Szczegółowe zasady usuwania uczniów muszą być precyzyjnie sformułowane w statucie. Tymczasem wiele statutów reguluje tę kwestię bardzo ogólnie. W niektórych można np. przeczytać: uczeń może być skreślony z listy uczniów za rażące naruszenie regulaminu uczniowskiego. Taki przepis nie może być podstawą do dokonania skreślenia, ponieważ jest zbyt ogólny i zakłada nadmierną dowolność w uznawaniu, kiedy naruszenie jest już rażące, a kiedy nie. Uczeń musi być poinformowany o wykroczeniach, które mogą być powodem skreślenia z listy uczniów. Szkoła co jakiś czas powinna przypominać, co może spowodować wyrzucenie.
Jedyną osobą, która może dokonać relegacji ucznia ze szkoły, jest jej dyrektor. Nie może tego zrobić ani wychowawca, ani pedagog szkolny, ani nikt inny, np. w przypadku szkół prywatnych właściciel szkoły. Dyrektor nie może tylko poinformować ustnie, musi wydać decyzję administracyjną. Nie może jej jednak podjąć z własnej inicjatywy. Może to zrobić na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Ważne jest, aby opinia ta została wydana w formie pisemnego postanowienia, na które stronie przysługuje zażalenie. Chociaż nie jest wiążąca, a zatem nie decyduje o wyniku postępowania, to może mieć dla niego istotne znaczenie. Wszystko zależy od tego, na ile władze samorządu przyłożą się do jej sformułowania.
W czasie trwającego postępowania w sprawie skreślenia z listy uczniów, uczeń jest zobowiązany do przestrzegania swoich praw i obowiązków - przede wszystkim ma prawo chodzić do szkoły, w tym uczestniczyć w zajęciach dodatkowych, o ile nie został zawieszony w prawach ucznia. Nikt nie może zabronić mu udziału w obowiązkowych zajęciach.
Nawet bezpośrednio po wydaniu decyzji szkoła nie powinna oczekiwać, że uczeń natychmiast zniknie z jej murów. Skreślonemu przysługuje odwołanie, a zgodnie z art. 130 k.p.a., przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu, a wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.
Zgodnie z art. 129 k.p.a., odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzję ogłoszono ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. Po upływie tego terminu decyzja się uprawomocnia i nie można już nic zrobić, aby ją zmienić. Dlatego osoba odbierająca decyzję o skreśleniu z listy uczniów powinna zadbać o potwierdzenie daty jej otrzymania. Odwołanie zatem należy złożyć do dyrektora szkoły, który będzie miał siedem dni na odpowiedź, albo przekazanie go do wyższej instancji, czyli kuratora. Warto w nim zawrzeć wszystkie argumenty przemawiające za zmianą decyzji. Jeśli kurator utrzyma decyzję, można już tylko walczyć w sądzie.
MACIEJ OSUCH
społeczny rzecznik praw ucznia