Co do zasady sąd odrzuca skargę:
n jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;
n wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;
n gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
n jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;
n jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
n jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.
Koszty postępowania sądowego
Wniesienie skargi do WSA wiąże się z określonymi kosztami. Co do zasady to strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków. Podstawowe koszty to opłaty sądowe. Należą do nich wpis i opłata kancelaryjna.
Do uiszczenia kosztów sądowych obowiązany jest ten, kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Pismo wnoszone przez kilka osób, których uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, podlega jednej opłacie. W przeciwnym razie każda z tych osób uiszcza opłatę oddzielnie stosownie do swojego uprawnienia lub obowiązku. Należy pamiętać, że w każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji musi być podana wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty. Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Jeżeli przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna, stanowi ona wartość przedmiotu zaskarżenia. Jednak do wartości przedmiotu zaskarżenia nie wlicza się odsetek i kosztów związanych z należnością główną. Opłatę sądowa musi być uiszczona przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie. Opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu. Końcówki opłat zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych.
5 ETAPÓW POSTĘPOWANIA SĄDOWO- ADMINISTRACYJNEGO
1 Wydanie decyzji przez organ I instancji
Żeby obywatel mógł skorzystać z uprawnienia do zakwestionowania rozstrzygnięcia w jego indywidualnej sprawie, musi wyczerpać środki odwoławcze w postępowaniu administracyjnym. Od decyzji organu I instancji co do zasady przysługuje odwołanie do organu wyższej instancji. Odwołanie składa się za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.
2 Ocena zasadności odwołania
Organ administracji, do którego trafiło odwołanie, poddaje je ocenie. Możliwe są w tym przypadku dwa rozwiązania. Organ administracji, który wydał decyzję i za pośrednictwem którego składane jest odwołanie, może dokonać tzw. samokontroli. Polega to na tym że, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Stanie się tak, jeżeli uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Jeżeli podtrzymuje w całości swoje stanowisko, ma obowiązek przekazać odwołanie do organu wyższej instancji.
3 Przesłanie odwołania
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, ma obowiązek przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu. Należy to zrobić w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie.
4 Decyzja odwoławcza
Po przesłaniu odwołania organ odwoławczy musi zająć się sprawą i albo je uwzględni, albo podzieli stanowisko organu I instancji. Jeżeli uzna, że decyzja jest prawidłowa, poucza obywatela o przysługującym prawie do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
5 Skarga do WSA
Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Oznacza to, że to organ musi przekazać skargę sądowi. Wraz ze skargą do sądu muszą trafić akta sprawy i odpowiedź na skargę. Na wszystko organ administracji ma 30 dni od dnia wniesienia skargi. Tak jak w przypadku odwołania organ ma też prawo w ramach samokontroli uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.
Do najważniejszych opłat sądowych należy opłacenie wpisu sądowego od skargi. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. Jeżeli jednak opłata nie zostanie uiszczona, nie oznacza to automatycznego zakończenia biegu postępowania. W takich przypadkach przewodniczący składu orzekającego sądu wzywa wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. Tak jak w przypadku wezwania do usunięcia braków pisma, również dopiero w razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący wydaje zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.
Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznaczy termin do uiszczenia opłaty nie krótszy niż dwa miesiące. Skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie został uiszczony należny wpis, podlegają odrzuceniu przez sąd.
Pisma wnoszone przez adwokata lub radcę prawnego, które nie są należycie opłacone, pozostawia się bez rozpoznania albo są odrzucane bez wezwania o uiszczenie opłaty, jeżeli pismo podlega opłacie stałej. Niedopełnienie przez pełnomocnika profesjonalnego tego obowiązku pozbawi możliwości dochodzenia swoich racji przed sądem. W takich sytuacjach pozostanie tylko dochodzenie odszkodowania od pełnomocnika.
Rodzaje wpisów i ich wysokość
Wpis sądowy może być stosunkowy lub stały. Wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne. W innych sprawach pobiera się wpis stały. Wpis stosunkowy zależy od wysokości należności pieniężnej objętej zaskarżonym aktem i wynosi:
n do 10 tys. zł - 4 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 100 zł;
n ponad 10 tys. zł do 50 tys. zł - 3 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 400 zł;
n ponad 50 tys. zł do 100 tys. zł - 2 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 1,5 tys. zł;
n ponad 100 tys. zł - 1 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 2 tys. zł i nie więcej niż 100 tys. zł.
Wpis stały bez względu na przedmiot zaskarżonego aktu lub czynności wynosi np. w sprawach:
n skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym - 100 zł;
n skarg na akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - 200 zł;
n skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej - 300 zł;
n skarg na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż akty prawa miejscowego, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej - 300 zł;
n skarg na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego - 300 zł;
n skarg na bezczynność organów administracji publicznej - 100 zł.
Przy uiszczaniu wpisu należy wskazać tytuł wpłaty, rodzaj pisma, od którego wpis jest uiszczany, oraz sygnaturę akt sądowych. Dotyczy to zarówno wpisów uiszczanych gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego, jak i na rachunek bankowy tego sądu.
Opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia orzeczenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek. Nie pobiera się opłaty kancelaryjnej za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, podlegający doręczeniu z urzędu.
Każdy, kogo nie stać na poniesienie kosztów sądowych i dodatkowych, może zwrócić się o przyznanie tzw. pomocy prawnej. Ponadto w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego. Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Strona traci uprawnienie do żądania zwrotu kosztów, jeżeli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie zgłosi wniosku o przyznanie należnych kosztów. Stronę działającą bez adwokata lub radcy prawnego sąd powinien pouczyć o skutkach niezgłoszenia wniosku w powyższym terminie.
Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku orzekania na posiedzeniu niejawnym, gdy strona nie jest reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego. W takim przypadku o kosztach należnych stronie sąd orzeka z urzędu.
Aleksandra Tarka
aleksandra.tarka@infor.pl