Jeśli przeniesienie własności następuje w drodze umowy sporządzonej przed notariuszem – to jego obowiązkiem ustawowym jest dokonanie zmian w księdze wieczystej, częścią aktu notarialnego jest bowiem wniosek o dokonanie wpisu.
Jeśli jednak własność nabywana jest w drodze orzeczenia sądu (np. stwierdzenie nabycia spadku, dział spadku, zasiedzenie) czy decyzji administracyjnej, obowiązek zgłoszenia nowego stanu prawnego nieruchomości spoczywa na właścicielu.
Instytucje powiadamiają sąd wieczystoksięgowy
Sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta.
Sąd powinien z urzędu dokonać wpisu ostrzeżenia- że stan prawny nieruchomości jest niezgodny ze stanem opisanym w księdze (co powinno być ostrzeżeniem dla ewentualnych nabywców).
Zawiadomienie o wpisie ostrzeżenia, zostaje skierowane do nowego właściciela (właścicieli), wraz z pouczeniem o obowiązku ujawnienia prawa własności w ciągu miesiąca od daty doręczenia zawiadomienia.
Kiedy grzywna
Jeśli pouczony właściciel (lub żaden z kilku właścicieli) nie złoży do sądu wniosku o dokonanie wpisu ich prawa własności w ciągu miesiąca – sąd może nałożyć grzywnę w wysokości od 500 do 10.000 zł.
W razie ujawnienia prawa własności nieruchomości, grzywny nieuiszczone mogą być umorzone w całości lub części.
Od postanowienia o grzywnie przysługuje zażalenie do sądu okręgowego (za pośrednictwem sądu, który postanowienie wydał).
Co oznaczają normy
Powyższa regulacja, zawarta w ustawie o księgach wieczystych i hipotece dotyka wyłącznie osób, które zwlekają z wpisem swojego prawa własności mimo otrzymania zawiadomienia z sądu.
Sąd nie może ukarać grzywną osoby, która nie potwierdziła swojego prawa własności przed sądem lub właściwym organem administracji (np. nie przeprowadziła postępowania spadkowego)- ani, takiej, która nie została pouczona (np. sąd spadku nie zawiadomił sądu wieczysto księgowego).