Do uzgodnień i konsultacji został skierowany projekt ustawy dotyczącej udzielania bezpłatnej pomocy prawnej przez adwokatów i radców prawnych. Pomoc prawna o takim charakterze, wzorowana jest na rozwiązaniach amerykańskich, które zakładają ułatwiony dostęp do poradnictwa prawnego na poziomie lokalnym dzięki harmonijnej współpracy rządu, samorządu oraz organizacji pozarządowych. Kwestia ta była jednym z elementów poruszonych w expose premier Kopacz.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Omawiana pomoc prawna będzie polegać między innymi na poinformowaniu osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym oraz o przysługujących jej uprawnieniach i ciążących na konkretnej osobie obowiązkach. Ponadto prawnik wskaże jak rozwiązać zaistniały problem prawny. Dodatkowo zostanie udzielona pomoc w sporządzeniu pisma koniecznego do rozwiązania danej sprawy. Projekt pisma procesowego o zwolnienie z kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu także będzie wchodził w zakres czynności wykonywanych przez udzielającego pomoc
Jeżeli chodzi o zakres przedmiotowy udzielanych porad, to nie będzie on obejmować spraw z zakresu prawa celnego, dewizowego, podatkowego, handlowego i gospodarczego. Wyjątkiem w tym katalogu będzie jedynie pomoc prawna świadczona w zakresie rozpoczynania działalności gospodarczej.
Istotną kwestią jest ustalenie, kto będzie uprawniony do korzystania z omawianej bezpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z uregulowaniem zawartym w projekcie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji, z takiego świadczenia może skorzystać osoba uprawniona do korzystania z pomocy społecznej. Natomiast dostęp do informacji o prawie jest przewidziany dla każdego obywatela.
Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Projekt ustawy zakłada dwie formy realizacji planowanych uregulowań. Po pierwsze, to punkty, w których będzie świadczona bezpłatna pomoc prawna przez adwokatów i radców prawnych (ma ich powstać minimum 1549). Po drugie, stanowiska na potrzeby udzielania pomocy prawnej za pośrednictwem infolinii (planuje się 42 takie stanowiska).
Natomiast jeżeli chodzi o podmioty odpowiedzialne za realizację omawianych zadań, projekt ustawy wskazuje na samorząd terytorialny oraz prawnicze samorządy zawodowe.
Powiat będzie zawierał porozumienie zarówno z gminami, jak i z okręgową radą adwokacką oraz z radą okręgowej izby radców prawnych. W pierwszym przypadku określone zostaną gminne lub powiatowe jednostki organizacyjne, w których będą znajdować się punkty pomocy prawnej. Dodatkowo ustalony będzie harmonogram, wskazujący dni i godziny udzielania pomocy prawnej. W drugim przypadku wskazana będzie liczba adwokatów i radców prawnych zobligowanych do udzielania pomocy prawnej w danym powiecie. Ponadto porozumienie będzie zawierać zobowiązanie dziekanów obu izb do imiennego wskazywania adwokatów i radców prawnych wyznaczonych do udzielania pomocy prawnej.
Planuje się, że pomocy prawnej adwokat lub radca będzie udzielał osobiście. Wobec tego wykluczona jest możliwość zastępstwa przez aplikanta. Powszechnie wskazuje się na kuriozalność tego uregulowania, wszak aplikant może reprezentować adwokata przykładowo w sprawie o zabójstwo a nie będzie mógł świadczyć omawianych porad prawnych. Generalnie w środowiskach prawniczych projekt nie spotkał się z entuzjazmem głównie z powodu planowanych stawek za udzielanie pomocy. Z racji ograniczeń wynikających z budżetu planuje się wynagrodzenie w kwocie około 63 zł za godzinę.
Aktualnie pomoc prawną potrzebujący mogą uzyskać przede wszystkim w ośrodkach NGO. Do tej grupy zalicza się wszelkiego rodzaju stowarzyszenia czy fundacje o różnym profilu świadczonej pomocy. Organizacje takie nie są jednostkami sektora finansów publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku. Podstawą prawną ich funkcjonowania jest ustawa z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Podstawa prawna: projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej.
Zobacz też: Pomoc społeczna