Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie: I FSK 423/16 orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej Ministra Finansów w przedmiocie uchylenia interpretacji nakazującej gminie stosowanie kas fiskalnych dla potrzeb ewidencjonowania działań statutowych domu pomocy społecznej.
Gmina wystosowała do Ministra Finansów wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w przedmiocie ustawy VAT, w którym sformułowała pytanie odnoszące się do wyłączenia obowiązku ewidencjonowania czynności realizowanych w ramach statutowych działań jednostki budżetowej wykonywanych na podstawie ustawy o pomocy społecznej, niezależnie od obrotów z tego tytułu.
Przedstawiając stan faktyczny gmina wyjaśniła, że swoje działania wykonuje na podstawie ustawy o pomocy społecznej oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy. Gmina nadmieniła przy tym, że nie prowadzi działalności gospodarczej, a podstawą działalności Domu Pomocy jest decyzja administracyjna o skierowaniu do domu oraz decyzja o wysokości opłaty za pobyt (nie jest nią zatem umowa cywilnoprawna, dom pomocy nie zawiera bowiem z mieszkańcami, pensjonariuszami, jakichkolwiek umów w tym zakresie).
Zobacz: Podatki i opłaty
Przedstawiając własne stanowisko w sprawie gmina wskazała, że pobór opłat z tytułu realizacji ustawowych (jednocześnie statutowych) działań domu pomocy społecznej bezpośrednio od mieszkańców domu, ustalonych w drodze decyzji administracyjnych (łącznie z opłatami za leki) wyłączony jest od stosowania kasy rejestrującej, bez względu na łączną roczną sumę tych opłat.
Minister Finansów dokonując oceny stanowiska gminy, w interpretacji nr IPPP2/443-369/14-6/AO, wskazał na jego nieprawidłowość. Uzasadnieniem przyjętej przez Ministra oceny była argumentacja sprowadzająca się do wskazania, że tego typu czynności stanowią skonkretyzowane świadczenie, które jest wykonywane z nakazu organu (decyzja administracyjna) pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności. Gmina zobowiązuje się wykonać określone decyzją administracyjną czynności na rzecz konkretnej osoby (pensjonariusza), która za te czynności dokonuje opłaty w określonej decyzją wysokości. Możliwe jest zatem zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy). Zatem gmina w zakresie, w jakim realizuje ww. zadania nie jest objęta regulacją art. 15 ust. 6 ustawy VAT. W konsekwencji, czynności te spełniają definicję świadczenia usług określoną w art. 8 ust. 1 ustawy VAT, a gmina w ich zakresie nie korzysta z wyłączenia z grona podatników VAT. W konsekwencji nie korzysta także z bezlimitowego wyłączenia tychże czynności z ewidencjowania przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Gmina nie zgadzając się z wydaną interpretacją złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 13.10.2015 r. w sprawie III SA/Wa 3650/14 orzekł o uchyleniu wydanej interpretacji indywidualnej.
Od wyroku skargę kasacyjną złożył Minister Finansów, domagając się jego uchylenia i wskazując, że jednostka budżetowa gminy nie pełni funkcji organu władzy publicznej i tym samym podlega opodatkowaniu VAT, albowiem samodzielnie wykonuje działalność gospodarczą, co w konsekwencji skutkowało nieprawidłowym uznaniem, iż nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przy pomocy kas rejestrujących.
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie I FSK 423/16 oddalił skargę kasacyjną Ministra Finansów, uznając ją za nieuzasadnioną. Sąd wskazał, że nie można podzielić poglądów autora skargi kasacyjnej, iż jednostka budżetowa ma odrębną podmiotowość od gminy i w konsekwencji nie działa w charakterze organu administracji publicznej wykonując zadania z ustawy o pomocy społecznej, o czym – zdaniem Ministra Finansów – świadczyć miały zapisy ustawy o finansach publicznych.
NSA podkreślił, że w uchwale NSA z 24 czerwca 2013 r., I FPS 1/13 odmawiając odrębnej podmiotowości prawnej jednostce budżetowej, NSA odwołał się właśnie do ustawy o finansach publicznych. Dodatkowo nie można na gruncie prawa podatkowego dopatrywać się odrębnej podmiotowości prawnej od podmiotowości prawno-podatkowej.
NSA docelowo zaakceptował w pełni stanowisko sądu pierwszej instancji, w świetle którego dom opieki społecznej działa na odmiennych zasadach niż podmioty prowadzące działalność gospodarczą w tym samym zakresie. Utworzenie i utrzymanie domu pomocy społecznej należy do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym. Zarówno umieszczenie danej osoby w domu opieki społecznej jak i opłata za pobyt lub zwolnienie z niej wynika z decyzji administracyjnej, przy czym wysokość tej opłaty ustalana jest w sposób określony w ustawie o pomocy społecznej (art. 60 i nast.). Zatem to organ samorządu terytorialnego decyduje w ramach sprawowania władztwa publicznego kto i za ile zostanie umieszczony w domu opieki społecznej. Opłaty pobrane przez dom za pobyt w nim odprowadzane są do budżetu gminy. Wydatki domu pokrywane są z budżetu gminy. Pobrane przez dom opłaty mają charakter daniny publicznej, ponieważ jest ona pobierana przez organ samorządowy w interesie osoby przebywającej w domu opieki społecznej, pobierana jest zatem w związku z ustawowym obowiązkiem organu samorządu terytorialnego do prowadzenia domów opieki społecznej i jest związana z realizacją celu publicznego.
W konsekwencji stanowisko gminy o wyłączeniu takich czynności z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas fiskalnych (niezależnie od wysokości osiąganego z tego tytułu dochodu) w opinii NSA uznać należało za prawidłowe.
Wyrok potwierdza utrwaloną już konsekwentnie w orzecznictwie sądowym linię orzeczniczą dotyczącą wyłączenia z VAT (a tym samym i z ewidencjonowania) czynności gminnych w przedmiocie ustawowych działań obejmujących materię pomocy społecznej.
Paweł Kaźmierczak
doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Partner, specjalizuje się w zagadnieniach opodatkowania jest podatkiem od towarów i usług oraz procedury podatkowej
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl