Zmiany zasad lokalizowania inwestycji w zakresie lądowych elektrowni wiatrowych w gminach

Ponad 70% energii elektrycznej, jaką w Polsce pobierają przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, pochodzi z węgla kamiennego. Oznacza to, że odbiorcy energii są bardzo wrażliwi na wszelkie wahania jej kosztów, które zależą od wielu czynników, wśród których dużą rolę odgrywa wzrost cen za uprawnienia do emisji CO₂. Zasadne jest więc dążenie do pozyskiwania coraz to większych ilości tańszej i bardziej ekologicznej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, tym bardziej że to właśnie energię pochodzącą z OZE promuje Unia Europejska. Polityka energetyczno-klimatyczna Unii Europejskiej przewiduje bowiem, że do 2050 r. Unia osiągnąć ma neutralność klimatyczną, co oznacza między innymi dążenie do ograniczenia emisji CO₂ i dekarbonizację wytwarzania energii. Dekarbonizacja to proces systematycznego ograniczania emisji CO₂ do atmosfery, by ostatecznie całkowicie zaprzestać jego emisji.

Cele klimatyczne Unii Europejskiej do 2030 r.

Aktualnie Unia Europejska wyznaczyła sobie w perspektywie 2030 r. cztery najważniejsze cele w obszarze przeciwdziałania zmianom klimatu:

• zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 55% w porównaniu z emisją z 1990 r. (zwiększony w grudniu 2020 r. z wcześniejszych 40%),
• co najmniej 32% udziału źródeł odnawialnych w zużyciu końcowym energii brutto,
• wzrost efektywności energetycznej o 32,5%,
• ukończenie tworzenia wewnętrznego rynku energii Unii Europejskiej.

Realizacji powyższych celów sprzyjać ma przyjęta przez Unię strategia określana jako Europejski Zielony Ład. Polityka energetyczna Polski do 2040 r. przejmuje oczywiście założenia unijnych dokumentów, zakładając przy tym, że do roku 2030 udział OZE w końcowym zużyciu energii wzrośnie do 23%. W 2040 r. udział energii z OZE w końcowym zużyciu energii wynieść ma zaś 28,5%.

Zalety energetyki wiatrowej

Stąd, jak widać, wynika potrzeba wprowadzenia takich rozwiązań prawnych, które sprzyjać będą rozwojowi energetyki z odnawialnych źródeł energii, w tym lądowych elektrowni wiatrowych. Tym bardziej, że tego rodzaju energetyka ma wiele zalet i duże perspektywy rozwoju. Już teraz bowiem lądowa energetyka wiatrowa jest najtańszą technologią wytwarzania energii w Polsce. Na korzyść energetyki wiatrowej przemawia również to, że sektor ten rozwija się niezwykle szybko, a nowe technologie pozwalają na obniżenie kosztów realizacji projektów wiatrowych. Nowoczesne turbiny wiatrowe o dużych mocach są coraz tańsze i bardziej efektywne, a to oznacza, że coraz lepiej wykorzystują dostępne zasoby wiatru. Tym samym rośnie liczba obszarów, na których opłaca się takie elektrownie budować. Tym bardziej więc niezbędne jest tworzenie elastycznych przepisów prawnych, wspierających rozwój energetyki wiatrowej i umożliwiających zagospodarowanie nowych obszarów, między innymi właśnie poprzez uelastycznienie zasad lokowania elektrowni wiatrowych. Kluczowa jest tu proponowana w nowelizacji nowa bezwzględna minimalna odległość elektrowni wiatrowych od zabudowań mieszkalnych, która pozwoli na udostępnienie większych obszarów Polski pod rozwój energetyki wiatrowej. Rozwój energetyki wiatrowej, który może dokonać się poprzez uelastycznienie przepisów, może mieć znaczący wkład nie tylko w osiągnięcie przez Polskę neutralności emisyjnej do 2050 r., ale również może znacząco wpłynąć na obniżenie cen za energię elektryczną.

Z szacunków przedstawionych przez Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej wynika, że każdy dodatkowy 1 GW generacji z lądowych elektrowni wiatrowych dostarczonych do Krajowego Systemu Energetycznego może obniżać ceny hurtowe energii elektrycznej o ok. 21 zł/1 MWh. Szacuje się, że po roku 2030, czyli po okresie wzmożonych nakładów inwestycyjnych na energetykę wiatrową, oszczędności mogą wynieść od 5 do 30 zł/1 MWh.

Aktualnie Polska, obok Bawarii i Austrii, ma najbardziej restrykcyjne przepisy dotyczące lokowania elektrowni wiatrowych na lądzie związane z wymogami odnoszącymi się do minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od zabudowań mieszkalnych.

Złagodzenie polskich przepisów

Planowana nowelizacja przepisów ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych podtrzymuje podstawową zasadę lokowania nowych elektrowni wiatrowych. Zgodnie z tą zasadą nowa elektrownia wiatrowa może być lokowana wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Zdecydowano jednak, że obowiązek sporządzenia MPZP lub jego zmiany na potrzeby inwestycji wiatrowej będzie jednak dotyczył obszaru prognozowanego oddziaływania elektrowni wiatrowej, a nie, jak dotychczas, całego obszaru wyznaczonego zgodnie z tzw. zasadą 10H, czyli dla obszaru w promieniu wyznaczonym przez dziesięciokrotność całkowitej wysokości projektowanej elektrowni wiatrowej. Gminy zyskają większą władzę w zakresie wyznaczania lokalizacji elektrowni wiatrowych w ramach procedury planistycznej, tj. dotyczącej uchwalenia lub zmiany MPZP, opracowanego dla elektrowni wiatrowej.

Nowością będzie dopuszczenie, by miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego mógł określać inną odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego. Oczywiście plan musi brać pod uwagę zasięg oddziaływań elektrowni wiatrowej, przy uwzględnieniu minimalnej dopuszczalnej odległości elektrowni od budynków mieszkalnych, jaka zgodnie z projektem nowelizacji ustawy wynosić ma 500 m. W tym kontekście szczególnie ważne będzie przeprowadzenie prognozy oddziaływania inwestycji na środowisko, zwłaszcza obejmującej wpływ emisji hałasu na otoczenie. Kolejną istotną nowością będzie to, że prognozy oddziaływania na środowisko dla elektrowni wiatrowych będą obowiązkowo uzgadniane, a nie jak dotychczas jedynie opiniowane, przez właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Projekt nowelizacji przewiduje możliwość wydania specjalnych wytycznych dla gmin i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska dotyczących lokowania elektrowni wiatrowych i badania ich ewentualnego oddziaływania na otoczenie.

W sytuacji gdy przy już istniejącej elektrowni wiatrowej mają być lokowane nowe budynki, zasady 10H nie trzeba będzie stosować. Wystarczy, że budynki ulokowane zostaną minimum 500 metrów od elektrowni, lub w większej odległości, wynikającej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i oceny oddziaływania elektrowni na środowisko.

Lokowanie elektrowni wiatrowych w pobliżu form ochrony przyrody

Nowelizacja ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych proponuje odejście od zasady 10H przy ustalaniu minimalnej odległości elektrowni wiatrowej od form ochrony przyrody. Proponuje się, aby odległości te ustalane były na podstawie analiz prowadzonych w ramach prognoz oddziaływania na środowisko oraz zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Decyzję o lokalizacji elektrowni podejmować ma regionalny dyrektor ochrony środowiska w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla danej inwestycji na podstawie szczegółowego raportu oddziaływania na środowisko.

Dyskusje publiczne jako warunek odejścia od zasady 10H

Planowana nowelizacja przepisów ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych uelastycznia wprowadzenie zasady lokowania elektrowni wiatrowych w pobliżu budynków mieszkalnych, ale stawia przy tym pewne warunki. Jednym z nich będzie wymóg organizowania przez gminy dodatkowych konsultacji mieszkańców w formie dyskusji publicznych z udziałem zainteresowanych mieszkańców i innych interesariuszy. Dyskusje te powinny dotyczyć zarówno miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jak i planowanych zmian tego planu, jeśli wyznaczają one nowe ramy dla budowy lub przebudowy lądowych elektrowni wiatrowych w danej gminie.

Ponadto nowelizacja przewiduje wydłużenie terminów, w jakich mieszkańcy będą mieli wgląd do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i w jakich będą mogli składać uwagi do planu oraz do prognozy oddziaływania inwestycji na środowisko.

W dyskusjach publicznych będą mieli obowiązek uczestniczyć: wójt, burmistrz albo prezydent miasta, jego zastępca lub sekretarz gminy, przewodniczący lub wiceprzewodniczący rady gminy lub inny radny wskazany przez przewodniczącego, przedstawiciel inwestora w elektrownię wiatrową, przedstawiciel gminnej komisji urbanistyczno-architektonicznej oraz przedstawiciel właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Dyskusja publiczna ma na celu dostarczenie mieszkańcom informacji o planowanym zakresie inwestycji, w tym wysokości elektrowni wiatrowej, szczegółach i kolejnych etapach procedury planistycznej oraz uprawnieniach przysługujących w tym zakresie mieszkańcom. Ma dostarczać również informacji o szczegółach i kolejnych etapach procedury środowiskowej oraz uprawnieniach przysługujących w tym zakresie mieszkańcom.

Zabezpieczenie interesów gminy pobliskiej

Nowela ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych przewiduje większą ochronę interesów gmin pobliskich.

DEFINICJA

Gmina pobliska to gmina, której tereny znajdują się w odległości mniejszej niż 10H od elektrowni wiatrowej lub w zasięgu oddziaływań tej elektrowni, określonym w prognozie, jeśli odległość ta jest większa niż 10H.

Dlatego też nowelizacja ustawy przewiduje wprowadzenie obowiązku uzyskania opinii wójta, burmistrza albo prezydenta miasta gminy (gmin) pobliskiej, dotyczącej projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla elektrowni wiatrowej. Opiniowanie przez gminę pobliską będzie odbywać się na zasadach określonych w ustawie z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W sytuacji gdy faktyczny zasięg oddziaływania planowanej elektrowni wiatrowej będzie się rozciągał na gminę pobliską, dla tego fragmentu w obszarze oddziaływania elektrowni wiatrowej gmina pobliska będzie musiała przyjąć własny MPZP.

Obowiązki podmiotu eksploatującego elektrownię wiatrową

Nowela przewiduje także wzmocnienie bezpieczeństwa eksploatacji elektrowni wiatrowych na lądzie. W tym celu wprowadzone zostaną nowe obowiązki związane z czynnościami technicznymi, dotyczące elementów technicznych elektrowni wiatrowych, które będą realizowane przez wyspecjalizowane techniczne serwisy komercyjne, certyfikowane przez Urząd Dozoru Technicznego. Powstanie specjalny rejestr tego typu podmiotów, które zobowiązane będą do uzyskania co 5 lat odpowiedniego certyfikatu. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki będzie miał prawo kontrolowania, czy podmiot eksploatujący elektrownię wiatrową korzysta z usług certyfikowanego serwisu.

Podsumowanie

Planowana nowelizacja przepisów ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych uelastycznia zasady lokowania elektrowni wiatrowych w pobliżu budynków mieszkalnych, dopuszczając ich lokowanie nawet w minimalnej odległości 500 metrów od elektrowni. Przy lokalizacji elektrowni pod uwagę brane będą założenia miejscowego planu zagospodarowania i oceny oddziaływania na środowisko, a ważny głos zyskają okoliczni mieszkańcy. Również gminy pobliskie zyskają wpływ na lokowanie elektrowni w ich pobliżu. Projekt nowelizacji jest aktualnie na etapie konsultacji społecznych i opiniowania.

🅒 🅟

Podstawa prawna

• art. 4, art. 5 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 724),

• art. 24, art. 25 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 741; z późn. zm.).

Bartosz Sieroń

absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie; specjalista ds. rachunkowości zarządczej i kontrolingu; obecnie pełnomocnik Zarządu MPO w m.st. Warszawie

Monitor Prawa Ochrony Środowiska