Na ostatnim w minionym roku posiedzeniu Sejm uchwalił ustawę o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, która ma być elementem reformy administracji publicznej. Nowe rozwiązania przewidują wzmocnienie pozycji wojewody jako przedstawiciela władzy centralnej w województwie. Wojewoda będzie mógł wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych także organy samorządu terytorialnego. W ściśle określonych przypadkach będzie mógł także wstrzymać egzekucję administracyjną poprzez wydanie decyzji administracyjnej.
Kto może zostać wojewodą
Powołanie i odwołanie wojewody oraz wicewojewody pozostanie tak jak dzisiaj wyłączną kompetencją prezesa Rady Ministrów. Nowe przepisy wprowadzają natomiast nowe kryteria, jakie muszą spełnić kandydaci na te stanowiska. Zaostrzone będą wymogi kwalifikacji i doświadczenia zawodowego dla kandydatów na wojewodów. Będą musieli posiadać obywatelstwo polskie, tytuł zawodowy magistra lub równorzędny, 3-letni staż pracy w kierowaniu zespołem, cieszyć się nieposzlakowaną opinią. Ponadto muszą korzystać z pełni praw publicznych i nie mogą być karani za umyślne przestępstwa, w tym skarbowe. Nadzór nad wojewodami sprawować będzie premier, który ma okresowo oceniać ich pracę pod kątem zgodności z polityką rządu, a także wydawać w tym celu wytyczne i polecenia oraz żądać przekazania sprawozdań z działalności wojewody. Z kolei kontrola legalności, rzetelności i gospodarności należeć będzie do ministra spraw wewnętrznych i administracji. Wojewoda podobnie jak dzisiaj będzie realizował zadania przy pomocy wicewojewody. Tak jak w przypadku powoływania wojewodów, również kandydat na wicewojewodę musi spełniać ustawowe kryteria.
Wojewoda przedstawicielem rządu
Nowym rozwiązaniem jest przypisanie wojewodzie zadań związanych z zarządzaniem kryzysowym. Będzie na nim ciążyć obowiązek zapewnia współdziałania wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie oraz kierowanie ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków. Wojewoda będzie również dokonywać oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowywać plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłaszać i odwoływać pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.
Zespolona administracja
Wojewoda będzie zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, czyli służb, inspekcji i straży. Oprócz kierowania jej działalnością, będzie zatem ją kontrolował i odpowiadał za rezultaty pracy. Ponadto zadania administracji rządowej w województwie będą realizowane przez organy rządowej administracji niezespolonej oraz jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli tak wynika z ustaw lub porozumienia. Dodatkowo organy administracji niezespolonej, czyli np. dowódcy okręgów wojskowych, dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, będą zobowiązani do składania wojewodom rocznych sprawozdań z działalności, a w szczególnych sytuacjach wojewodowie będą mogli je kontrolować. Jednocześnie wzmocnieniu ulegną uprawnienia kontrolne wojewody wobec organów niezespolonej administracji rządowej, co stanowi istotne wzmocnienie pozycji wojewody w stosunku do tych organów. Kolejnym rozszerzeniem kompetencji wojewody jest nałożenie na kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży obowiązku przekazywania wojewodzie wszelkich informacji o wynikach kontroli w ich jednostkach. To sytuuje wojewodę jako najważniejszy organ kontroli w województwie, posiadający pełną informację o wykonywaniu zadań administracji rządowej w województwie i ewentualnych nieprawidłowościach. Uzupełnieniem funkcji kontrolnych wojewody będzie możliwość wydawania poleceń obowiązujących wszystkie organy administracji rządowej w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych także organy samorządu terytorialnego, oraz możliwość wstrzymania przez wojewodę egzekucji administracyjnej w drodze decyzji administracyjnej.
ŁUKASZ SOBIECH
Podstawa prawna
• Art. 1-27 ustawy 19 grudnia 2008 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, uchwalonej przez Sejm 19 grudnia 2008 r. Ustawa trafiła do Senatu. Ma wejść w życie 1 kwietnia 2009 r.