Trzydniowy kongres rozpoczął się w czwartek w Warszawie. Jak powiedział prezes zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych Piotr Frączak, kongres zorganizowano m.in. po to, by organizacje zajmujące się prawami obywatelskimi mogły się poznać, a także zaprezentować obywatelom. "Chcemy także sformułować pytania, które przed nadchodzącymi wyborami obywatele mogliby zadać kandydatom. Chodzi o to, żeby politycy nie mówili ogólnikami, ale wypowiadali się na konkretne tematy" - mówił Frączak.
Zapowiedział, że uczestnicy kongresu chcą zastanowić się, co zrobić, by ludzie chodzący na wybory rzeczywiście wybierali, żeby robili to świadomie, a ich decyzje miały bezpośrednie przełożenie na wyniki wyborów. "To może będzie rozmowa o zmianach w ordynacji wyborczej" - dodał.
Będzie także dyskusja o dostępie do informacji publicznej, prawie obywateli do prywatności, a także "ucywilizowaniu" internetu, bez wprowadzania nowej cenzury.
Na kongresie poruszona będzie także kwestia konsultacji społecznych. "Będziemy rozmawiać o tym, jak obywatele mogą włączyć się w tworzenie aktów prawnych" - mówił Frączak.
Dyskusję na ten temat poprowadzi Fundacja im. Stefana Batorego. "Dostęp do projektów aktów prawnych jest trudny. Polskie prawo powstaje w ciszy, przy udziale osób albo bardzo zdeterminowanych, albo różnego rodzaju grup nacisku, często reprezentujących tylko jedną stronę. O kulisach tego procesu dowiadujemy się dopiero, gdy wybucha jakaś afera, np. hazardowa, która tak naprawdę powinna nazywać się - legislacyjna" - mówiła Grażyna Kopińska z Fundacji Batorego.
Kongres rozpoczął się od panelu przygotowanego przez Helsińską Fundację Praw Człowieka na temat skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Zdaniem dr. Adama Bodnara z HFPC choć Polacy na co dzień nie doceniają swoich praw i nie są ich do końca świadomi, jednak gdy pojawiają się kłopoty szybko orientują się, że coś jest nie tak, potrafią dochodzić swoich praw i znaleźć instytucje, które im w tym pomagają - także przed Trybunałem w Strasburgu.
"Jesteśmy w europejskiej czołówce, jeśli chodzi liczbę skarg do Trybunału, zajmujemy czwarte lub piąte miejsce, rocznie zapada ok. 70-80 wyroków, a część spraw kończy się ugodą" - mówił Bodnar.
Pytany, dlaczego tak się dzieje, wskazywał m.in. na nieefektywny system sądownictwa - przewlekłe postępowania, nadmierne stosowanie środków zapobiegawczych etc.
Podczas pierwszego dnia Kongresu zaplanowano także m.in. dyskusje na temat ustawy o działalności pożytku publicznego i ustawy medialnej. Na piątek przewidziano panele dyskusyjne dotyczące m.in. prawa do informacji publicznej, kwestii referendów i obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej oraz kontroli społecznej nad wydatkami publicznymi.
Z kolei na ostatni dzień Kongresu - sobotę - zaplanowano rozmowy na temat unormowań prawnych dotyczących funkcjonowania internetu, w tym planów wprowadzenia tzw. rejestru stron niedozwolonych. Ponadto uczestnicy paneli poruszą tematy prawa do prywatności i dostępu Polaków do pomocy prawnej.
Wszystkie sesje i spotkania odbywają się w stołecznym kinie Kultura. Na czwartkowy i piątkowy wieczór zaplanowano projekcje filmów dokumentalnych o prawach obywatelskich.
Organizację Kongresu koordynuje Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych. Do uczestnictwa w poszczególnych panelach zaproszono przedstawicieli rządu, naukowców, prawników, polityków, dziennikarzy i działaczy społecznych.
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych powstała w styczniu 2003 r. Jej celem jest m.in. budowanie silnego i wiarygodnego sektora pozarządowego jako niezbędnego elementu istnienia społeczeństwa obywatelskiego. OFOP podejmuje inicjatywy, mające na celu rozwój organizacji członkowskich oraz reprezentowanie ich interesów w sprawach wspólnych dla wszystkich organizacji. Skupia obecnie 85 organizacji i stowarzyszeń.