Zawarliśmy umowę w sprawie zamówienia publicznego w trybie z wolnej ręki. Wartość zamówienia oszacowaliśmy powyżej progów unijnych, ale w konsekwencji umowa została zawarta na kwotę o wiele mniejszą niż progi unijne. Czy w związku z tym, że ostateczna wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne, powinniśmy zamieścić ogłoszenie o udzieleniu zamówienia w Biuletynie Zamówień Publicznych, czy też przekazać ogłoszenie do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej?
Ogłoszenie należy przekazać do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Przy ustalaniu obowiązku i miejsca publikacji ogłoszenia po zawarciu umowy w sprawie zamówienia publicznego należy bowiem brać pod uwagę oszacowaną wartość zamówienia. Wynika to z treści art. 95 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp), w którym używa się określenia „wartość zamówienia”.
ZAPAMIĘTAJ!
Wartością zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy, bez podatku od towarów i usług, ustalone przez zamawiającego z należytą starannością (art. 32 ust. 1 upzp).
W tym przypadku wartością zamówienia jest kwota powyżej progów unijnych. Zmniejszenie tej kwoty w zawartej umowie nie ma tutaj znaczenia i nie ma zatem obowiązku zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych.
Wadialna gwarancja ubezpieczeniowa
Wykonawca złożył wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej. Wynika z niej, że roszczenie zamawiającego o wypłatę z gwarancji powstaje w sytuacjach określonych w art. 46 ust. 5 upzp, tj. gdy:
1) wykonawca odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie,
2) wykonawca nie wniósł zabezpieczenia należytego wykonania umowy na zasadach określonych w SIWZ,
3) zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy,
4) wykonawca wycofał ofertę po upływie terminu składania ofert.
Czy jest to prawidłowe wadium?
Nie. Wadium jest nieprawidłowe, ponieważ nie obejmuje wszystkich okoliczności, po spełnieniu których możliwe jest zatrzymanie wadium przez zamawiającego. Warunki realizacji świadczenia z gwarancji powinny obejmować wszystkie okoliczności, a nie tylko wymienione w art. 46 ust. 5 upzp. Znaczy to, że wadium może być zatrzymane również wtedy, gdy wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3 upzp, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1 upzp, lub pełnomocnictw, chyba że udowodni, iż wynika to z przyczyn nieleżących po jego stronie (art. 46 ust. 4a upzp).
ZAPAMIĘTAJ!
Wadium wniesione w formie gwarancji ubezpieczeniowej musi mieć taką samą płynność jak wadium wniesione w pieniądzu, co oznacza, że dochodzenie roszczeń z gwarancji nie może być utrudnione.
Gwarancja ubezpieczeniowa w swej treści powinna zatem określać warunki, których zaistnienie spowoduje powstanie po stronie towarzystwa ubezpieczeniowego obowiązku zapłaty. Nie ma przy tym wymogu ścisłego cytowania przepisów art. 46 ust. 4a i ust. 5 upzp.
SPOSOBY OKREŚLENIA WARUNKÓW GWARANCJI UBEZPIECZENIOWEJ:
• opisanie sytuacji, w których towarzystwo ubezpieczeniowe będzie zobowiązane do zapłaty,
• odesłanie do przepisów prawa określających te warunki,
• jednoznaczne wskazanie, że towarzystwo zapłaci na zasadach określonych w upzp.
Wskazanie warunków musi być na tyle precyzyjne, aby nie budzić wątpliwości beneficjenta gwarancji (zamawiającego), co do możliwości zaspokojenia się z gwarancji. Również w doktrynie podkreśla się, że wniesienie wadium w formie gwarancji należy uznać za spełnione, jeżeli z treści tego dokumentu wynika, że interesy zamawiającego w zakresie roszczenia o wypłatę wadium są zabezpieczone w okolicznościach wymienionych w art. 46 ust. 4a i ust. 5 upzp.
Podobny problem był przedmiotem jednego z odwołań rozpoznawanych przez Krajową Izbę Odwoławczą (np. wyrok z 20 stycznia 2009 r., sygn. akt KIO/UZP 19/09). Podzieliła ona stanowisko zamawiającego, który wykluczył wykonawcę z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 upzp, uznając, że wadium wniesione przez wykonawcę w postaci gwarancji nieuwzględniającej możliwości zatrzymania wadium w sytuacji określonej w art. 46 ust. 4a upzp, nie zabezpiecza w pełni roszczeń zamawiającego.
Mając to na uwadze, zamawiający ma obowiązek w przedstawionym przypadku wykluczyć wykonawcę z postępowania.
Dokument potwierdzający zdolność finansową
Zamawiający (starostwo powiatowe) określił w specyfikacji istotnych warunków zamówienia warunek, że wykonawcy muszą posiadać środki finansowe lub zdolność kredytową na łączną kwotę nie mniejszą niż 300 000 zł. Wykonawca złożył dokument potwierdzający, że posiada kredyt obrotowy w rachunku bieżącym w kwocie sześciocyfrowej bez podania tej kwoty. Czy można uznać, że dokument potwierdza spełnienie warunku udziału w postępowaniu? Co zamawiający powinien zrobić?
Dokument potwierdzający posiadanie kredytu obrotowego w rachunku bieżącym w kwocie sześciocyfrowej, bez podania tej kwoty, nie potwierdza jednoznacznie spełnienia określonego w powyższy sposób warunku udziału w postępowaniu. Kwotą sześciocyfrową może być bowiem zarówno kwota 100 000 zł, jak i 999 999 zł.
W tym przypadku trzeba mieć na względzie art. 26 ust. 3 upzp, który nakazuje zamawiającemu wezwanie do uzupełnienia dokumentów zawierających błędy. Za takie dokumenty uznaje się m.in. dokumenty nieaktualne (wystawione wcześniej niż wymagany termin), w niewłaściwej formie, nieczytelne, bez podpisu, bez potwierdzenia za zgodność z oryginałem, a także dokumenty, które w swej treści nie potwierdzają spełnienia warunku udziału w postępowaniu. Z tym ostatnim mamy do czynienia w pytaniu. Dlatego zamawiający powinien wezwać wykonawcę do uzupełnienia dokumentu. Dopiero gdy wykonawca w wyniku wezwania nie przedłoży dokumentu potwierdzającego spełnienie warunku, zamawiający ma obowiązek wykluczyć go z postępowania. Takie stanowisko potwierdza też orzecznictwo KIO (np. wyrok z 24 czerwca 2008 r., sygn. akt KIO/UZP 567/08). Jednocześnie należy pamiętać, że uzupełniony dokument ma potwierdzać spełnianie warunku na dzień składania ofert.
Odwołanie poniżej progów unijnych
W prowadzonym przez ministerstwo przetargu nieograniczonym o wartości zamówienia poniżej progów unijnych wykonawca oprotestował zaniechanie wykluczenia innego wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza. Zamawiający nie uwzględnił protestu. Czy w takiej sytuacji wykonawca może złożyć odwołanie do Prezesa UZP?
Nie. Zgodnie z art. 184 ust. 1a upzp, w postępowaniu o wartości mniejszej niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 upzp (progi unijne), odwołanie przysługuje wyłącznie od rozstrzygnięcia protestu dotyczącego:
1) wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki i zapytania o cenę,
2) opisu sposobu oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu,
3) wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia,
4) odrzucenia oferty.
Powyższe uprawnienie dotyczy zatem m.in. czynności wykluczenia z postępowania wykonawcy odwołującego się, a także czynności odrzucenia oferty złożonej przez wykonawcę odwołującego się. Nie dotyczy natomiast czynności wykluczenia lub odrzucenia oferty innych wykonawców - konkurentów odwołującego się wykonawcy, w szczególności tego, którego oferta została wybrana przez zamawiającego jako najkorzystniejsza.
ZAPAMIĘTAJ!
Odwołanie wnosi się w zakresie czynności „wykluczenia wykonawcy” oraz „odrzucenia oferty”, a nie w zakresie zaniechania tych czynności.
Oznacza to, że w przypadku zamówień o wartości poniżej progów unijnych odwołanie od rozstrzygnięcia protestu nie przysługuje, jeżeli dotyczy zaniechania dokonania czynności wykluczenia wykonawcy z postępowania lub zaniechania odrzucenia oferty. Przy okazji warto wspomnieć, że odwołanie nie przysługuje również od rozstrzygnięcia protestu wniesionego na czynność wykluczenia innego wykonawcy z postępowania lub odrzucenia oferty złożonej przez innego wykonawcę.
W opisanej sytuacji odwołujący się wykonawca nie ma możliwości wykazania posiadania interesu prawnego we wnoszeniu środków ochrony prawnej. Nawet jeżeli wykonawca złoży odwołanie, to zostanie ono odrzucone na podstawie art. 187 ust. 4 pkt 8 upzp. Artykuł ten stanowi, że Krajowa Izba Odwoławcza odrzuca odwołanie, jeżeli stwierdzi, że w postępowaniu o wartości zamówienia mniejszej niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 upzp odwołanie dotyczy innych czynności niż wymienione w art. 184 ust. 1a upzp.
Sposób komunikowania się z wykonawcami
Gmina zastrzegła w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w przetargu nieograniczonym, że protest oraz ewentualnie przystąpienie do protestu należy złożyć w formie pisemnej do siedziby zamawiającego, a w przypadku przesłania ich faksem lub e-mailem nie będą brane pod uwagę. W pozostałym zakresie dopuściła jako formę komunikowania się przekazywanie korespondencji drogą faksową. Czy takie postanowienia specyfikacji są dopuszczalne?
Nie. W postępowaniu o udzielenie zamówienia - oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje zamawiający oraz wykonawcy przekazują, zgodnie z wyborem zamawiającego, pisemnie, faksem lub drogą elektroniczną. Trzeba jednak pamiętać, że wszyscy powinni mieć takie same możliwości komunikowania.
ZAPAMIĘTAJ!
Wybrany sposób komunikacji nie może ograniczać konkurencji.
W przedstawionym przypadku zamawiający wprowadził w zakresie przyjętej formy kontaktów z wykonawcami ograniczenie tej formy w odniesieniu do niektórych czynności, i to w szczególności czynności związanych z korzystaniem ze środków ochrony prawnej. W tej sytuacji jest to niezrozumiałe, ponieważ zamawiający dopuścił generalnie, w zakresie pozostałych czynności, możliwość korzystania z formy faksowej. Dlatego należy uznać, że takie postanowienia specyfikacji są niedopuszczalne. Wprowadzenie w specyfikacji istotnych warunków zamówienia ograniczenia w zakresie formy, w której protest czy też przystąpienie do protestu mogą być złożone zamawiającemu, przy generalnym dopuszczeniu przekazywania korespondencji drogą faksową, narusza zasadę równego traktowania wykonawców ubiegających się o zamówienie publiczne i może prowadzić do dyskryminacji wykonawców, zwłaszcza tych, których siedziby są oddalone od siedziby zamawiającego. Znacznie skraca im się bowiem czas na złożenie protestu, bo muszą dodatkowo uwzględnić czas niezbędny na dostarczenie do siedziby zamawiającego swoich pisemnych dokumentów.
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101)
Andrzela Gawrońska-Baran