Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa wykonuje co do zasady organ stanowiący. O ile większość tych obowiązków może przejąć przewodniczący rady lub sejmiku, to przeniesienie takich kompetencji nie może dotyczyć prawa do ustalania wynagrodzenia - takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 października 2007 r. (sygn. akt II OSK 1286/07).
Pensja w rękach rady
Orzeczenie zostało podjęte w wyniku skargi kasacyjnej jednej z rad powiatu, która w swojej uchwale upoważniła przewodniczącego do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy związanych z przyznawaniem nagrody jubileuszowej i dodatkowego wynagrodzenia rocznego staroście. Brak takiej możliwości i przekroczenie uprawnień wynikających z ustawy o pracownikach samorządowych wytknął radzie wojewoda. Sprawa trafiała pod rozstrzygnięcie sądu administracyjnego.
Zdaniem NSA przyznanie takowych kompetencji przewodniczącemu narusza art. 4 pkt 1 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych. Według tej regulacji czynności z zakresu prawa pracy za jednostkę samorządu terytorialnego wobec wójta, burmistrza, prezydenta, starosty i marszałka województwa dokonuje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego bądź przewodniczący tego organu. Przewodniczący może jednak wykonywać wyłącznie te czynności, do których upoważnia go uchwała organu stanowiącego.
Nagroda i wynagrodzenie
Rada lub sejmik nie może jednak zadecydować o przekazaniu przewodniczącemu prawa do ustalania przez niego prawa do wynagrodzenia dla osób uprawnionych. W pojęciu wynagrodzenia bowiem mieści się nie tylko samo wynagrodzenie za pracę, ale również inne, dodatkowe świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Każdemu pracownikowi samorządowemu obok wynagrodzenia stosownego do zajmowanego stanowiska i kwalifikacji zawodowych należą również nagroda jubileuszowa oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne.
W zakresie przyznawania tych świadczeń nie można jednak mówić o uznaniowości. Żeby je uzyskać, pracownik samorządowy musi spełnić określone przesłanki, których wystąpienie musi zbadać właściwy organ. To on ostatecznie decyduje o ich przyznaniu.
Tylko jubileuszówka
Członkowie zarządu jednostki samorządu terytorialnego, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) są traktowani wyjątkowo w zakresie uprawnień do otrzymywania dodatkowych świadczeń związanych z wynagrodzeniem. Nie przysługują im bowiem żadne nagrody z wyjątkiem jubileuszowej. Tak więc jeżeli nawet starosta lub inny szef jednostki samorządu wzorowo wywiązuje się ze swoich obowiązków to rada czy sejmik nie może docenić go poprzez przyznanie nagrody pieniężnej.
Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to korzystniejsze - wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. Jeżeli pracownik samorządowy nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudniony w innym wymiarze czasu pracy niż w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody jubileuszowej.
Wysokość nagrody jubileuszowej jest uzależniona jest od stażu pracy. Po 20 latach pracy przysługuje świadczenie w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego, po 25-100 proc., po 30-150 proc., po 35-200 proc., po 40-300 proc., a po 45-400 proc. uposażenia.
Zgoda na podwyżkę
Wynagrodzenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa ustala organ stanowiący jednostki samorządu, a więc rada lub sejmik. Zakres swobody w ustalaniu płac jest tutaj dosyć ograniczony. Wiążą je bowiem przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich. Tak więc w najbardziej niekorzystnym wariancie rada lub sejmik może ustalić jego wynagrodzenie w najniższym wymiarze.
Wynagrodzenie ustala się na początku kadencji. Nie ma jednak przeszkód ku temu, by mogło ono ulec zmianie w jej trakcie. Zarówno podniesienie jego uposażenia, jak i jego obniżenie musi nastąpić za pisemną zgodą wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Zmiana wynagrodzenia nie będzie skuteczna, jeżeli rada lub sejmik jej nie uzyskał lub w ogóle o nią nie wystąpił (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 stycznia 2006 r., sygn. akt. OSK 424/05).
ELEMENTY WYNAGRODZENIA
Wynagrodzenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa składa się z:
• wynagrodzenia zasadniczego,
• dodatku funkcyjnego - przysługuje zatrudnionym na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem,
• dodatku specjalnego - kwoty wynoszącej co najmniej 20 proc. i nieprzekraczającej 40 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawa, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców - w kwocie nieprzekraczającej 50 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego,
• dodatku za wysługę lat - przysługuje po 5 latach pracy w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, następnie wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wynagrodzenia i dodatki
Adam Makosz
adam.makosz@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm.).