Ustawą z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw zostały wprowadzone zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zmiany polegają na wyłączeniu obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne za wybrane grupy ubezpieczonych, za których składka zdrowotna była dotychczas finansowana ze środków budżetu państwa. Osoby te nadal pozostają w ubezpieczeniu zdrowotnym lecz bez obowiązku comiesięcznego opłacania za nie składek na to ubezpieczenie.
Wykaz osób ubezpieczonych bez obowiązku opłacania składki zdrowotnej [Kody ubezpieczeniowe 2023 r.]
Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będą opłacane za:
- osoby pobierające rentę, którym przyznano rentę na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz członków ich rodzin, jak również osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–1945 lub eksplozji niewypałów i niewybuchów pozostałych po tych działaniach, otrzymujące dochody z tytułu emerytury lub renty zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie odrębnych przepisów (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia: 25 10 xx, 25 11 xx);
- żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową, pełniących terytorialną służbę wojskową, zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia, żołnierzy powołanych do służby w aktywnej rezerwie w dniach pełnienia tej służby, żołnierzy pasywnej rezerwy powołanych na ćwiczenia wojskowe w dniach odbywania tych ćwiczeń lub pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 11 10 xx);
- uczniów w rozumieniu przepisów o systemie oświaty (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx);
- dzieci przebywające w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy społecznej (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx);
- bezrobotnych niepobierających zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 09 11 xx);
- niepobierających zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3–6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 09 40 xx, 09 41 xx);
- studentów i doktorantów (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 18 11 xx, 18 12 xx);
- kombatantów i osoby represjonowane niepodlegające ubezpieczeniom społecznym w Rzeczypospolitej Polskiej lub niepobierające emerytury lub renty (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 22 10 xx);
- działaczy opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych niepodlegające ubezpieczeniu społecznemu w Rzeczypospolitej Polskiej lub niepobierające emerytury lub renty (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 22 10 xx);
- cywilne niewidome ofiary działań wojennych (zgłaszane z kodem tytułu ubezpieczenia 25 10 22, 25 10 23),
- absolwentów, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staż, oraz osoby odbywające kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach odrębnych – nowy tytuł do ubezpieczenia (zgłaszanych z kodem tytułu ubezpieczenia 21 10 xx).
Obowiązki płatników składek
Zmiana przepisów oznacza, że począwszy od 1 stycznia 2023 r. płatnicy składek za wskazane grupy ubezpieczonych:
- powinni zgłaszać te osoby do ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZZA – jeśli powstał obowiązek podlegania tylko temu ubezpieczeniu lub na ZUS ZUA – jeśli osoby te będą podlegały ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu i wyrejestrowywać je z tych ubezpieczeń po ustaniu tytułu ubezpieczenia na ZUS ZWUA,
- nie powinni składać za styczeń 2023 r. i kolejne miesiące raportów ZUS RCA za wskazane osoby, jeśli podlegają one wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu,
- powinni złożyć za styczeń 2023 r. i kolejne miesiące raporty imienne ZUS RCA za wskazane osoby z rozliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zerową składką na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli osoby te podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W przypadku gdy płatnik złoży jednak do ZUS raport imienny ZUS RCA ze wskazanym kodem tytułu ubezpieczenia i zerową/ pustą składką na ubezpieczenie zdrowotne, raport taki zostanie uznany za poprawny.
W przypadku absolwentów, którzy odbywają w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowy staż, oraz osób odbywających kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach odrębnych, obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem złożenia oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, nie wcześniej jednak niż z dniem rozpoczęcia obowiązkowego stażu lub kursu, a wygasa z dniem ukończenia stażu lub kursu albo skreślenia z listy uczestników stażu lub kursu.
Kto zgłasza do ubezpieczenia
Osoby te zgłaszają do ubezpieczenia zdrowotnego, podobnie jak uczniów, studentów i doktorantów, odpowiednio – szkoły, uczelnie, podmioty prowadzące szkoły doktorskie, placówki pełniące funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze i domy pomocy społecznej.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2770).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561).