruncie ustawy Kodeks cywilny (dalej: „KC”) jak również ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: „PrAut”).
Pojęcie wizerunku
Pojęcie wizerunku nie zostało unormowane ustawowo. Jednak z orzecznictwa i doktryny wynika, że jest to utrwalony w postaci portretu, fotografii lub innej, obraz/podobizna danej osoby pozwalający na jej rozpoznanie. Warto zaznaczyć, że dobro osobiste w postaci wizerunku jest traktowane w sposób oddzielny i autonomiczny w stosunku do innych dóbr.
Redakcja poleca: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka)
Ochrona wizerunku na gruncie Kodeksu cywilnego
Dzięki ochronie na gruncie przepisów Kodeksu cywilnego osobie, której dobro osobiste w postaci wizerunku zostało naruszone przysługują roszczenia o charakterze majątkowym lub niemajątkowym. Są to m.in. żądanie zaniechania dalszego naruszania, jeżeli jest ono bezprawne, żądanie usunięcia jego skutków poprzez złożenie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie, jak również roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę odpowiedniej sumy na cele społeczne. Ponadto, jeżeli szkoda powstała na skutek naruszenia prawa do wizerunku, ma charakter majątkowy - poszkodowanemu przysługuje prawo żądania jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Ochrona wizerunku na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Ustawa PrAut szczegółowo określa zakres ochrony prawa do wizerunku. Zgodnie z jej art. 81 „rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby na nim przedstawionej”. Zgoda ta jednak nie zawsze jest wymagana. Odstępstwem jest np. przypadek, gdy zgoda nie była wyraźnie zastrzeżona a osoba, której wizerunek został rozpowszechniony otrzymała zapłatę za pozowanie. Zgody nie wymaga także rozpowszechnianie wizerunku osób powszechnie znanych, lecz tylko gdy ma to związek z wykonywaniem przez nie funkcji publicznych. Zatem rozpowszechnianie wizerunku utrwalonego w sytuacjach prywatnych wymaga już zgody tych osób. Kolejnym przypadkiem możliwości rozpowszechniania wizerunku bez konieczności uzyskiwania zgody osoby sportretowanej jest sytuacja, gdy wizerunek ten stanowi jedynie szczegół całości.
Jeżeli chodzi o instrumenty, w jakie ustawa PrAut wyposaża osobę, której prawo do wizerunku zostało naruszone, to (podobnie jak w KC) jest to żądanie zaniechania dalszego naruszania, usunięcie jego skutków np. złożenie publicznego oświadczenia w odpowiedniej formie lub treści. Jeżeli naruszenie było zawinione, pokrzywdzonemu przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę lub żądanie przekazania określonej sumy pieniężnej na cele społeczne. Co ważne, czas dochodzenia tych roszczeń został ograniczony i wynosi 20 lat od śmierci osoby, której prawo do wizerunku zostało naruszone.
Zatem, aby w przyszłości uniknąć jakichkolwiek problemów i nieprzyjemności, zanim rozpowszechnimy czyjś wizerunek warto najpierw dokładnie zbadać czy aby na pewno robimy to zgodnie z prawem.
Polecamy serwis: Kultura