Rzecznik Praw Pacjenta odnotowuje więcej zgłoszeń naruszeń praw pacjenta niż w latach poprzednich. To efekt pandemii COVID-19 oraz wzrostu świadomości prawnej pacjentów.
Biuro Rzecznika Praw Pacjenta zrealizowało w 2022 r. ponad 100 tys. porad telefonicznych, 15 tys. porad bezpośrednich i 5 tys. interwencji – poinformowała zastępczyni dyrektora Departamentu Postępowań Wyjaśniających w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta Katarzyna Kozioł. Niezmiennie od lat pacjenci najczęściej zgłaszają naruszenia prawa do świadczeń zdrowotnych.
Jakie naruszenia zgłaszają pacjenci
Najwięcej zgłoszeń w zakresie tego prawa dotyczyło:
- podstawowej opieki zdrowotnej (28 proc.),
- leczenia szpitalnego (21 proc.),
- ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (19 proc.)
– wynika ze wstępnych szacunków zgłoszeń do Rzecznika w 2022 r.
Zgłoszenia pacjentów w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej dotyczyły najczęściej m.in. odmowy rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, zastrzeżeń do jakości leczenia lub pielęgnacji. W leczeniu szpitalnym najczęściej poruszane były kwestie: odmowy rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, skargi na długi czas oczekiwania i jakość leczenia lub pielęgnacji. Sygnały od pacjentów, w zakresie leczenia specjalistycznego dotyczyły natomiast przede wszystkim długiego czasu oczekiwania na udzielenie świadczeń zdrowotnych.
Jak wynika z postępowań wyjaśniających prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta, w sprawach indywidualnych w latach 2019–2021 naruszenie prawa do świadczeń zdrowotnych stanowiło średnio 57 proc. badanych naruszeń. Kolejnym było prawo do dokumentacji medycznej (20 proc.), które znalazło się w co piątej sprawie badanej przez Rzecznika, a następnie prawo do informacji (17 proc.), które obejmuje informacje o stanie zdrowia, rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych, a także wyrażenie zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego.
Zasadnicza część stwierdzonych naruszeń prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych w latach 2019–2021 dotyczyła przede wszystkim:
- medycyny ratunkowej (14,5 proc.),
- medycyny rodzinnej (13,76 proc.),
- ginekologii i położnictwa (12,73 proc.),
- chirurgii (10,2 proc.).
Co wpływa na prawa pacjenta
Wpływ na przestrzeganie praw pacjentów ma kilka kluczowych czynników, takich jak: edukacja pacjentów i personelu medycznego, budowanie kultury bezpieczeństwa, wprowadzanie programów kompleksowej opieki nad pacjentem, a także rozwój technologii cyfrowej. „W celu poprawy sytuacji pacjentów, można wprowadzić szereg zmian” – zaznaczyła Katarzyna Kozioł.
Jednym z najważniejszych i koniecznych zmian jest zwiększanie świadomości pacjentów o ich prawach, co pozwoli na skuteczniejsze ich egzekwowanie. Równie ważna jest edukacja personelu medycznego – poznanie praw pacjentów i wynikających z nich zobowiązań. Ponadto kluczowe staje się wprowadzenie mechanizmów monitorowania i oceny jakości opieki medycznej, aby doprowadzić do zmniejszenia liczby naruszeń praw pacjentów do świadczeń zdrowotnych. „Pacjenci mają większą świadomość na temat swoich uprawnień i dlatego więcej sygnałów jest kierowanych do rzecznika praw pacjenta. Z roku na rok było ich coraz więcej” – powiedziała Katarzyna Kozioł.
Sytuacja pacjentów jest ściśle powiązana z pandemią koronawirusa. Spowodowała ona, że zgłoszeń od pacjentów w latach 2020–2021 było więcej, niż w latach poprzednich. Nastąpiła jednak pewna stabilizacja po najtrudniejszym okresie, związanym z pandemią COVID-19. Liczba sygnałów i zgłoszeń napływających od pacjentów spadła, w stosunku do rekordowego pod tym względem roku 2021 – dodała Katarzyna Kozioł.
Jakie prawa ma pacjent
W Polsce prawa pacjenta wpisane są w ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a Rzecznik czuwa nad ich przestrzeganiem. Prawa pacjenta wpisują się także w realizację konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia, zawartego w art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a ich celem jest zapewnienie pacjentowi maksymalnego zabezpieczenia w procesie leczenia.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem pacjenci mają prawo do: świadczeń zdrowotnych; informacji; wyrażania zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych; tajemnicy informacji; zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych; zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Majmy też prawo do dokumentacji medycznej; do poszanowania intymności i godności, a także do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Pacjenci mają też prawo do opieki duszpasterskiej i prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie
Jak zgłaszać naruszenia praw pacjenta
Każdy pacjent, który uważa, że jego prawo zostało naruszone – ma możliwość kontaktu z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta. Pod bezpłatnym ogólnopolskim numerem Telefonicznej Informacji Pacjenta 800 190 590 (wspólny numer telefonu Rzecznika Praw Pacjenta oraz Narodowego Funduszu Zdrowia). Pod tym numerem można też uzyskać szybką, kompleksową i informację dotyczącą praw pacjenta oraz funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce. Z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta można też skontaktować się poprzez stronę internetową https://www.gov.pl/web/rpp/kontakt . Osoby pracujące w biurze pomogą wyjaśnić sprawę, wskażą możliwości rozwiązania problemu, złożenia skargi czy podejmą interwencję. Więcej informacji można odszukać na: https://www.gov.pl/web/rpp/prawa-pacjenta. (PAP)
Autorka: Delfina Al Shehabi