Zgodnie z art. 44 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej to gmina ustala jak pogrzeb ma się odbywać. Oczywiście musi on być zgodny z wyznaniem zmarłego. Gmina po sprawieniu pogrzebu ma prawo do zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów z masy spadkowej zmarłego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 15 stycznia 2015 roku, w sprawie o sygn. akt II SA/Go 878/14, zaznaczył, że gmina organizująca pogrzeb może uzyskać zwrot wydatkowanych na ten cel kosztów. W pierwszej kolejności zwrot tych kosztów może być uzyskany z zasiłku pogrzebowego, a jeżeli to świadczenie nie przysługuje - z masy spadkowej zmarłego. Wiążący charakter przepisu art. 96 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej oznacza, iż rada gminy w żadnym wypadku nie ma legitymacji modyfikowania wskazanych regulacji ustawowych i do samodzielnego podmiotów ( …. ) w od których dochodzić należy zwrotu wydatków poniesionych na organizację pogrzebu, jak też źródeł ich dochodzenia ( świadczenia z ubezpieczenia społecznego ) oraz kolejności.
Omawiając świadczenie niepieniężne jakim jest sprawienie pogrzebu sięgnąć należy do ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Prawo pochowania zwłok uregulowane zostało w art. 10 tej ustawy. Zgodnie z artykułem, o którym mowa w zdaniu poprzednim prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:
1) pozostały małżonek(ka);
2) krewni zstępni;
3) krewni wstępni;
4) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
5) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Jeżeli krewni zmarłego nie pochowają, wówczas zwłoki mogą być przekazane do celów naukowych, np. na uniwersytet medyczny.
Zobacz: Pomoc społeczna
Gmina urządza pochówek zmarłego i ma prawo żądać zwrotu kosztów, jeżeli nie zostanie on pochowany przez krewnych albo nie zostanie przekazany uczelni. Właściwą gminą będzie ta, w której zgon nastąpił. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zgodnie z art. 17 ust. 15 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej sprawienie pogrzeby (w tym osobom bezdomnym) należy do zadań własnych gminy. Podkreślić należy, że zadania te są obowiązkowe.
Pamiętać należy że pochówek może leżeć także po stronie aresztu śledczego lub zakładu karnego. Chodzi tu o pozbawionych wolności zmarłych. Jeżeli pozbawiony wolności uwolnił się z aresztu lub zakładu albo przebywał poza terenem zwłaszcza w trakcie korzystania z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu albo aresztu bez dozoru czy też asysty funkcjonariusza Służby Więziennej.