Propozycję CKE omawiali we wtorek specjaliści Instytutu Badań Edukacyjnych na konferencji "Egzamin gimnazjalny w nowej podstawie programowej". Tegoroczni uczniowie trzecich klas gimnazjów są pierwszym rocznikiem, który 24, 25 i 26 kwietnia będzie zdawał egzamin gimnazjalny w nowej formule.
Udział szkół w próbnym egzaminie jest dobrowolny. Szkoły, które zdecydują się w nim uczestniczyć, powinny zgłosić się do właściwej Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej od 24 października do 4 listopada. Wówczas CKE przekaże szkołom w dniach 1 i 2 grudnia materiały niezbędne do przeprowadzenia badania.
"Nauczyciele będą mogli zdiagnozować mocne i słabe strony swoich uczniów, by określić w którą stronę podążać dalej w przygotowaniach do egzaminu kwietniowego" - powiedział podczas konferencji dyrektor Instytutu, Michał Federowicz. W jego ocenie, nowy egzamin gimnazjalny będzie spoiwem dwóch trzyletnich etapów kształcenia: nauki w gimnazjum i w szkole średniej. "Zagwarantuje nauczycielom szkół średnich, że gimnazja zrobiły to, co do nich należy" - tłumaczył. Podkreślił też, że każdy uczeń i nauczyciel, który chce dobrze przygotować się do nadchodzącego egzaminu gimnazjalnego, powinien przede wszystkim dobrze zapoznać się z nową podstawą programową kształcenia.
W ocenie ekspertów, nowa podstawa programowa wprowadza fundamentalną zmianę w polskim systemie kształcenia, polegającą na odejściu od odtwórczego odtwarzania wiadomości przez uczniów na rzecz nabycia przez nich konkretnych umiejętności. Chodzi np. o umiejętność prawidłowego wnioskowania, budowania argumentacji, poszukiwania i tworzenia informacji, zrozumienia na czym polegają metody badawcze, czyli tego jak dana nauka sprawdza swoje fakty i teorie, a także formułowania własnych sądów.
"Umiejętności myślenia uczy na przykład matematyka" - przekonywał podczas konferencji ekspert Instytutu, Marcin Karpiński, zwracając przy tym uwagę, że w procesie edukacji bardzo często się o tej zasadniczej roli matematyki zapomina. W jego ocenie, nauczyciele zbyt łatwo poprzestają na nauce samych narzędzi matematycznych, bez ich wykorzystywania w praktyce. "Po drodze trzeba nauczyć np. wzorów skróconego mnożenia, przekształcania wyrażeń algebraicznych, dodawania ułamków i bardzo często na tym się kończy. Zwykle nauczyciel powiada, że nie ma już czasu, by pokazać jak te narzędzia wykorzystać do tego, aby uczniowie nauczyli się myśleć. Nie tylko na terenie szkoły, nie tylko na terenie innych przedmiotów, ale także na terenie życia codziennego, czy po prostu życia zawodowego" - powiedział Karpiński.
Nowa podstawa programowa, która zaczęła obowiązywać od 1 września 2009 r. w klasach pierwszych gimnazjów, a także szkół podstawowych, dostępna jest m.in. na stronie MEN, gdzie zapisana jest w postaci konkretnych wymagań wobec uczniów.
Ponadto przygotowanie się do nowego egzaminu gimnazjalnego ułatwić może portal internetowy www.bnd.ibe.edu.pl, który przygotował Instytut Badań Edukacyjnych. Uczniowie, jak i nauczyciele, znajdą tam zadania z języka polskiego, historii, matematyki, biologii, chemii, fizyki i geografii wraz z komentarzami doświadczonych dydaktyków. Zadania zbudowano zgodnie z wymaganiami stawianymi uczniom w nowej podstawie programowej nauczania dla gimnazjów.
Dokładny opis nowej formuły egzaminu gimnazjalnego znajduje się w "Informatorze o egzaminie gimnazjalnym od roku szkolnego 2011/2012", opublikowanym przez CKE w sierpniu 2010 r.
Podczas próbnego egzaminu CKE Instytut dodatkowo przeprowadzi Diagnozę Kompetencji Gimnazjalistów. Badacze przeanalizują wspólnie z nauczycielami prace uczniów z 80 losowo wybranych gimnazjów. W efekcie mają zostać opracowane materiały edukacyjne, by je następnie udostępnić nauczycielom, uczniom i ich rodzicom.
Egzamin dla gimnazjalistów będzie składał z takich samych części jak dotychczasowy, ale każda część będzie miała inną strukturę - w części humanistycznej wyodrębnione będą zadania z języka polskiego, a w części matematyczno-przyrodniczej - zadania czysto matematyczne. Ma to umożliwić obserwację postępów, jakie uczniowie poczynili w tych przedmiotach na różnych etapach swojej nauki - na zakończenie szkoły podstawowej, na egzaminie gimnazjalnym i na maturze. W przyszłym roku zmieniona będzie także część egzaminu sprawdzająca znajomość języka obcego. Będzie ona podzielona na dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony.