Najważniejsze zmiany w prawie oświatowym od nowego roku szkolnego

Od 1 września 2014 r. zmianie ulega podstawa programowa w przedszkolach i klasach I–III zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Głównym celem zmian w zakresie wychowania przedszkolnego jest wprowadzenie obowiązkowej, bezpłatnej nauki języka obcego dla wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego. Będzie to możliwe dzięki dodaniu do podstawy programowej nowego obszaru „Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym”. To zadanie będzie można wdrożyć już od 1 września br., jeżeli tak zdecyduje dyrektor przedszkola, a dopiero od przyszłego roku będzie to obowiązek.

Także od 1 września br. podstawa programowa wychowania przedszkolnego realizowana będzie w ośrodkach umożliwiających dzieciom z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. Doprecyzowano również, że wobec dzieci niepełnosprawnych wychowanie przedszkolne dostosowuje się do ich możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego.

W podstawie programowej zrezygnowano z wyodrębnienia wykazu wiadomości i umiejętności, które powinien posiadać uczeń kończący klasę I szkoły podstawowej. Dotychczasowe rozwiązanie często stanowiło utrudnienie dla nauczycieli w dostosowaniu procesu edukacyjnego do potrzeb i możliwości rozwijających się w różnym tempie dzieci. Wprowadzona zmiana spowoduje, że decyzję o tym, ile czasu uczniowie poświęcą na opanowanie wiadomości i umiejętności z poszczególnych obszarów podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej, będzie podejmował wyłącznie nauczyciel.

Zgodnie ze zmianami w rozporządzeniu, podstawą nauczania w klasach I–III szkoły podstawowej powinna być różnorodna działalność dziecka wynikająca z jego potrzeb i możliwości rozwojowych.

Religia i etyka

25 marca br. zostało podpisane rozporządzenie zmieniające rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Wprowadzone zmiany mają zapewnić naukę etyki każdemu uczniowi zainteresowanemu udziałem w zajęciach z tego przedmiotu, eliminując wskazane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka przypadki odmowy zorganizowania zajęć z etyki przez szkołę lub organ prowadzący z powodu braku wymaganej dotychczas liczby co najmniej trzech uczniów. Zmiany przepisów pozwolą również zapewnić udział w zajęciach z religii tym uczniom, którzy z racji przynależności do niewielkich liczebnie kościołów lub związków wyznaniowych o uregulowanej w Rzeczypospolitej Polskiej sytuacji prawnej, z powodu wspomnianych wyżej ograniczeń nie mogli korzystać z przysługujących im praw wynikających z art. 53 ust. 4 Konstytucji RP.

Od 1 września br. zniesione zostaje kryterium uzależniające tworzenie grupy międzyszkolnej/pozaszkolnego punktu katechetycznego od zgłoszenia co najmniej trzech uczniów oraz doprecyzowania formy wyrażenia życzenia w sprawie udziału w zajęciach z religii lub etyki (w miejsce oświadczenia wyrażanego w najprostszej formie wprowadza się oświadczenie w formie pisemnej, z zachowaniem dotychczasowej możliwości jego zmiany). Religia i etyka nie są dla ucznia przedmiotami obowiązkowymi, udział w nich jest dobrowolny. O udziale ucznia w zajęciach z tych przedmiotów decydują rodzice lub pełnoletni uczniowie poprzez złożenie – na zasadzie dobrowolności – wspomnianego oświadczenia. Po złożeniu oświadczenia udział w wybranych zajęciach staje się dla ucznia obowiązkowy.

Darmowy podręcznik i asystenci

Ze wszystkich nowości prawnych, jakie będą obowiązywać w szkole od 1 września br., najbardziej rewolucyjne i spektakularne jest wprowadzenie darmowego podręcznika w najmłodszych klasach szkoły podstawowej. To prawdziwy przełom, który – jak wskazują informacje na koniec lipca br. – przyniósł zakładany skutek, ponieważ ponad 90% samorządów zamówiło darmowy elementarz.

Nowe zasady wyboru przez nauczycieli podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych to główne zapisy obowiązującej od 8 lipca br. tzw. ustawy podręcznikowej. Gwarantuje ona także uczniom szkół podstawowych i gimnazjów prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, przeznaczonych do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego.

Chodzi o ustawę z 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Od 8 lipca br. obowiązuje także rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 lipca 2014 r. w sprawie udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowej z budżetu państwa na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe.

Zmiany wprowadzane będą sukcesywnie, począwszy od klasy I szkoły podstawowej w roku szkolnym 2014/2015. Docelowo w 2017 roku podręczniki dla uczniów wszystkich klas szkół podstawowych oraz gimnazjów będą bezpłatne.

Elektroniczne zamówienia na darmowy podręcznik można było składać do 23 lipca br. Ten termin był konieczny, aby przygotować dla każdego województwa listy dystrybucyjne, zgodnie z którymi podręcznik zostanie dostarczony do szkół. Resort podkreśla, że szkoły otrzymają dokładnie taką liczbę egzemplarzy podręcznika, jaka została wpisana w polu „Liczba podręczników”.

Drugim „rewolucyjnym” rozwiązaniem w polskiej szkole jest możliwość zatrudniania od 1 września br. asystenta nauczyciela. To wynik nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 24 kwietnia 2014 r., która pozwala na zatrudnienie w szkole podstawowej asystenta nauczyciela prowadzącego zajęcia w klasach I–III oraz asystenta wychowawcy świetlicy. Podstawą tego zatrudnienia jest Kodeks pracy.

Wynagrodzenia

Od 1 września 2014 r. minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli będą wynosiły od 1513 zł do 3109 zł; średnie wynagrodzenie – od 2718 zł do 5000 zł. Zgodnie z ustawą z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, minister edukacji corocznie określa wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli. W Dzienniku Ustaw pod nr. 922 opublikowano rozporządzenie w tej sprawie.

Wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego obowiązujących od 1 września 2014 r.

RENATA MACIEJCZAK

Autorka jest dziennikarką specjalizującą się w tematyce samorządowej

Podstawy prawne

● ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 811)

● ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 191)

● rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 lipca 2014 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe (Dz.U. z 2014 r. poz. 902)

● rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 922)

● rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. nr 36, poz. 155; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 478)