Gmina, aby przynajmniej częściowo sfinansować przedsięwzięcia energetyczne, musi posiadać plan rozwoju energooszczędnych systemów oświetlenia. Autorzy projektu powinni wyliczyć efekty, jakie można otrzymać po modernizacji oświetlenia w gminie. Chodzi przede wszystkim o efekty ekologiczne, które przyczynią się do oszczędności w zużyciu energii elektrycznej.
Największym unijnym źródłem pozyskania środków inwestycyjnych na przedsięwzięcia z zakresu energetyki jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Jednak gminy, które będą realizować małe projekty, do kilku milionów złotych, powinny zacząć szukać wsparcia finansowego w pomocy z regionu. Na szczeblu regionalnym wsparcie można otrzymać z: Regionalnego Programu Operacyjnego, z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z urzędu marszałkowskiego.
Natomiast gminy realizujące projekty w miejscowościach zamieszkanych do 5 tys. mieszkańców powinny nastawić się głównie na dotacje z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Pomoc z Funduszu
Jednym z największych źródeł pozyskania kapitału na modernizację oświetlenia jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz 16 funduszy wojewódzkich.
Między innymi na tego typu inwestycje fundusze udzielają pomocy samorządom terytorialnym w formie preferencyjnych pożyczek, dotacji oraz promesy pomocy finansowej przedsięwzięcia.
Preferencyjność pożyczek z NFOŚiGW polega głownie na niskim oprocentowaniu kredytów oraz umorzeniu części zadłużenia. Oprocentowanie pożyczek jest wyliczane w oparciu o stopę redyskonta weksli NBP i wynosi ono od 0,3 do 0,7 tej stopy. Tak więc aktualnie oprocentowanie wynosi od 1,8 proc. do 4,2 proc. w skali roku. Im gmina jest biedniejsza, tym odsetki są mniejsze. I tak np., gdy w 2005 roku dochód budżetowy w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosił do 1660 zł włącznie, to gmina płaciła odsetki w wysokości 1,8 proc. w skali roku. Natomiast gdy taki dochód wynosił od 1661 zł do 1970 zł, to oprocentowanie w skali roku wynosiło 3 proc. Gdy gmina jest bogatsza i dochód na 1 mieszkańca wynosi więcej niż 1970 zł, odsetki to 4,2 proc.
Na podobnych zasadach pomocy udzielają fundusze wojewódzkie.
Po spłacie połowy zaciągniętego zadłużenia pożyczka może być umorzona do 10 proc. jej wartości, ale nie mniej niż 1 mln zł. W funduszu wojewódzkim wysokość umorzenia może wynieść nawet 40 proc. pożyczki.
Minimalna kwota pożyczki oferowana przez NFOŚiGW to 2 mln zł. Jest ona udzielana maksymalnie na 15 lat. Jest możliwość otrzymania dotacji bezzwrotnych.
Wsparcie z RPO
Na przedsięwzięcia inwestycyjne w zakresie wymiany oświetlenia w miastach i gminach wiejskich na energooszczędne i na zastosowanie systemów oszczędnych w budowanych sieciach oświetleniowych pomoc można otrzymać z jednego z 16 regionalnych programów operacyjnych. Wysokość dofinansowania jest korzystna. Wynosi maksymalnie do 85 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Oczywiście każdy RPO rządzi się swoimi zasadami i wielkość pomocy może być różna w poszczególnych województwach.
Wsparcie z tego programu jest udzielane na przedsięwzięcia o znaczeniu lokalnym, a więc wtedy, gdy oświetlenie będzie służyło przede wszystkim mieszkańcom jednej gminy wiejskiej lub jednego miasteczka. Pomoc jest udzielana na inwestycje nieprzekraczające kilku milionów zł.
Aby otrzymać wsparcie z programów, o których mowa, należy we wniosku i opisie projektu lub w studium wykonalności wykazać, że w określonym czasie będą określone oszczędności. W przypadku budowanej nowej sieci elektrycznej należy wykazać, że zwiększy się bezpieczeństwo mieszkańców gminy, a w ramach zastosowania innowacyjnych rozwiązań gmina zaoszczędzi więcej niż w przypadku stosowania tradycyjnych technologii oświetlenia.
Pomoc dla gmin wiejskich
Gminy wiejskie i miejsko-wiejskie o wsparcie na projekty z zakresu modernizacji i rozbudowy oświetlenia gminnego powinny starać się z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), z Działania o nazwie Odnowa i rozwój wsi. Pomoc będzie udzielana w formie refundacji kosztów kwalifikowanych do maksymalnie 75 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Nie jest w tym przypadku przewidziana wypłata zaliczki, jak to ma miejsce w niektórych RPO i innych programach operacyjnych.
Program rozwoju preferuje stosunkowo małe projekty inwestycyjne. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości wynosi 500 tys. zł. Inwestycja może być realizowana w miejscowości liczącej nie więcej niż 5 tys. mieszkańców. Minimalna wielkość pomocy na jeden projekt wynosi 25 tys. zł. Mankamentem tego programu jest to, że nie wiadomo, kiedy on faktycznie ruszy. Ale już teraz można konstruować projekty, które będą kwalifikować się do pomocy. Projekty realizowane w ramach PROW mają przyczynić się przede wszystkim do wzrostu bezpieczeństwa mieszkańców, podwyższenia poziomu życia na terenach wiejskich oraz wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej gminy, a przynajmniej konkretnej miejscowości, w której będzie realizowana inwestycja.
Programy ogólnopolskie
Największym źródłem pozyskania dotacji na realizację projektów z dziedziny energooszczędnych systemów oświetlenia ulicznego w gminie jest PO IiŚ. W jego ramach, m.in. na tego typu przedsięwzięcia, przeznaczono około 1,7 mld euro, tj. 6 proc. budżetu tego programu. Pomoc z tego programu będzie realizowana na tego typu przedsięwzięcia w ramach Priorytetu IX - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna. Wysokość wsparcia może wynieść maksymalnie 85 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.
Jest to program o zasięgu ogólnokrajowym. W jego ramach będą wspierane projekty o znaczeniu ponadregionalnym, projekty z kosztami kwalifikowanymi na poziomie co najmniej kilku milionów euro.
Wspierane będą głównie projekty, dzięki którym przyszli beneficjenci uzyskają możliwie duże oszczędności w zużyciu energii na oświetlenie miejsc użyteczności publicznej. Pomoc będzie udzielana na remonty sieci oraz modernizację oraz budowę energooszczędnych systemów oświetlenia.
6 KROKÓW
DO OTRZYMANIA DOTACJI NA ENERGOOSZCZĘDNY PROJEKT
1 Konsultacje. Wszystkie projekty realizowane w ramach funduszy unijnnych albo w ramach funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej powinny być przekonsultowane w gminie z: przedstawicielami biznesu, organizacjami społecznymi, liderami społecznymi.
2. Plany. Projekt modernizacji oświetlenia w gminie, jak każda inna inwestycja, musi być wpisany w miejscowy plan rozwoju lokalnego lub w strategię rozwojową.
3. Potrzeby. Należy przeanalizować, czy istnieje konieczność modernizacji sieci oświetleniowej w gminie i wskazać oszczędności.
4. Studium wykonalności. Dokument taki należy wykonać we współpracy z miejscowym zakładem energetycznym.
5. Analizy i ekspertyzy. Do wniosku o pomoc potrzebne są ekspertyzy i analizy dotyczące efektu modernizacji oświetlenia lub budowy energooszczędnej linii oświetleniowej. Gmina może otrzymać pomoc na stworzenie potrzebnych analiz, m.in. z Banku Gospodarstwa Krajowego w ramach kredytu preferencyjnego.
6. Wniosek. Wraz ze studium wykonalności i ekspertyzami należy zgodnie z instrukcją wypełnić wniosek. Wskazać w nim trzeba na oszczędności, jakie wynikną z zastosowania nowych rozwiązań technicznych i innowacyjnych.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
andrzej.okrasinski@infor.pl