VAT

Samorządowe jednostki budżetowe nie są podatnikami VAT, a państwowe są. Dlaczego centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego jest błędną koncepcją - wyjaśnia prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Na pewno będą dopłaty do oleju opałowego, pelletu, gazu LPG. Być może także drewna – zdradza rozmówca "DGP".

Ministerstwo Finansów udzieliło 24 czerwca 2022 r. wyjaśnień odnośnie centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego.

Zwolnienie z VAT wynajmu gminom nieruchomości mieszkalnych - takie rozwiązanie wprowadzi resort finansów w drodze rozporządzenia.

Jaką stawką VAT opodatkować usługi wynajmu pomieszczeń jednostek samorządowych? Jaką stawką VAT opodatkować takie usługi? Jak prawidłowo je udokumentować i rozliczyć na gruncie VAT?

Właściwe opodatkowanie robót, dostaw i usług, z uwagi na skomplikowanie regulacji prawnej, stanowi duże wyzwanie dla samorządów. Jednym z zagadnień, które przysparza problemów, jest opodatkowanie kontraktów drogowych i dylemat związany z zastosowaniem stawek 8% i 23%. Pomocne w tym zakresie może okazać się dokonanie właściwej analizy usług związanych z utrzymaniem dróg przez zarządców.

Minister Finansów 10 czerwca 2020 r. wydał interpretację ogólną w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego w związku z realizacją zadań publicznych w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej. Czy samorządy muszą płacić od takich czynności podatek VAT?

Obowiązek przesyłania JPK VAT zamiast dotychczasowych deklaracji podatkowych co do zasady wejdzie w życie od 1 kwietnia 2020 r. Jednak dla jednostek sektora finansów publicznych termin ten został przesunięty do 1 lipca 2020 r.

Spółka komunalna świadczy usługi publicznego transportu zbiorowego. Ceny biletów oraz zasady korzystania z przejazdów ulgowych i darmowych ustala prezydent miasta. Spółka otrzymuje od miasta na pokrycie strat rekompensatę, która jest ustalana na podstawie wozokilometrów, czyli liczby kilometrów. Spółka nie ma możliwości zidentyfikowania osób korzystających z ulgowych i darmowych przejazdów. Czy rekompensata, którą otrzymuje od miasta, podlega opodatkowaniu VAT?

Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości UE, wprowadzanie ograniczeń w stosowaniu ulgi na złe długi w przypadku, gdy dłużnik nie jest już podatnikiem VAT, pozostaje w sprzeczności z regulacjami wspólnotowymi.

Instytucja kultury zwolniona z CIT i niebędąca podatnikiem VAT otrzymała w drodze darowizny samochód o niskiej wartości (3500 zł). Został on wprowadzony na stan środków trwałych i dokonano amortyzacji jednorazowej. Auto ma służyć tylko działalności statutowej. Jak prawidłowo rozliczać wydatki eksploatacyjne i na paliwo?

Szkoła jako obdarowana zawarła umowę darowizny z fundacją o statusie: wspieranie instytucji i organizacji społecznych prowadzących działalność oświatową i wychowawczą. Przedmiotem darowizny jest sprzęt komputerowy. Wartość darowizny wynosi 1 zł. Należność tę należy zapłacić na konto fundacji. Wszelkie zobowiązania podatkowe wynikające z otrzymania darowizny pokrywa obdarowany. Czy szkoła powinna wystawić fakturę oprocentowaną 23% VAT i odprowadzić VAT jako przychód? Czy ta umowa darowizny jest zwolniona z VAT?

Organy podatkowe potwierdzają, że opłata przekształceniowa należna z tytułu przekształcenia prawa wieczystego użytkowania gruntu zabudowanego na cele mieszkaniowe w prawo własności, zastępuje przyszłe opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego. Z tego względu – podobnie jak opłaty roczne – będzie korzystać ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

W rozliczeniach gmina-szkoła wystarczające jest przedłożenie noty obciążeniowej. Nie ma możliwości wystawiania gminie faktury VAT.

Jesteśmy instytucją kultury. Jedna z naszych grup tanecznych wyjeżdża poza granicę UE. W ramach międzynarodowego projektu będzie prezentowała nasz dorobek kulturalny. Przewoźnik wystawia dla nas fakturę na grupowy bilet lotniczy (przyjmijmy, że cena biletu za osobę to 1000 zł). Bilety opłacamy, księgujemy w koszty i do rejestru VAT ze stawką 0%. Rodzice częściowo pokrywają koszty przelotu (np. w wysokości 800 zł od osoby). Jak należy rozliczyć na gruncie VAT wpłaty od rodziców? Czy należy je wykazywać w rejestrze VAT?

Park nie jest terenem budowlanym, nawet jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje możliwość wzniesienia na jego terenie niewielkich obiektów. W konsekwencji sprzedaż takiego gruntu korzysta ze zwolnienia z VAT.

Gmina nie podjęła jeszcze uchwały w sprawie zasad udzielania bonifikat od opłaty za przekształcenie użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Nie złożono jeszcze wniosków ani nie wydano żadnego zaświadczenia o przekształceniu. Jest mało prawdopodobne, aby takie zaświadczenia zastały wydane w pierwszym półroczu 2019 r. Dotychczasowi użytkownicy cały czas wnoszą opłaty za użytkowanie wieczyste za 2019 r. w wysokości dotychczasowych opłat rocznych, ale czasem jest to wyższa kwota - część z użytkowań była ustanowiona po 2004 r., a więc podlegają one opodatkowaniu VAT. Jak w takiej sytuacji traktować te opłaty na gruncie VAT? W którym momencie powstanie obowiązek podatkowy? W jakiej wysokości?

NSA orzekł, że wywłaszczenie nieruchomości gminnych w celu budowy dróg publicznych podlega opodatkowaniu VAT według stawki podstawowej. Nie można w tym zakresie skorzystać ze zwolnienia, gdyż decyzja o realizacji inwestycji drogowej przesądziła, że był to teren budowlany.

Odpłatne zakwaterowanie dzieci w szkolnych bursach prowadzonych przez gminy nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT – tak orzekł NSA w wyroku z 7.09.2018 r.

PROBLEM: Gmina poniosła koszty usunięcia z prywatnej działki odpadów. Chciałaby obciążyć nimi właściciela nieruchomości. Czy będzie się to wiązało z koniecznością opodatkowania VAT? Czy należy wystawić z tego tytułu fakturę?

Problem: Za pośrednictwem gminnego ośrodka pomocy społecznej (dalej: GOPS) gmina prowadzi tzw. mieszkania chronione. Osoby wymagające wsparcia polegającego na pobycie w tego rodzaju mieszkaniu są do niego kierowane na podstawie decyzji administracyjnej, w której jest również określona wysokość opłaty, którą taka osoba musi ponieść za pobyt (jest ona uzależniona od wysokości osiąganego przez daną osobę dochodu). Czy zapewnienie miejsca w mieszkaniu chronionym jest wyłączone z zakresu opodatkowania VAT, a co za tym idzie, czy nie należy wykazywać w składanej deklaracji VAT kwot wpłaconych przez uprawnionych jako zwolnionych z podatku?

Miejscowa firma ufundowała dla naszej szkoły plac zabaw. W zamian zobowiązaliśmy się do wyeksponowania logo darczyńcy i udostępnienia w szkole powierzchni reklamowej. Czy w takiej sytuacji możemy w ogóle mówić o darowiźnie? Jakie konsekwencje podatkowe dla szkoły pociągnie za sobą takie działanie?

Opłata za pozostawienie pojazdu na terenie parkingu gminnego po upływie doby parkingowej jest wynagrodzeniem podlegającym podatkowi VAT.

Problem: Ośrodek pomocy społecznej (dalej: OPS) zawarł z poradnią pedagogiczno-psychologiczną (dalej: PPP) umowę o świadczenie usług. Pracownicy poradni mają świadczyć usługi wsparcia dla pracowników ośrodka w związku z wykonywaną przez nich pracą, udzielać porad dotyczących rodzin problemowych objętych pomocą ośrodka, a także prowadzić terapię indywidualną podopiecznych. Czy tego rodzaj usługi mogą korzystać ze zwolnienia od VAT?

Od 1 lipca 2018 r. do polskiego systemu VAT zostanie wprowadzone nowe rozwiązanie, które ma na celu poprawę ściągalności podatku. Jest to mechanizm tzw. podzielonej płatności. W związku z tym w ramach akcji "Ekspert odpowiada" przybliżamy zasady dobrowolnego stosowania podzielonej płatności.

W odniesieniu do projektów związanych z termomodernizacją obiektów użyteczności publicznej zachodzą poważne wątpliwości dotyczące posiadania przez samorządy prawa do odliczenia podatku naliczonego. Sprawa jest o tyle istotna, gdyż kwestia ta bezpośrednio rzutuje na charakter VAT jako wydatku kwalifikowalnego w ramach realizowanych przez samorządy projektów, które korzystają z dofinansowania ze środków unijnych.

Gmina nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego. Decydujące znaczenie ma tu fakt, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Jednostki samorządu terytorialnego coraz częściej decydują się na wdrożenie projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii (OZE). Pomimo że – na przysłowiowy „pierwszy rzut oka” – realizacja takiego projektu nie powinna być szczególnie skomplikowana, to w rzeczywistości występuje tu kilka podatkowych pułapek, z którymi samorządy muszą się zmierzyć.

Problem: Szkoła jako jednostka budżetowa prowadzi stołówkę szkolną. Płatności za obiady są dokonywane przez dzieci (rodziców) i z dofinansowania ośrodka pomocy społecznej. Dotychczas kwoty, które przekazywało OPS, nie były wykazywane w rejestrach VAT jako sprzedaż (rozliczenia wewnętrzne między jednostkami). Czy w świetle interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 czerwca 2017 r. (sygn. akt 0112-KDIL2-3.4012.58.2017.1.BC) mamy obowiązek wykazywać te kwoty jako sprzedaż zwolnioną z VAT?

Problem: Jesteśmy zakładem budżetowym, który od stycznia 2017 r. prowadzi scentralizowany system rozliczeń VAT. Czy prowadzone w latach poprzednich inwestycje, od których VAT był odliczany w całości, będą teraz korygowane w związku ze zmianą przeznaczenia środka trwałego? Czy w przypadku wykonywania odcinków sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie, który służy tylko i wyłącznie mieszkańcom gminy, nie służy działalności zwolnionej i niepodlegającej VAT, możemy odliczyć VAT w całości?

Gmina jest organizatorem biegu ulicznego. Celem imprezy jest promocja kultury fizycznej, zdrowego stylu życia oraz lokalnej społeczności. Jaką stawkę VAT zastosować do opłaty wpisowej? Jak rozliczyć nieodpłatny udział w biegu dla części biegaczy (emeryci, młodzież)?

Centralizacja VAT dostarczyła wielu problemów i wątpliwości samorządom. Samorządy muszą więc wyjaśniać wątpliwe kwestie, zwracając się o interpretację przepisów, a nawet kierując sprawy do sądów. Jedną z takich spraw jest wpływ prowadzenia żłobków na statusy miast jako podatników VAT.

Poza Warszawą oraz Poznaniem duże miasta nie zdecydowały się na odzyskanie VAT-u w związku z centralizacją.

Zgodnie z nowymi przepisami prawa od 1 stycznia 2017 r. zostanie wprowadzona obowiązkowa centralizacja rozliczeń w jednostkach samorządu terytorialnego w zakresie podatku VAT. Jednostka samorządu terytorialnego od nowego roku wstępuje w prawa i obowiązki swoich jednostek organizacyjnych, które dotychczas były samodzielnymi podatnikami podatku VAT. Centralizacja rozliczeń VAT oznacza, że jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do generowania oraz wysyłania zbiorczej deklaracji VAT oraz zbiorczego Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK), zawierającego zapisy Rejestru VAT wszystkich jednostek podległych.

Najpóźniej od 1 stycznia 2017 r. jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek podjęcia rozliczania VAT wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi. Oznacza to m.in. obowiązek składania przez samorząd do urzędu skarbowego skonsolidowanej deklaracji VAT-7. Jak ustalać wysokość podatku do odliczenia?

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów przewiduje przedłużenie do 31 stycznia 2017 r. terminu przekazania informacji o prowadzonej ewidencji w podatku VAT. Dotyczy to okresów od lipca do grudnia 2016 r.

1 stycznia 2016 r. weszły w życie przepisy wprowadzające nowe, nieznane dotychczas samorządom, zasady odliczania VAT naliczonego od wydatków związanych jednocześnie z czynnościami kwalifikowanymi jako działalność gospodarcza oraz czynnościami uznawanymi za wykonywane poza taką działalnością. Choć zasada ogólna jest prosta – podatek naliczony podlega odliczeniu tylko w takim zakresie, w jakim przypada na czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej – praktyczna kalkulacja może już nastręczać pewnych trudności.

Podmiot prowadzący działalność gospodarczą (transport towarów) zamierza nabywać potrzebne do tego samochody ciężarowe zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Co decyduje o momencie powstania obowiązku podatkowego w przypadku jednych i drugich przedmiotów opodatkowania?

Wykonywanie zadań publicznych powierzonych spółce przez gminę, bez zawierania umowy cywilnoprawnej, nie podlega opodatkowaniu VAT. Nie powinno być też dokumentowane fakturą VAT.

W placówce jednostki sektora finansów publicznych dokonywane są zakupy za gotówkę. Zbiera się faktury gotówkowe, po czym wystawia czek na taką kwotę, na jaką dokonano zakupów. Następnie czek ten realizowany jest w banku. Czy jest to prawidłowa forma rozliczania zakupów gotówkowych? Czy najpierw należy wypłacić zaliczkę na poczet planowanych zakupów i dopiero potem ją rozliczyć? Jednostka niekiedy nie ma pieniędzy na koncie, by móc wypłacić taką zaliczkę.

Sprzedaż działki w drodze bezprzetargowej nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na rzecz użytkowników wieczystych. Czy transakcja ta jest zwolniona z VAT?

Niemal rok temu Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę stwierdzającą, że w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT gminne jednostki budżetowe nie są odrębnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Orzeczenie to wywołało mnóstwo wątpliwości i spowodowało zamieszanie w zakresie statusu samorządowych jednostek budżetowych. Jaka jest obecnie sytuacja tych jednostek? Jak powinny postępować ich macierzyste gminy, powiaty i województwa?

Niektóre gminy wprowadzają opłaty za dodatkowe usługi związane z wywozem odpadów na podstawie art. 6r ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i próbują opodatkować swoje świadczenia VAT. Jest to zrozumiałe jeżeli dotyczy rzeczywiście dodatkowych, obiektywnie odrębnych czynności. Wątpliwości pojawiają się natomiast, gdy gminy na tej właśnie podstawie próbują opodatkować VAT sam wywóz odpadów w ilości przekraczającej określone uchwałą normy.

W jaki sposób należy oceniać wydatki związane z nabyciem/wytworzeniem nieruchomości, w tym np. modernizacją i rewitalizacją budynku urzędu gminy? Obowiązujący od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 86 ust. 7b ustawy o VAT wprowadza szczególny tryb odliczeń podatku naliczonego w przypadku nieruchomości i nakłada obowiązek określenia wysokości udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość została lub zostanie wykorzystana do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Nierozstrzygnięta kwestia odrębności podatkowej samorządowych jednostek budżetowych powoduje, że organy skarbowe wciąż traktują je jak samodzielnych podatników. W jednym z najnowszych wyroków WSA sędziowie wskazali, że są w tej sprawie związani uchwałą NSA z 24 czerwca 2013 r. i dlatego uznali jednostki budżetowe za nieposiadające odrębności do celów podatkowych VAT.

Kwestie statusu podatkowego jednostek organizacyjnych gmin dla potrzeb rozliczeń VAT rozstrzygnie ostatecznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Do czasu jego decyzji gminy będą działały w niepewności co do ewentualnych skutków swoich decyzji.

Od 1 stycznia 2014 r. istotnie zmieniły się zasady rozliczania VAT od usług budowlanych. Zmienił się bowiem moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu usług budowlanych oraz budowlano-montażowych.

Obowiązek podatkowy w VAT z tytułu eksportu towarów, podobnie jak przed 1 stycznia 2014 r., powstaje na zasadach ogólnych. W związku ze zmianą zasad ogólnych, zwłaszcza wobec braku możliwości odroczenia momentu powstania obowiązku podatkowego przez wystawienie faktury (obowiązku jej wystawienia), zmieniają się zasady powstawania obowiązku podatkowego w eksporcie. Obecnie więc, dokonanie dostawy towaru rodzi obowiązek podatkowy w eksporcie towarów.

Opodatkowanie dotacji od 1 stycznia 2014 roku zasadniczo nie uległo zmianie. Obowiązek podatkowy wciąż powstaje z chwilą otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych opłat o podobnym charakterze mającymi wpływ na cenę sprzedawanych towarów i usług.

Rozporządzenie w sprawie zwolnień z VAT obowiązuje od 1 stycznia 2014 r., a przeważająca część regulacji w nim zawartych stanowi kontynuację dotychczasowych rozwiązań zawartych w rozporządzeniu MF z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów o podatku od towarów i usług.