Odpowiedzialność za korupcję wiąże się ściśle z pełnieniem funkcji publicznej przez urzędników samorządowych. Zgodnie z przepisami ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: k.k.) funkcjonariuszem jest m.in. osoba będąca pracownikiem organu samorządu terytorialnego, chyba że pełni tylko czynności usługowe, a także inna osoba w takim zakresie, w jakim ma prawo wydawać decyzje administracyjne. Funkcjonariuszem publicznym jest również osoba będąca pracownikiem organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe (art. 115 § 13 pkt 4 i pkt 5 k.k.).
Przepisy kodeksu karnego regulują kwestie związane z odpowiedzialnością karną za korupcję urzędników samorządowych, oferowanie łapówek tym urzędnikom, płatną protekcję. Ponadto kodeks przewiduje także odpowiedzialność karną z tytułu nadużycia władzy w związku z pełnieniem funkcji publicznej, a także za oszustwo, które to przestępstwa mogą także pozostawać w związku z korupcją.
Odpowiedzialność karna za przyjęcie łapówki
Przepis art. 228 k.k. przewiduje odpowiedzialność osób pełniących funkcje publiczne, w tym także urzędników samorządowych za przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicę. Dla zaistnienia przestępstwa łapownictwa korzyść może mieć także postać niematerialną, jak np. załatwienie jakiejś sprawy urzędnikowi samorządowemu przez wręczającego korzyść. Ponadto dla zaistnienia przestępstwa łapownictwa wystarcza sama obietnica wręczenia korzyści majątkowej lub niematerialnej.
Jeśli osoba pełniąca funkcję publiczną bierze łapówkę, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Podmiotem przestępstwa z art. 228 k.k. może być tylko funkcjonariusz publiczny, w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 4 i pkt 5 k.k., lub osoba pełniąca funkcję publiczną.
PRZYKŁAD
Czy radny, który w zamian za załatwienie sprawy Pawła B., pracującego w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego zażądał ulgowego potraktowania podczas egzaminów na prawo jazdy, popełnił przestępstwo?
Tak, radny podlega odpowiedzialności za łapownictwo, mamy tu do czynienia z niematerialną formą łapówki.
Odpowiedzialności karnej za łapownictwo podlega także osoba pełniąca funkcję publiczną w sytuacji, gdy przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie, które jest sprzeczne z prawem. Chodzi tu zatem o sytuacje, gdy funkcjonariusz publiczny jest na podstawie przepisów prawnych zobowiązany do danego zachowania się, a druga osoba wręcza korzyść majątkową w zamian za zachowanie, które jest z nakazem określonego zachowania sprzeczne.
Surowszej karze, bo od dwóch do 12 lat pozbawienia wolności, podlega osoba, która pełniąc funkcję publiczną przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości lub jej obietnicę.
Karze za łapownictwo podlega także osoba, która pełniąc funkcję publiczną uzależnia dokonanie jakiejś czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.
W art. 229 k.k. uregulowane są natomiast kwestie związane z przekupstwem. W świetle przepisów udzielanie albo obietnica udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji jest zagrożone karą pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Podobnie jak ma to miejsce w wypadku przyjęcia łapówki przez osobę pełniącą funkcję publiczną, przepisy k.k. regulują także odpowiedzialność karną za wręczenie lub obietnicę udzielenia korzyści majątkowej osobie pełniącej funkcję publiczną w wypadku mniejszej wagi, a także w przypadku korzyści majątkowej o znacznej wartości.
Więcej w Gazecie Samorządu i Administracji - Zamów prenumeratę >>