Gminy są obecnie w przysłowiowej kropce. W 2008 roku Trybunał Konstytucyjny opowiedział się przeciwko „zawężeniu w sposób niezgodny z konstytucją kręgu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego”.
W orzeczeniu tym Trybunał uznał, iż niezgodne z konstytucją jest pominięcie „możliwości nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby rezygnujące z aktywności zawodowej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny, wobec którego obciążone są obowiązkiem alimentacyjnym”.
Problem w tym, że kodeks rodzinny i opiekuńczy nie stanowi jednoznacznie czy pomiędzy małżonkami istnieje obowiązek alimentacji – dlatego w nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych utrzymano w mocy przepis art. 17 ust 5 ustawy, zgodnie z którym, jeśli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim opiekunowi nie przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Obecnie decyzje gmin odmawiające prawa do świadczeń opiekunom będącym zarazem małżonkami osób wymagających opieki, bywają coraz częściej uchylane przez sądy. Gminy muszą jednak postępować zgodnie z przepisami, wydają więc decyzje negatywne ze świadomością, że mogą one zostać uchylone, a nawet pouczają strony o prawie do odwołania i prawdopodobieństwie uchylenia decyzji na korzyść opiekunów.
Według doniesień "Dziennika Gazety Prawnej" Rządowe Centrum Legislacji przygotowało projekt zmian w ustawie o świadczeniach rodzinnych, który doprecyzuje przepisy i rozszerzy katalog uprawnionych. Resort pracy nie popiera jednak planowanych zmian, ponieważ doprowadzą one do podwojenia wydatków na wypłatę świadczeń pielęgnacyjnych. Wydatki na ten cel wzrosły już w bieżącym roku wraz ze zniesieniem kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia pielęgnacyjnego.
Dopóki regulacje nie zostaną doprecyzowane, małżonkowie, którym nie przyznano świadczenia mogą odwołać się od decyzji negatywnej do samorządowego kolegium odwoławczego, na którego decyzję przysługuje następnie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Agnieszka Marek
samorzad.infor.pl